QĐND Online -  “Cái gì còn đọng lại trong trái tim người dân Cam-pu-chia về Việt Nam trong thế kỷ XX? Đó là lòng biết ơn, đó là tình hữu nghị, hình ảnh của một "đội quân nhà Phật" đến cứu giúp nhân dân Cam-pu-chia”, đó là lời phát biểu chân tình của TS Chhay Yiheng, Cố vấn Chính phủ Hoàng gia Cam-pu-chia, thành viên lực lượng đặc trách, Viện Hàn lâm Hoàng gia Cam-pu-chia trong Hội thảo quốc tế “Việt Nam trong thế kỷ XX”.

Quả thực, 35 năm đã qua đi kể từ ngày nhân dân Cam-pu-chia thoát khỏi họa diệt chủng Pôn Pốt (7-1-1979 / 7-1-2014) nhưng trong trái tim của nhiều người dân Cam-pu-chia cũng như những người chiến sĩ quân tình nguyện, chuyên gia quân sự Việt Nam từng giúp đỡ Bạn trong thời kỳ khó khăn thì ký ức về những năm tháng ấy vẫn chưa hề phai nhòa.

Lần giở lại lịch sử, đứng trước thảm họa diệt chủng do Pôn Pốt gây ra cho nhân dân Cam-pu-chia và lời kêu gọi giúp đỡ của Mặt trận Đoàn kết Cứu nước Cam-pu-chia (UFNSK), Đảng, Nhà nước, nhân dân Việt Nam đã cử quân tình nguyện, chuyên gia sát cánh cùng các lực lượng yêu nước giải phóng, đem lại hoà bình cho nhân dân Cam-pu-chia. Hàng vạn cán bộ cao cấp, trung cấp hoạt động ở nhiều lĩnh vực đã sang giúp Chính phủ, Nhà nước, nhân dân Cam-pu-chia xây dựng kinh tế, củng cố chính quyền trong hơn 10 năm. Riêng trong lĩnh vực quân sự, Đoàn 478 là một đoàn chuyên gia chuyên trách về quân sự đã được thành lập năm 1978 với nhiều nhiệm vụ, trọng trách lớn lao.

Trung tướng Nguyễn Trọng Hợp (Ảnh do gia đình cung cấp).

Trong suốt thời gian giúp Bạn, do yêu cầu công việc, lãnh đạo của Đoàn 478 đã được thay đổi nhiều lần, trong đó, Đại tá Nguyễn Trọng Hợp được bổ nhiệm giữ chức Đoàn trưởng Đoàn chuyên gia quân sự 478 từ tháng 8-1981 đến tháng 10-1982.

Từng đảm nhiệm chức vụ Chính ủy Đại học Quân y, được cấp trên tin tưởng giao phó trọng trách lớn, trong suốt thời gian làm việc trên đất Bạn, Đại tá Nguyễn Trọng Hợp luôn thể hiện sáng ngời phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ.

Nhớ lại quãng thời gian cùng ở đất bạn Cam-pu-chia với người đoàn trưởng, Thiếu tướng Đinh Mộng Tiên, nguyên Phó Chủ nhiệm Chính trị Sư đoàn 719 (Sư đoàn quân tình nguyện tại Cam-pu-chia) chia sẻ: 'Tôi và anh Hợp mặc dù làm ở hai cơ quan khác nhau nhưng hiểu khá rõ về nhau, thảo luận với nhau về công việc rất ăn ý. Anh Hợp được biết đến là người cư xử rất đúng mực trong các mối quan hệ với Bạn. Mặc dù là Đoàn trưởng Đoàn chuyên gia nhưng anh Hợp luôn khiêm tốn, không bao giờ có thái độ áp đặt đối với Bạn, điều này khiến tôi càng thấy quý anh hơn”.

Mặc dù công việc của Đoàn trưởng Đoàn chuyên gia quân sự rất vất vả nhưng với những người đồng đội từng làm việc với Đại tá Nguyễn Trọng Hợp, ông không ngại công việc, luôn tìm hướng giải quyết công việc một cách tốt nhất, thái độ vui vẻ, hòa đồng khiến ông được nhiều người yêu quý, trân trọng.

Dù thời gian làm việc trên đất Bạn không nhiều, chỉ vỏn vẹn hơn một năm ngắn ngủi nhưng với Đại tá Nguyễn Trọng Hợp, đây là khoảng thời gian vô cùng ý nghĩa trong cuộc đời binh nghiệp của ông. Khi đã về nước, đảm nhiệm công tác khác, trở thành một tướng lĩnh của Quân đội nhân dân Việt Nam (sau này ông được phong quân hàm Trung tướng và giữ chức Cục trưởng Cục Cán bộ) những kỷ niệm về một thời giúp Bạn vẫn được ông kể lại cho con, cháu.

Giờ đây, khi Trung tướng Nguyễn Trọng Hợp đã về với cõi vĩnh hằng, hình ảnh của ông trong những năm tháng làm Đoàn trưởng Đoàn chuyên gia quân sự 478 vẫn sáng rõ trong tâm trí những người đồng đội và được các thế hệ sau trong gia đình truyền kể như một tấm gương sáng cho con cháu noi theo. 
“Việt Nam cử chuyên gia sang Cam-pu-chia trợ giúp tất cả các lĩnh vực như kinh tế, chính trị, quân sự, công tác giáo dục, văn hóa và y tế. Tất cả những sự giúp đỡ ấy đều là cơ sở quan trọng cho cuộc sống hiện tại của chúng tôi, cho sự phục hồi lại nền văn hóa dân tộc lâu đời của chúng tôi”, TS Chhay Yiheng nêu rõ.

BĂNG CHÂU