Những năm qua, gạo là mặt hàng nông sản chính của Việt Nam XK sang ASEAN, song dư địa để mặt hàng gạo chất lượng cao tiến sâu vào khu vực ASEAN còn rất lớn. Để nâng cao hiệu quả XK gạo sang thị trường này, ngành gạo cần rà soát lại nhu cầu nhập khẩu của từng thị trường trong ASEAN, xây dựng thương hiệu, nâng cao sức cạnh tranh cho gạo Việt Nam...

Trong ASEAN, sản phẩm lúa gạo của Việt Nam được XK chủ yếu sang Philippines. Năm 2021, Philippines là thị trường XK gạo lớn nhất của Việt Nam với lượng XK đạt 2,45 triệu tấn, giá trung bình 509,7USD/tấn, tăng 10,7% về lượng, tăng 7,1% về giá so với năm 2020, chiếm 39,4% trong tổng lượng và chiếm 38% trong tổng kim ngạch XK gạo của cả nước. Ngoài Philippines, gạo Việt Nam còn được XK sang các thị trường quan trọng khác trong ASEAN như: Malaysia, Singapore, Indonesia, Brunei. Song, có thực tế hiện nay, gạo XK sang Philippines và Indonesia chủ yếu là gạo trắng phẩm cấp thường, độ tấm 20-25%, cạnh tranh chủ yếu bằng giá.

leftcenterrightdel
Thu hoạch lúa tại Đồng bằng sông Cửu Long. Ảnh: VĂN THƯƠNG 

Theo bà Nguyễn Thị Thu Thủy, Phó giám đốc Trung tâm Hỗ trợ xuất khẩu, Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương, ASEAN là thị trường lớn với gần 700 triệu dân, có nhiều nét tương đồng về văn hóa, lối sống, khoảng cách địa lý gần với Việt Nam nên gạo của Việt Nam có nhiều tiềm năng tại thị trường này. Tuy nhiên, về mặt chiến lược, ngành gạo của Việt Nam đang giảm dần sản xuất và XK các loại gạo trắng thường nên không thể cạnh tranh về giá với các nước chuyên sản xuất gạo giá rẻ như Myanmar, Pakistan và Ấn Độ. Cơ cấu gạo XK của Việt Nam đang tiếp tục chuyển dịch theo hướng gia tăng các loại gạo thơm, gạo đặc sản, gạo japonica, gạo trắng phẩm cấp cao với giá bán và giá trị gia tăng cao hơn. Trong bối cảnh hầu hết các nước ASEAN đều có những thay đổi về nhu cầu, điều kiện nhập khẩu gạo, ngành gạo cần đánh giá lại nhu cầu từng thị trường, từ đó có chiến lược chuyển dịch cơ cấu sản phẩm, quảng bá, xây dựng thương hiệu phù hợp.

Lưu ý cho sản phẩm gạo vào thị trường Indonesia, ông Phạm Thế Cường, Tham tán thương mại Việt Nam tại Indonesia cho rằng, nhu cầu sử dụng gạo chất lượng cao của người dân nước sở tại ngày càng gia tăng trong bối cảnh khả năng cung ứng gạo chất lượng cao trong nước còn nhiều hạn chế. Tuy nhiên, nhận diện thương hiệu gạo của Việt Nam tại thị trường này chưa mạnh. Các loại gạo thơm hay đặc sản của Việt Nam như ST24, ST25 hoàn toàn có khả năng gia tăng thị phần tại thị trường này. Do đó, công tác quảng bá gạo Việt Nam cần được đẩy mạnh hơn tại thị trường nhiều tiềm năng này.

Cũng liên quan tới việc phát triển thương hiệu gạo, Bí thư thứ nhất phụ trách Thương vụ Việt Nam tại Malaysia Trần Lê Dung thông tin, hiện gạo Việt Nam chiếm thị phần lớn trong tổng lượng gạo nhập khẩu hằng năm của Malaysia, nhất là loại gạo trắng dài. Tuy nhiên, mặt hàng này thường được nhập theo container gạo thô, sau đó đóng gói và dán nhãn mác thương hiệu công ty của họ. Do đó, tại thị trường Malaysia, người tiêu dùng vẫn chủ yếu biết đến thương hiệu gạo của doanh nghiệp nhập khẩu. Để cải thiện tình trạng này, bà Trần Lê Dung cho biết, các doanh nghiệp Việt Nam nên gửi hàng mẫu để quảng bá tại một số siêu thị Malaysia. Doanh nghiệp sẽ mất phí thời gian đầu để giới thiệu hàng nhưng đây là cách bền vững để tiếp cận thị trường. Bên cạnh đó, người dân Malaysia cũng có nhu cầu cao với mặt hàng gạo nếp.

Phân tích sâu thị trường Singapore, ông Cao Xuân Thắng, đại diện Thương vụ Việt Nam tại Singapore cho biết, dư địa để hàng hóa Việt Nam XK sang thị trường này là rất lớn. Riêng về nông sản, Việt Nam xuất sang thị trường này chủ yếu là gạo, rau củ quả, hạt điều, cà phê... Tuy nhiên, Singapore là thị trường khó tính, yêu cầu khắt khe về chất lượng và rất cạnh tranh về giá cả. Cùng với đó, trong quá trình chào hàng, gửi mẫu hàng hóa tham gia các hội chợ, triển lãm nên dán thêm nhãn phụ bằng tiếng Anh, thông tin trên nhãn dán cũng phải đầy đủ, rõ ràng.

QUANG HUY