Ngành nông nghiệp nỗ lực giữ mục tiêu xuất khẩu

Phóng viên (PV):Xin Thứ trưởng đánh giá về kết quả mà ngành nông nghiệp đạt được trong 5 tháng đầu năm 2023?

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến: Xuất khẩu nông, lâm, thủy sản bị ảnh hưởng lớn từ thị trường xuất khẩu, tuy nhiên đã có bước chuyển biến tích cực trong những tháng gần đây. Cụ thể, tháng 1, xuất khẩu nông, lâm, thủy sản giảm hơn 68% so với cùng kỳ năm ngoái, một phần do tháng này có kỳ nghỉ Tết Nguyên đán. Tháng 2, giá trị xuất khẩu giảm 38,4%; tháng 3 giảm gần 30%; sang tháng 4 giảm 13,3% và tháng 5 mức giảm còn 11,1%. Trong 5 tháng đầu năm 2023, tổng KNXK nông, lâm, thủy sản ước đạt 20,26 tỷ USD. Với đà phục hồi này thì dự kiến KNXK nông, lâm, thủy sản của Việt Nam đến hết quý III sẽ bằng với quý III-2022 và sang quý IV có thể tăng trưởng. Tôi hy vọng với nhiều giải pháp thì ngành nông nghiệp sẽ về đích đạt KNXK 55 tỷ USD năm 2023.

Đồng chí Phùng Đức Tiến. Ảnh: NGUYỄN KIỂM

Về tổ chức sản xuất, nông nghiệp vẫn đối mặt với nhiều khó khăn như: Giá vật tư đầu vào cao, biến đổi khí hậu gây hạn hán, mặn xâm nhập... nhưng nhờ sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ NNPTNT, ngay từ cuối năm 2022, sản xuất nông, lâm, thủy sản cơ bản vẫn ổn định. Ngành NNPTNT tiếp tục bảo đảm an ninh lương thực, an toàn thực phẩm, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế. Chẳng hạn, đến trung tuần tháng 5, cả nước đã gieo cấy được gần 4,255 triệu héc-ta lúa, giảm 1,5% so với cùng kỳ năm trước, nhưng nhờ năng suất lúa tăng 1 tạ/ha nên sản lượng đạt 17,46 triệu tấn, tăng 0,7%. An ninh lương thực hiện là thách thức của nhiều quốc gia nhưng Việt Nam hoàn toàn chủ động được nguồn lương thực phục vụ thị trường trong nước. Bên cạnh đó, Việt Nam còn xuất khẩu gần 3,9 triệu tấn gạo với giá trị đạt 2,02 tỷ USD, tăng 40,8% về khối lượng và tăng 49% về giá trị so với cùng kỳ năm 2022. Chăn nuôi mặc dù đối mặt với giá thức ăn cao, nhưng nhờ khống chế dịch bệnh tốt nên sản xuất vẫn đáp ứng yêu cầu. 

PV: Đến nay, xuất khẩu các mặt hàng như: Tôm, cá tra, gỗ và sản phẩm từ gỗ giảm khá sâu... Vậy Thứ trưởng đánh giá như thế nào về tình trạng này?

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến: Qua đánh giá từng ngành hàng, từng thị trường, Bộ NNPTNT nhận thấy xuất khẩu gỗ và lâm sản ngoài gỗ có sự phục hồi chậm, thủy sản cũng chậm. Đây là những mặt hàng chịu tác động rất lớn từ nhu cầu thị trường thế giới. Bên cạnh những mặt hàng bị sụt giảm, phục hồi chậm thì vẫn có những sản phẩm có tốc độ tăng trưởng nhanh, nhu cầu thị trường quốc tế tốt, đặc biệt là thị trường Trung Quốc.

