QĐND Online - Kinh tế Việt Nam đã trải qua năm 2014 với một số thành tựu như tăng trưởng GDP vượt mục tiêu và cao nhất 3 năm, lạm phát thấp, cán cân thương mại thặng dư, sản xuất công nghiệp tăng trưởng...

Năm 2015 đã bắt đầu với nhiều tín hiệu tích cực cho nền kinh tế và thuận lợi cho sự phát triển của doanh nghiệp. Trong năm nay, Việt Nam sẽ kết thúc việc đàm phán và ký Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP), Hiệp định Thương mại tự do (FTA) với các đối tác và chính thức bước vào lộ trình cạnh tranh quốc tế một cách hoàn toàn nhất với đầy cam go và thách thức cũng như nhiều tín hiệu tích cực. Trong năm 2015, việc hoàn thiện các thể chế, chính sách cũng như cải cách sâu rộng thủ tục hành chính cũng sẽ giúp các doanh nghiệp Việt Nam hoạt động ổn định hơn, thuận lợi hơn và phát triển tốt hơn.

Trong một báo cáo mới đây nhất về tình hình kinh tế vĩ mô, bức tranh kinh tế Việt Nam 2015 qua lăng kính của các chuyên gia phân tích đến từ Ngân hàng Hồng Kông Thượng Hải (HSBC) khá lạc quan.

Kể từ tháng 9-2013, chỉ số Nhà quản trị ngành sản xuất (PMI) Việt Nam đã trên 50 điểm - biểu thị sự tăng trưởng của các điều kiện kinh doanh. Theo phân tích của HSBC thì đà tăng này sẽ được duy trì trong năm 2015 nhờ vào 4 trụ cột: vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), sự hồi phục của thị trường xuất khẩu lớn nhất - Mỹ; nỗ lực tự do hóa thương mại của Việt Nam và giá hàng hóa nguyên liệu (dầu thô, than đá...) giảm. Cùng với đó, nhu cầu trong nước cũng đang dần hồi phục.

Theo dự báo của HSBC, GDP của Việt Nam năm 2015 có thể đạt 6,1% so với mức 6% trong năm 2014. Ảnh minh họa:dddn.com.vn

Nhưng HSBC cũng lưu ý, khi yếu tố nhân tố giá rẻ không còn là lợi thế cạnh tranh của Việt Nam, thì trong trung hạn, các doanh nghiệp Việt phải tính toán để làm mới mình và giữ vững thế cạnh tranh trên thị trường. “Nền kinh tế có phát triển trong những năm tới hay không sẽ phụ thuộc vào chiến lược mà Chính phủ sẽ áp dụng trong ngắn hạn nhằm hệ thống hóa và xây dựng năng lực", các chuyên gia HSBC khuyến nghị.

Những chỉ tiêu kinh tế tích cực, cùng sự thay đổi cơ bản về chính sách đã giúp Việt Nam có được sự phát triển nhanh hơn so với trước. Nhưng dưới góc nhìn của một chuyên gia tài chính ngân hàng, thì Tiến sĩ Cao Sỹ Kiêm- nguyên Thống đốc Ngân hàng Nhà nước lại cho rằng, thách thức tồn tại của nền kinh tế 2015 là không hề ít. Điểm đáng lo ngại nhất trong năm 2015 chính là làm sao vực dậy tổng cầu đang quá yếu và tiếp tục quá trình tái cơ cấu nền kinh tế trước những thách thức mới đặt ra.

Bởi lẽ, dù đã được đề cập nhiều nhưng phải thẳng thắn nhìn nhận, “nền kinh tế vẫn chưa thể vượt lên được do sức cầu quá yếu” – Tiến sĩ Kiêm nói. Chưa kể, trải qua quá trình dài tái cơ cấu nền kinh tế, song trong từng lĩnh vực cốt lõi như ngân hàng, đầu tư công, doanh nghiệp Nhà nước… đều chưa rõ hình hài cụ thể, chưa chuyển biến mạnh mẽ. Tình trạng cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước vẫn còn đang ì ạch, tái cơ cấu hệ thống ngân hàng năm 2015 mới bước vào giai đoạn nước rút với 6-8 thương vụ sáp nhập, ngân hàng cần cơ cấu lại. Nhưng nếu nhìn lại cả năm 2014 không có một thương vụ nào sáp nhập thành công thì để đạt được con số mục tiêu 6-8 thương vụ trong năm 2015 quả là không hề dễ dàng.

