Bài 3: Giải pháp mới từ cơ quan chức năng (Tiếp theo và hết)

Xây dựng trung tâm kết nối nông sản

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) đã trình Thủ tướng Chính phủ về chủ trương xây dựng Trung tâm kết nối nông sản xuất khẩu tại Quảng Ninh theo hình thức xã hội hóa. Theo Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan, khi trung tâm được vận hành, việc kiểm dịch sẽ được tiến hành một lần ngay tại trung tâm, sau đó xe có thể thông quan và chạy sâu vào nội địa Trung Quốc hay giao hàng theo phương thức khác tùy thỏa thuận của thương nhân hai bên. Trong trường hợp xảy ra ùn ứ tại khu vực cửa khẩu, hàng hóa trên xe có thể được đưa xuống trung tâm để sơ chế, đóng gói, tạm trữ lâu hơn, tránh phải bảo quản hàng hóa trên container. Khi xảy ra tình huống phát sinh dịch bệnh, trung tâm sẽ trở thành “vùng xanh”, bảo đảm nông sản từ trung tâm đáp ứng tiêu chuẩn về phòng, chống dịch của nước bạn.

Ùn tắc xe container đã trở thành hình ảnh quen thuộc tại Lạng Sơn. Ảnh: NGUYỄN TƯỜNG

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng đã ký chứng thực ban hành Nghị quyết số 45/2022/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Cần Thơ. Một trong những nội dung của nghị quyết là cho phép áp dụng chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư với Trung tâm liên kết, sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp vùng Đồng bằng sông Cửu Long tại Cần Thơ. Đây là một định hướng rất lớn về chủ trương, chính sách mà Quốc hội khóa XV ban hành để mở đường cho việc chủ động hơn trong kết nối giữa các vùng sản xuất, nông dân với thương nhân và thị trường. Các sản phẩm nông nghiệp, thủy sản ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long cũng được các thương nhân thu gom và xuất khẩu một tỷ trọng rất lớn sang thị trường Trung Quốc. Khi trung tâm này được xây dựng và vận hành, việc điều tiết luồng hàng tiêu thụ nội địa và kết nối với các thị trường xuất khẩu sẽ khoa học, dễ dàng hơn. Đây là yếu tố rất quan trọng góp phần làm giảm ùn tắc hàng hóa ở khu vực cửa khẩu.

Tuy vậy, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan cũng lưu ý rằng, vấn đề quan trọng nhất vẫn là phải tổ chức lại sản xuất, tổ chức lại hệ sinh thái ngành hàng để có sản phẩm đáp ứng được tiêu chuẩn của từng loại thị trường. Thị trường nội địa cũng sẽ càng ngày càng khó tính hơn. Do vậy, việc tổ chức lại sản xuất không chỉ để đáp ứng nhu cầu xuất khẩu, mà còn để đáp ứng chính nhu cầu tiêu dùng của thị trường trong nước.

Còn đối với việc xuất-nhập khẩu trên biên giới phía Bắc, hiện nay, các cơ quan chức năng của hai nước Việt Nam, Trung Quốc vẫn đang rất tích cực làm việc để tìm giải pháp thúc đẩy giao thương giữa hai nước nói chung và tạo thuận lợi cho việc xuất-nhập khẩu hàng hóa nông sản giữa hai nước nói riêng.

Các cơ quan chức năng của Việt Nam cũng đang định kỳ làm việc với phía Trung Quốc để mở rộng các nghị định thư về kiểm dịch thực vật nông sản giữa hai nước. Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan cho hay, phía Trung Quốc đã đồng ý quan điểm hai bên sẽ tiếp tục làm việc để mở rộng thêm các mặt hàng nông sản xuất khẩu chính ngạch. Bộ NN&PTNT đang phối hợp cùng Bộ Công Thương để thúc đẩy nhanh hơn nữa việc mở rộng các loại nông sản có thể xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc. Hải quan Trung Quốc cũng sẵn sàng tăng cường hợp tác với hải quan Việt Nam để xây dựng hải quan “3 thông minh” (hải quan thông minh, biên giới thông minh, thông quan thông minh), tạo thuận lợi cho việc thông quan của hai nước...

Xây dựng cổng thông tin về nông sản

Bộ trưởng Lê Minh Hoan chia sẻ, Bộ NN&PTNT đang có chương trình khuyến khích xây dựng mã định danh vùng nuôi trồng, cơ sở chế biến để phục vụ cả thị trường xuất khẩu và thị trường nội địa. Các thông tin về sản lượng thu hoạch dự kiến ở từng vùng sản xuất sẽ được đưa lên cổng thông tin dùng chung về nông sản từ sớm. Chẳng hạn, ngay khi một vùng sản xuất xuống giống thì đã tính toán được sản lượng dự tính khi thu hoạch để cung cấp lên cổng thông tin dùng chung. Các trung tâm, các hiệp hội ngành hàng, các nhà phân phối trong và ngoài nước sẽ lấy thông tin từ cổng thông tin dùng chung để chuẩn bị và xác định sẽ tham gia thị trường ở phân khúc nào, sản lượng bao nhiêu, từ đó chủ động kết nối với vùng sản xuất ngay từ đầu mùa vụ.

