Tái cơ cấu kinh tế hiệu quả

Theo nhận định của các chuyên gia kinh tế, vùng ĐNB sẽ phải đối diện với một thực tế là dư địa tăng vốn và lao động sẽ dần cạn kiệt. Nếu tiếp tục xu thế tăng vốn và lao động để phát triển các ngành công nghiệp thâm dụng lao động như hiện nay, tất yếu sẽ dẫn tới gia tăng kẹt xe và áp lực quá tải hạ tầng giao thông.

Tăng trưởng kinh tế của vùng ĐNB hiện nay chủ yếu nhờ vào gia tăng lao động và vốn. Bên cạnh đó, chất lượng đô thị hóa hạn chế cũng ảnh hưởng không nhỏ đến tăng trưởng kinh tế. Vấn đề ở đây là vùng ĐNB sẽ tái cơ cấu kinh tế thế nào để tăng trưởng nhanh và bền vững. Thực tiễn cho thấy việc đầu tư cho vùng ĐNB đang thiếu trầm trọng. Một khu vực đóng góp khoảng 40% GDP, mà đầu tư chỉ chiếm 18,5% tổng vốn đầu tư của cả nước là chưa xứng đáng.

Tháo gỡ khó khăn để tái cơ cấu kinh tế hiệu quả cho vùng ĐNB, trước hết từng địa phương phải chủ động, trên cơ sở liên kết kinh tế vùng. Ngoài việc đề xuất cải cách những chính sách vĩ mô của Nhà nước, như: Tiền tệ, tài chính, ngân hàng... cần phải tái cơ cấu kinh tế theo cơ cấu ngành trong tổng thể kinh tế của vùng, để phát triển các ngành hàng, các chuỗi giá trị trong từng địa phương, kết nối với cả nước và quốc tế. Ở TP Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bình Dương, hay Bà Rịa-Vũng Tàu cần phát huy thế mạnh về kêu gọi đầu tư để phát triển công nghiệp, nông nghiệp công nghệ cao, du lịch và các ngành kinh tế có hàm lượng tri thức lớn, nhất là chuẩn bị nhân lực, vật lực cho cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. TP Hồ Chí Minh phải giữ vai trò đầu tàu kinh tế của vùng ĐNB, cũng như cả nước. Đồng chí Nguyễn Thiện Nhân, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh cho rằng: Thành phố đã được Trung ương cho thực hiện thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù để phát triển. Đây là điều kiện rất thuận lợi để địa phương phát huy các thế mạnh của mình, tạo sự bứt phá nhanh về kinh tế-xã hội, xây dựng thành phố thông minh, góp phần tích cực trong phát triển kinh tế vùng ĐNB và cả nước. 

 Ngã ba Cát Lái kết nối giao thông giữa TP Hồ Chí Minh với các tỉnh Đông Nam Bộ.

Bên cạnh đó, các tỉnh khác cũng phải nghiên cứu chương trình tái cơ cấu kinh tế và chuyển đổi mô hình phát triển phù hợp với thế mạnh của địa phương, liên kết chặt chẽ với kinh tế vùng. Các địa phương như Bình Dương, Đồng Nai cần phát triển các khu công nghiệp, xây dựng đô thị vệ tinh và phát triển nông nghiệp công nghệ cao trên cơ sở chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi hợp lý. Tỉnh Bình Phước, tỉnh Tây Ninh cần quan tâm phát triển cây công nghiệp và chế biến các sản phẩm từ các loại cây này, mở rộng thương mại với Campuchia. Một vấn đề cần đặc biệt quan tâm là phải quan tâm phát triển DN vừa và nhỏ, hỗ trợ kinh tế tư nhân phát triển toàn diện, đúng hướng, có sức cạnh tranh cao.

Quy hoạch hạ tầng giao thông

Hạ tầng giao thông được ví như “mạch máu” trong kết nối vùng. Vùng kinh tế ĐNB sở hữu cụm Cảng số 5 bao gồm: Cảng TP Hồ Chí Minh, Cảng nước sâu Cái Mép-Thị Vải, cũng như Cảng Hàng không Tân Sơn Nhất, sau này sẽ thêm Cảng Hàng không Long Thành. Những cảng này là cửa ngõ giao thương đặc biệt của đất nước, đang cần sự phối hợp của các địa phương, để phát triển xuất nhập khẩu, cũng như cung cấp dịch vụ logistics. Trong sự phát triển hiện nay, không chỉ sự kết nối về hạ tầng giao thông vùng, mà phải kết nối về quy hoạch hạ tầng logistics của cả vùng, trong đó quy hoạch về các trung tâm logistics là rất quan trọng để thu hút đầu tư và phát triển sản xuất, thương mại.