“Những việc chúng ta đã làm trong năm qua mới chỉ giải quyết được một khía cạnh – giữ ổn định nền kinh tế. Còn để nền kinh tế phát triển vững bền và tăng trưởng cao lại cần một yếu tố đột phá mới trong chỉ đạo, điều hành… Đó là vấn đề cần phải suy nghĩ và có biện pháp xử lý hiệu quả” – nguyên Thống đốc Ngân hàng Nhà nước nhìn nhận.

Chưa kể, ngay những ngày đầu năm 2015, nền kinh tế cũng đang phải đối mặt với những rủi ro ảnh hưởng từ việc giá dầu thô giảm nhiệt trên thị trường thế giới. Theo một tính toán, giá dầu thô giảm sẽ khiến ngân sách Nhà nước giảm thu khoảng 10.000 tỷ đồng. Tuy người đứng đầu Chính phủ trong cuộc họp thường kỳ Chính phủ tháng 1 đã khẳng định, với khoản giảm thu này ngân sách Nhà nước vẫn có khả năng bù đắp được, thì việc giảm giá dầu cũng phần nào tác động tới tăng trưởng nền kinh tế.

Ba kịch bản đối phó với giá dầu đã được nhà điều hành đưa ra. Ở kịch bản giá dầu 60 USD/thùng, xuất khẩu dầu của Việt Nam có giảm nhưng không đáng kể, sẽ điều tiết giảm sản lượng ở một vài lô có giá sản xuất cao. Nếu giá dầu quanh mức 50 USD/thùng sẽ giảm khai thác nhiều hơn. Còn nếu giá dầu ở ngưỡng 40 USD/thùng, tăng trưởng GDP có thể giảm 1%. Nhưng do Việt Nam vừa xuất dầu thô vừa nhập các chế phẩm từ dầu, mà sản lượng nhập xăng dầu lớn hơn xuất khẩu nên tác động của giá dầu với tăng trưởng kinh tế là tác động 2 chiều. Do vậy, dù kịch bản giá dầu ở mức 40 USD/thùng thì GDP vẫn tăng trưởng 0,43%.

Điểm trở ngại nữa của nền kinh tế trong năm 2015 được Tiến sĩ Võ Trí Thành – Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) chỉ ra, là lực lượng doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm tỷ lệ áp đảo trong nền kinh tế nhưng lại đóng góp cho GDP (tạo ra giá trị gia tăng) thấp. Kinh tế thế giới vẫn đang tiếp tục dịch chuyển với tốc độ, tư duy ngày càng lớn hơn nhờ sự thay đổi tư duy về công nghệ thông tin và quá trình tự do hóa hội nhập của các quốc gia trên thế giới. Gắn với đó là giá trị mạng toàn cầu, đầu tư dịch vụ gắn với lựa chọn mạng kết nối trong chuỗi.

Trong khi đó, Chính phủ Việt Nam vẫn kiên định chính sách ổn định kinh tế vĩ mô trong năm 2015. “Tiếc là dư địa chính sách vĩ mô năm 2015 sẽ không còn nhiều như các năm trước đây, nhất là ngân sách buộc Chính phủ phải phát hành trái phiếu nhiều hơn để có vốn cho đầu tư công, đảo nợ…”- Tiến sĩ Thành nói.

Ông tiếp lời: “Sự chuyển dịch của kinh tế thế giới, cùng sân chơi chung cộng đồng kinh tế Asean bắt đầu mở cửa vào cuối năm 2015 sẽ buộc các doanh nghiệp Việt Nam phải “vận động”.

Sự “vận động” theo ý của Phó Viện trưởng CIEM là doanh nghiệp Việt sẽ phải tối đa hóa cơ hội, tối thiểu hóa thách thức và về dài hạn phải nghĩ tới sáng tạo, liên kết theo chuỗi sản xuất.

“Nếu chính sách cải cách trong nước đúng hướng, trúng mục tiêu thì Việt Nam sẽ là cơ sở hấp dẫn đối với các nhà đầu tư Mỹ, EU… Còn ngược lại, nếu bỏ qua cơ hội, 3 đến 5 năm nữa chúng ta sẽ bỏ mất thời cơ”- ông bình luận.

Dẫu vậy, nhưng theo Phó Viện trưởng CIEM, giai đoạn trước mắt Việt Nam vẫn nên chú trọng vào duy trì ổn định hơn là tăng trưởng nhanh. Bởi xét về dài hạn cho năm 2015, vị chuyên gia này tin tưởng, khả năng đạt mức tăng trưởng khoảng 5,8% như năm nay là không hề khó. Thậm chí, theo dự báo của HSBC, GDP của Việt Nam năm 2015 có thể đạt 6,1% so với mức 6% trong năm 2014.

THU HOÀI