Điều đó, trước hết thể hiện rất rõ qua tình hình học tập của nhiều học sinh THCS, đặc biệt là học sinh cuối cấp-lớp 9-sau khi có quyết định hủy bỏ kỳ thi tốt nghiệp THCS, kể từ năm nay. So với các năm trước, không khí học tập năm nay không bằng, có dấu hiệu giảm sút, lắng xuống. Nhiều em xuất hiện tâm lý chủ quan, thờ ơ với chuyện học hành. Trong giờ học các môn Lịch sử, Địa lý, Sinh vật… phần lớn học trò không chú tâm nghe giảng và cũng không chép bài. Có em để vở trắng hay ghi chép ngẫu hứng chứ không thành hệ thống những bài cho dễ học, dễ nhớ.

Một học sinh trường NC, tỉnh QN cho rằng: Việc gì phải bỏ sức lực, mất thời gian vào những môn chẳng có ảnh hưởng gì đến kết quả chuyển cấp. Mà nếu ảnh hưởng chăng nữa thì thầy cô giáo và nhà trường phải chịu trách nhiệm trước. Một học sinh ở trường NL, thuộc thành phố thì tâm sự: "Ở lớp, hầu hết bọn em chỉ chăm hai môn toán và văn, vì là những môn bắt buộc nếu tổ chức thi tuyển, còn các môn khác thì ghi chép, học hành lôi thôi lắm. Ở nhà dường như không bao giờ chuẩn bị bài, khi tới lớp thì tìm mọi cách đối phó, qua mắt thầy cô như: mượn vở bạn có ghi, chép bài giải trong các sách tham khảo…".
       Nhiều thầy cô giáo dạy lớp 9 năm nay không giấu nỗi buồn trên khuôn mặt, sự bức xúc trong giọng điệu: "Học hành, bài vở thì chểnh mảng, thiếu nghiêm túc ghê lắm. Trong sổ biết bao nhiêu điểm yếu, kém mà tụi học trò có ngán đâu. Gần như nó học là không phải nó ấy. Tâm lý, thái độ học tập của trò như thế nhiều lúc làm bào mòn trách nhiệm, lòng nhiệt tình của chúng tôi".

Lâu nay ở học sinh lớp 12 cũng vậy. Khi nghe Bộ công bố các môn thi tốt nghiệp thì ngay lập tức những môn không thi, các em cho vào quên lãng: không sách, không vở, không học và không nhớ đến nữa. Thậm chí có em không đả động đến các môn biết chắc là không thi tốt nghiệp, không thi tuyển sinh trong suốt ba năm học bậc THPT. Kể cả người lớn, là cán bộ, giáo viên… từ lâu rồi cũng đã quen với khẩu hiệu "không thi-không học". Tiết, buổi đầu tiên dự học lớp tập huấn, bồi dưỡng nào đấy, nhiều cán bộ, trí thức của ta thường quan tâm đến chuyện có thi, có làm bài thu hoạch hay không. Nếu thi thì khác, còn không thì đủ thứ "bệnh" sinh ra: nghỉ học nhiều, ngồi nói chuyện riêng, không tập trung, không ghi chép… Học cái nào, thi, kiểm tra cái nấy thì có người cho là tốn kém, không tiết kiệm thời gian, công sức, tiền bạc, gây áp lực nặng nề cho người học. Còn học mà không thi, cái được, cái tốt thì có đấy, nhưng cái chưa được… vẫn còn đó. Vì tâm lý "không thi-không học" đã ăn sâu, đè nặng trong nhận thức của hầu hết đối tượng người học, từ con trẻ đến người lớn ở ta, nhất là trong mười mấy năm trở lại đây.

Các nhà quản lý, chuyên môn hãy chấn chỉnh tồn đọng, lệch lạc này từ cái căn nguyên ấy. Tất cả mọi người ủng hộ mạnh mẽ tinh thần: kiến thức, hiểu biết là tối thượng, là muôn đời.

THANH BÌNH