QĐND - Từ ngày 1-12, giá gas trên thị trường tăng khoảng 78.000 đồng đến 79.000 đồng/bình gas 12kg. Theo giải thích, đợt tăng giá này là do ảnh hưởng của việc giá gas trên thị trường thế giới tăng cao từ đầu tháng 12-2013. Tuy nhiên, đợt tăng giá này cũng đã làm nảy sinh một số vấn đề liên quan tới việc quản lý giá gas - một mặt hàng thuộc diện bình ổn giá. 

Bát nháo về giá

Như vậy, từ ngày 1-11 đến nay, đã có 2 đợt tăng giá gas với tổng mức tăng là gần 100.000 đồng/bình 12kg. Khảo sát một số cửa hàng bán gas tại Hà Nội chiều tối qua, chúng tôi thấy giá gas đã được bán với mức từ 470.000 đồng đến 490.000 đồng/bình gas 12kg, tùy theo từng thương hiệu gas. Đáng chú ý là ở các cửa hàng trên đường Nghi Tàm, Yên Phụ, Tây Sơn mà chúng tôi qua khảo sát đều không có bảng niêm yết giá. Theo giải thích của chủ một cửa hàng gas trên đường Nghi Tàm thì nguyên nhân dẫn đến mức giá tăng vọt này là do chưa có nguồn hàng nhập về từ nước ngoài nên các công ty gas trong nước găm hàng từ cuối tháng 11, rồi đẩy giá lên.

Còn theo lý giải của các công ty kinh doanh gas, gas trong nước tăng giá đột biến do giá gas thế giới nhập khẩu trong tháng 12 tăng 267,5 USD/tấn (lên mức 1.162,5 USD/tấn).

Nhận xét về điều này, chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong cho biết, nếu so sánh về mức tăng giá giữa trong nước và thế giới thì tỷ lệ tăng là tương đương nhau. Tuy nhiên, vấn đề là ở chỗ mức tăng giá thế giới là áp dụng cho các lô hàng được nhập từ tháng 12, trong khi đó các doanh nghiệp trong nước lại "nhanh nhảu" tăng ngay từ 1-12, tức là trước khi những lô hàng theo mức giá mới được nhập về. Như vậy, phần chênh lệch rất lớn giữa mức giá mới và giá cũ thì ai sẽ hưởng?

Cũng đồng tình với quan điểm này, chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh cho rằng, đáng lẽ cơ quan quản lý nhà nước cần phải xem xét lượng gas tồn thực tế hiện nay là bao nhiêu trước khi cho doanh nghiệp tăng giá. Việc doanh nghiệp còn tồn hàng, gas nhập theo giá mới chưa về Việt Nam mà đã tăng giá bán là không sòng phẳng với người tiêu dùng. Cơ quan quản lý nhà nước nên vào cuộc về vấn đề này.

Chuyên gia Lê Đăng Doanh cũng cho rằng, gas sản xuất trong nước đã chiếm thị phần áp đảo (hơn 50%-PV). Vì thế, theo quy luật kinh tế, đáng lẽ gas sản xuất trong nước phải giữ vai trò dẫn dắt thị trường, tránh được việc tăng theo giá thế giới.

 

  Một cửa hàng kinh doanh gas tại Hà Nội. Ảnh: Quỳnh Dương

Cần thắt chặt quản lý nhà nước đối với gas

Các chuyên gia kinh tế cho rằng, cách vận hành thị trường gas hiện nay chưa thật minh bạch, quản lý nhà nước đối với giá gas còn chưa chặt chẽ như đối với xăng dầu, trong khi gas cũng là mặt hàng thuộc diện bình ổn giá và các tác động rất lớn đến đời sống.

Doanh nghiệp kinh doanh gas đồng loạt đón đầu tăng giá trong khi không công khai mức tồn trữ của họ là bao nhiêu, mức hoa hồng đại lý là bao nhiêu, thời điểm nhập hàng thế nào... Khi không công khai, minh bạch thì doanh nghiệp kinh doanh gas có cơ hội thu lãi lớn từ việc đón đầu tăng giá trước từ nguồn gas sản xuất trong nước. Đáng chú ý là mỗi năm các doanh nghiệp sản xuất gas trong nước chỉ đấu thầu giá bán gas 2 lần (6 tháng/lần), tức là mỗi năm chỉ có 2 mức giá. Vậy mà giá gas lại liên tục tăng trong thời gian qua.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong nghi ngại về sự bắt tay tăng giá của các doanh nghiệp khi lượng tồn kho gas ở mỗi doanh nghiệp là khác nhau nhưng các doanh nghiệp lại đồng loạt tăng cùng thời điểm với một mức tăng tương tự nhau.

Về biện pháp giảm giá gas, ông Nguyễn Sỹ Thắng, Chủ tịch Hiệp hội Gas Việt Nam cho biết, đã có công văn gửi Bộ Tài chính xin giảm thuế nhập khẩu từ 5% xuống 0%. Nếu được giảm thuế nhập khẩu thì sẽ giảm được khoảng 17.000 đồng/bình 12kg.

Tuy nhiên, chuyên gia Nguyễn Minh Phong cho rằng, nếu cắt giảm thuế thì Nhà nước sẽ lại thất thu một khoản ngân sách trong giai đoạn mà thu ngân sách đang khó khăn. "Điều cần làm là phải rà soát lại việc tăng giá gas của doanh nghiệp với tất cả các yếu tố liên quan, trên tinh thần doanh nghiệp và các đại lý phải san sẻ khó khăn với đất nước, tránh việc doanh nghiệp đầu mối thì lãi lớn, đại lý thì có hoa hồng nhiều mà nền kinh tế cho đến từng người dân lại bị thiệt". Chuyên gia Nguyễn Minh Phong nói. Ông cho rằng, hiện nay Nhà nước khá "thoáng" trong việc quản lý giá gas trong khi đây cũng là một mặt hàng có tầm ảnh hưởng lớn. Vì thế, ông đề nghị cần phải có những quy định quản lý giá gas tương tự như Nghị định 84 về kinh doanh xăng dầu.

Theo Nghị định 107/2009/NĐ-CP của Chính phủ về kinh doanh khí dầu mỏ hóa lỏng (LPG) thì giá LPG - tức giá gas sẽ được áp dụng theo cơ chế giá thị trường có sự kiểm soát của Nhà nước do thương nhân kinh doanh LPG đầu mối quyết định sau khi nộp các loại thuế, phí, lệ phí (nếu có) theo quy định của pháp luật hiện hành; thực hiện các biện pháp bình ổn giá của cấp có thẩm quyền công bố theo quy định của pháp luật hiện hành.

Trong cuộc họp báo Bộ Công Thương hôm qua (2-12), khi được hỏi về khả năng làm giá để trục lợi của các doanh nghiệp, ông Nguyễn Xuân Chiến, Phó vụ trưởng Vụ thị trường trong nước (Bộ Công Thương) trấn an các nhà báo rằng, tuy mặt gas là do doanh nghiệp tự định giá nhưng vẫn phải tuân theo các quy định của Luật giá, Nghị định 177/2013/NĐ-CP của Chính phủ về hướng dẫn thực thi Luật Giá (mới được ban hành từ ngày 14-11-2013, có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2014). Cũng theo ông Nguyễn Xuân Chiến thì có thể trong năm 2014, Bộ Công Thương sẽ rà soát, sửa đổi Nghị định 107/2009/NĐ-CP về kinh doanh khí dầu mỏ hóa lỏng cho phù hợp với thực tế.

QUỲNH DƯƠNG – THÙY DUNG