QĐND Online – Dự thảo Luật Giáo dục đại học là dự thảo được các đại biểu đánh giá cao nhất về việc tiếp thu, chỉnh lý của ban soạn thảo từ đầu kỳ họp thứ ba tới nay. Sáng 25-5, trong phiên thảo luận tại hội trường, đa số đại biểu Quốc hội cho rằng, cần thông qua luật vào kỳ họp thứ ba này. Tuy nhiên, một số vấn đề cần được xem xét, quy định rõ ràng, hợp lý hơn trước khi thông qua, đặc biệt về nội dung quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm…

Quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm là thuộc tính cơ bản của cơ sở giáo dục đại học, là yêu cầu khách quan, tất yếu và phù hợp với xu thế phát triển giáo dục đại học hiện nay. Đây cũng là tư tưởng xuyên suốt dự án luật và được quy định bằng các quy phạm pháp luật cụ thể tại các điều, khoản cụ thể. Đây là hướng làm đúng và được các đại biểu đồng tình, ủng hộ cao.

Một số đại biểu nhấn mạnh, quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm là điều kiện tiên quyết để cơ sở đại học thực hiện nhiệm vụ, sứ mệnh và trách nhiệm xã hội của mình. Một cơ sở giáo dục đại học được phép thành lập, là một pháp nhân cần được đảm bảo quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trước xã hội và trước pháp luật. Nếu cơ sở giáo dục đại học hoạt động kém chất lượng, nó sẽ bị cộng đồng, bị xã hội đào thải, nếu vi phạm thì sẽ bị xử lý theo pháp luật, đình chỉ hoặc thậm chí có thể bị giải thể.

Đại biểu Huỳnh Thành Đạt (đoàn TP Hồ Chí Minh) phát biểu. Ảnh: TTXVN

Đại biểu Huỳnh Thành Đạt (đoàn TP Hồ Chí Minh) chỉ ra, quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm được quy định tại 27 điều khác nhau trong dự thảo luật. Tuy nhiên, không ít điều chưa thể hiện hoặc thể hiện rất ít sự giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho cơ sở giáo dục đại học hoặc ít nhiều mang tính "xin, cho". Ngoài ra, còn giao cho Thủ tướng và cho Bộ trưởng quy định khá nhiều. Đại biểu Đạt đề nghị, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng như Ban soạn thảo cần xem xét để điều chỉnh cho phù hợp.

Cùng quan điểm về vấn đề này, đại biểu Dương Trung Quốc (đoàn Đồng Nai) bày tỏ: “Chúng tôi nghĩ rằng, điều rất quan trọng là phải tạo ra mặt bằng của sự công bằng và hạn chế "xin, cho" trên tất cả các loại hình mà chúng ta đang cố gắng phân tầng”.

Trong phiên thảo luận cũng có một số ý kiến lo lắng về việc thực hiện đồng loạt quyền tự chủ, tự chiu trách nhiệm nếu không nghiên cứu kỹ có thể dẫn đến hiệu quả thiếu tích cực.

Đại biểu Phạm Thị Hải (đoàn Đồng Nai) khẳng định: việc giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho cơ sở giáo dục đại học trong 6 hoạt động chủ yếu trong nhà trường (công tác đào tạo, nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế, tổ chức và nhân sự tài chính và tài sản, đảm bảo chất lượng v.v...) là tiến bộ lớn trong việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật lần này. Tuy nhiên, đại biểu Hải chỉ ra, trong hệ thống các trường đại học, cao đẳng hiện nay có hơn 100 trường (trên tổng số 400 trường) được thành lập trong thời gian 10 năm trở lại đây. Do đó, các trường có đặc điểm lịch sử cũng như điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy và học, đội ngũ cán bộ quản lý, giảng viên v.v... khác nhau, không đồng đều về quy mô cũng như chất lượng. “Vì vậy, việc giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các cơ sở giáo dục đại học không thể thực hiện một cách đồng loạt và cào bằng”- đại biểu Hải kiến nghị.

Một số đại biểu cũng đồng tình với ý kiến này và chỉ ra, việc giao quyền tự chủ cho các trường đại học là nhằm nâng cao tính năng động, sáng tạo, tự chịu trách nhiệm của từng trường. Do đó, giao quyền tự chủ cần phải dựa trên cơ sở của điều kiện năng lực, kết quả kiểm định chất lượng của từng trường. Điều này sẽ khuyến khích các đơn vị trường học nâng cao khả năng cạnh tranh để được giao quyền tự chủ. Với thực trạng của giáo dục hiện nay ở nước ta, nếu tất cả các trường đều được giao quyền tự chủ ngay có thể sẽ dẫn đến việc khó kiểm soát, làm ảnh hưởng chất lượng giáo dục đại học. Vì vậy, quy định việc thu hồi quyền tự chủ đối với các cơ sở giáo dục đại học không còn đủ năng lực hoặc có hành vi vi phạm là cần thiết và giao quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục đại học phải dựa  trên cơ sở phân tầng và có lộ trình thích hợp.

Trong phiên thảo luận, nhiều đại biểu đề nghị cần thông qua dự thảo luật này tại kỳ họp thứ ba do sự cấp thiết của nó. Đại biểu Dương Trung Quốc nhấn mạnh: “Chúng ta đã chứng kiến những bước thay đổi rất to lớn của giáo dục đại học trên cả hai phương diện, mặt tích cực của nó và những bức xúc của xã hội, những mặt tiêu cực. Thực tế cho thấy, thiếu luật điều chỉnh, chúng ta đã để lãng phí rất nhiều thời gian và chất lượng đào tạo cho lực lượng xã hội ngày càng quan trọng này. Với tất cả những gì chúng ta chuẩn bị trong hai kỳ họp vừa qua, đến thời điểm này, tôi thấy đã chín muồi để ban hành”.

Xuân Dũng