Theo bà Trần Thị Thanh Thúy, Phó vụ trưởng Vụ Kế hoạch Đầu tư, Bộ Giao thông vận tải: Kết nối vận tải của vùng ĐNB bao gồm: TP Hồ Chí Minh, Bà Rịa-Vũng Tàu, Đồng Nai và Bình Dương đóng vai trò là các trung tâm kết nối vận tải, trung chuyển hàng hóa và hành khách của cả vùng, cũng như khu vực miền Nam. Bộ Giao thông vận tải sẽ là cơ quan chủ trì, đầu tư trong phạm vi các tuyến quốc lộ. Điều này cũng rất cần các địa phương tham gia, đặc biệt là TP Hồ Chí Minh và các DN lớn. Nếu hạ tầng giao thông đi trước một bước, thì thu hút đầu tư sẽ rất hiệu quả. Ví như tỉnh Đồng Nai hiện tại đã thu hút được 26 tỷ USD; tỉnh Bình Dương hơn 28 tỷ USD và TP Hồ Chí Minh khoảng 43 tỷ USD vốn đầu tư.

 Hiện tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đã thông qua chương trình về cảng biển, trong đó liên kết vùng là giải pháp chủ yếu. Chương trình này tập trung tháo gỡ về kết nối giao thông giữa cảng biển, nhất là Cái Mép-Thị Vải với các địa phương. Thời gian qua, mặc dù tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đã đầu tư 2 tỷ USD vào cảng Cái Mép-Thị Vải, nhưng do giao thông kết nối kém, dẫn tới hiệu quả khai thác cảng không cao. Hay như khu đô thị Nhơn Trạch của tỉnh Đồng Nai, do kết nối giao thông chưa tốt, nên chưa thể phát triển. Thực tế, vấn đề rất quan trọng là xây dựng giao thông kết nối nội vùng, kết nối vùng kinh tế lẫn nối kết về quy hoạch và đô thị. Những nơi kết nối giao thông tốt, thị trường bất động sản rất sôi động, tốc độ đô thị hóa nhanh. 

Phát triển công nghiệp, thương mại, dịch vụ

Muốn tăng trưởng mạnh, cần nâng cao vai trò của DN trong đầu tư phát triển hạ tầng và công nghiệp, thương mại, dịch vụ. Thời gian tới, TP Hồ Chí Minh và các tỉnh trong vùng cần hình thành cơ chế đột phá thu hút đầu tư và quản trị hiện đại của tư nhân, của DN nước ngoài. Thời gian qua, UBND TP Hồ Chí Minh đã giao cho Trung tâm Xúc tiến Thương mại Đầu tư, xây dựng trung tâm cơ sở dữ liệu của các DN trong thành phố cũng như các tỉnh phía Nam. Theo định hướng của Chính phủ, vùng kinh tế ĐNB cần hình thành vùng công nghiệp lõi tại Đồng Nai và Bình Dương. Đây là những vùng thu hút các nhà đầu tư có giá trị cao. Bên cạnh đó, cần xây dựng cơ sở dữ liệu trên cơ sở tập hợp thông tin của các vùng để làm sao các nhà đầu tư nước ngoài đến đây có thể dễ dàng tìm được tư liệu.

Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, vùng này cần phải liên kết được về quy hoạch, công bố được kế hoạch sản xuất cụ thể, như chỗ nào làm sản xuất, chỗ nào làm nông nghiệp, chỗ nào làm cảng… trên quy mô vùng chứ không phải quy mô địa phương. 

Một vấn đề lớn hiện nay là phải theo dõi chặt chẽ diễn biến thị trường, phát triển tốt mạng lưới phân phối, dịch vụ, nhất là ở khu vực nông thôn ĐNB. Có như vậy hàng hóa sản xuất ra mới tiêu thụ tốt, có sức cạnh tranh cao ở thị trường trong nước, cũng như có nhiều cơ hội vươn ra thị trường thế giới. Các tỉnh ĐNB cần tích cực triển khai các dự án lớn, như: Dự án sử dụng năng lượng hiệu quả, chương trình công nghiệp phụ trợ, chương trình cải thiện môi trường công nghiệp... để phát huy sức mạnh toàn vùng, chuyển dịch các ngành sử dụng nhiều lao động về vùng sâu, vùng xa. Điều quan trọng là phải phát triển tốt kết cấu hạ tầng thương mại, thúc đẩy sản xuất, cung ứng hàng hóa cho sản xuất và tiêu dùng trong nước, phát triển xuất khẩu. Đó là những mục tiêu lớn cần sự chung sức của cả vùng, chứ không chỉ một địa phương nào. Nếu thực hiện tốt, vùng ĐNB sẽ tạo cho mình sức mạnh về nội lực để phát triển kinh tế trước mắt, cũng như lâu dài.

Bài và ảnh: PHI HÙNG - HÙNG KHOA  
-----------------------------
(Còn nữa)