Với sản phẩm lâm sản và thủy sản cần cơ cấu lại thị trường, mở rộng thị trường tiêu thụ. Trong cơ cấu thị trường có sự thay đổi lớn, như thị trường Mỹ năm 2022 chiếm 26,4% tổng giá trị xuất khẩu nhưng hiện còn hơn 20%; thị trường Trung Quốc thời điểm dịch Covid-19 chiếm 17% nay đã tăng 21%... Ngành nông nghiệp sẽ tăng cường xúc tiến thương mại với từng đối tượng ngành hàng, từng thị trường. Bộ NNPTNT đã chủ động triển khai nhiều giải pháp thúc đẩy xúc tiến thương mại đối với các thị trường truyền thống và thị trường tiềm năng, như: Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Liên minh châu Âu (EU)... Đồng thời đẩy mạnh đàm phán để đa dạng hóa hàng nông sản được xuất khẩu chính ngạch sang nhiều thị trường.

Nông dân Kiên Giang thu hoạch lúa. Ảnh: DIỆP ANH

PV: Trước những khó khăn từ sản xuất cũng như thị trường tiêu thụ sản phẩm, ngành nông nghiệp sẽ có giải pháp gì trước mắt và lâu dài, thưa Thứ trưởng?

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến: Khó khăn của các quốc gia vốn là thị trường xuất khẩu chính các mặt hàng nông nghiệp của Việt Nam khiến tổng cầu giảm rất nhiều, ảnh hưởng đến thu nhập của người lao động. Do đó, nhu cầu sinh hoạt, tiêu dùng của thị trường trong nước cũng giảm. Thêm vào đó là xung đột địa chính trị, dịch bệnh, biến đổi khí hậu diễn ra trên quy mô toàn cầu. Trong một thế giới như vậy, tiến bộ khoa học-công nghệ là yếu tố quyết định giúp chúng ta duy trì tốc độ tăng trưởng, cũng như bảo đảm mọi quy trình canh tác, chăm sóc, phòng bệnh đến sơ chế, đóng gói, chế biến.

Nguy cơ bùng phát dịch bệnh trong chăn nuôi vẫn rất lớn. Dự báo nắng hạn tiếp tục ảnh hưởng rõ nét đến sản xuất nông nghiệp. Nhưng khi đã nhận rõ thách thức cũng như đánh giá được lợi thế, tiềm năng, chúng ta đủ khả năng để đưa ra những giải pháp ứng phó linh hoạt. Chẳng hạn, năng suất lúa quyết định chính bởi 25 ngày cuối cùng trước khi thu hoạch. Nếu không nắm chắc thời vụ, chỉ đạo không quyết liệt thời điểm xuống giống thì sẽ khó bảo đảm được năng suất, sản lượng lương thực. Trong chăn nuôi, bên cạnh tăng cường nhân rộng mô hình chăn nuôi an toàn sinh học, an toàn dịch bệnh, ngành triển khai các kênh theo dõi sát diễn biến thị trường nguyên liệu, nguồn cung và giá nguyên liệu thức ăn chăn nuôi, giống vật nuôi, có biện pháp chỉ đạo kịp thời, tránh tình trạng tăng đột biến giá cả. Đồng thời, nghiên cứu, đề xuất kế hoạch xây dựng vùng sản xuất nguyên liệu thức ăn chăn nuôi như: Ngô, sắn... tập trung vào một số khu vực có tiềm năng như Tây Nguyên, miền núi phía Bắc.

Để bảo đảm mục tiêu KNXK thủy sản, Bộ NNPTNT tiếp tục có những chỉ đạo kịp thời trong tổ chức sản xuất, nuôi trồng thủy sản trước diễn biến của thời tiết, nhu cầu của thị trường. Đồng thời, tiếp tục phối hợp với các địa phương triển khai nghiêm những giải pháp chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU). Tất cả các khâu từ giống, quy trình canh tác, chăm sóc, thú y phòng bệnh đến sơ chế, đóng gói... đều phải thông suốt thì mới có thể nâng cao sức cạnh tranh cho nông sản Việt Nam, vượt qua khó khăn trước mắt và lâu dài.

PV: Trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!

NGUYỄN NGHINH XUÂN (ghi)