Đây là giải pháp rất hay và thiết thực. Lâu nay, chúng ta vẫn sản xuất và kinh doanh theo thói quen và bán những gì mình có mà không biết thị trường có cần hay không. Cứ đến mùa vụ nào là nông dân xuống giống mùa vụ ấy. Khi thu hoạch, nông dân bị động chờ thương lái tới thu mua. Thương lái thu mua nông sản của nông dân rồi đưa lên biên giới bán cho thương lái Trung Quốc như những người bán hàng ở chợ truyền thống Việt Nam, bày hàng ra và bị động chờ người tới mua.

Nếu cổng thông tin dùng chung về nông sản được xây dựng và vận hành thường xuyên, các thông tin về sản lượng hàng hóa ở từng vùng sản xuất được tích hợp, tính toán, ước lượng và cập nhật hằng ngày thì các thương nhân Việt Nam có thể chủ động kết nối sớm với từng vùng sản xuất, dự kiến phương án đóng gói, bảo quản và liên kết sớm với thương nhân nước ngoài, chủ động thương thảo về giá cả, phương thức mua bán, giao nhận, thanh toán... Đây sẽ là cơ sở quan trọng để chuyển mạnh từ xuất khẩu tiểu ngạch sang xuất khẩu chính ngạch và chúng ta sẽ chủ động cùng đối tác dẫn dắt thị trường, thay vì bị động từ đầu chí cuối như hiện nay.

Các giải pháp tháo gỡ khó khăn, giải quyết tình trạng ùn tắc hàng hóa khu vực cửa khẩu biên giới phía Bắc đang được triển khai và các giải pháp mới tiếp tục được các cơ quan chức năng hai bên nghiên cứu, xây dựng để sớm triển khai. Tuy vậy, chúng tôi cho rằng, đúng như nhận định của Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan, vấn đề rất quan trọng hiện nay là phải tổ chức lại sản xuất nông nghiệp theo tư duy kinh tế, tư duy thị trường. Việc tổ chức lại sản xuất ở tầm vĩ mô rõ ràng không thể trông cậy vào người dân, mà phải trông cậy vào Bộ NN&PTNT, chính quyền địa phương các cấp, các hiệp hội ngành hàng và các doanh nghiệp. Với chức năng quản lý thống nhất trên cả nước trong lĩnh vực nông nghiệp, Bộ NN&PTNT cần thể hiện được vai trò "nhạc trưởng" điều tiết các hoạt động sản xuất nông nghiệp theo hướng quy hoạch vùng trồng trọt, vùng chăn nuôi dựa trên thế mạnh và đặc điểm thổ nhưỡng, khí hậu của từng vùng, từng địa phương. Có như vậy mới tránh được tình trạng khắp nơi ồ ạt nuôi trồng cùng một mặt hàng nông sản khi được giá, dẫn tới mất cân đối cung-cầu, khó khăn trong tìm kiếm thị trường.

Bộ Công Thương với những "cánh tay nối dài" là tham tán thương mại ở rất nhiều nước trên thế giới cần giúp người dân, doanh nghiệp nắm rõ từ quy định về tiêu chuẩn hàng hóa cho tới thủ tục nhập khẩu hàng hóa của nước sở tại, nhất là những thay đổi trong chính sách, pháp luật về nhập khẩu hàng hóa của nước bạn; cung cấp thông tin về thị trường, sự biến động về giá cả và thói quen tiêu dùng của thị trường mà tham tán thương mại hoạt động để Bộ Công Thương tích hợp, cung cấp mỗi ngày tới doanh nghiệp, thương nhân trong nước; đồng thời phải quảng bá được hàng hóa Việt Nam nói chung, nông sản nói riêng, nhất là thông tin về sản lượng, chất lượng, vùng nuôi trồng, năng lực cung ứng hàng hóa của Việt Nam tới cộng đồng doanh nghiệp thương mại, các nhà phân phối hàng hóa ở nước sở tại.

Bên cạnh đó, Bộ NN&PTNT cùng với Bộ Công Thương cần có sự phối hợp nhịp nhàng hơn, chặt chẽ hơn nữa để tăng cường sự kết nối từ sản xuất tới thị trường. Nếu các cơ quan hữu quan, cán bộ, công chức đều nêu cao tinh thần trách nhiệm, tích cực vào cuộc, thì hàng nông sản Việt Nam mới có thể có cơ hội cạnh tranh tốt với hàng nông sản của các nước khác. Nếu còn tình trạng như hiện nay, đầu giờ sáng, các thông tin về thị trường, sự biến động giá cả hàng hóa ở Trung Quốc đã được truyền về Thái Lan, nhưng người dân và doanh nghiệp Việt Nam lại không hề hay biết về những thông tin biến động đó, thì hàng nông sản Việt sẽ còn rất khó cạnh tranh với hàng nông sản của các nước khác!

CHIẾN THẮNG