Những bước khởi đầu giữa khói lửa kháng chiến

Trường Sĩ quan Công binh hôm nay được dựng xây từ nền móng của những lớp học công binh sơ khai mở ra trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Ngày 7-9-1947, lớp bổ túc cán bộ công binh đầu tiên được tổ chức tại thôn Mặc Ninh, Thái Nguyên với 18 học viên là cán bộ trung đội, đại đội bộ binh chuyển ngành. Điều kiện học tập lúc ấy vô cùng thiếu thốn: Lớp học dựng tạm trong đình, chùa, nhà dân; tài liệu không đủ; cơ sở vật chất gần như không có. Nhưng bằng tinh thần vượt khó, các học viên đã hoàn thành khóa học trong 3 tháng và trở về các đơn vị chiến đấu, trở thành lực lượng nòng cốt cho công binh toàn quân.

 Đại tướng Võ Nguyên Giáp nói chuyện với cán bộ, học viên nhân dịp về thăm Nhà trường năm 1969. Ảnh tư liệu

Những năm tiếp theo, các lớp đào tạo phải liên tục di chuyển để giữ bí mật và an toàn. Phân khoa Công binh thuộc Trường Lục quân Trung học Trần Quốc Tuấn ra đời đánh dấu bước phát triển mới về tổ chức và nội dung đào tạo. Tại đây, quy mô huấn luyện được mở rộng, chương trình được chuẩn hóa hơn. Trong giai đoạn 1950-1954, các khóa 5, 6, 7, 8 tốt nghiệp đã bổ sung hàng trăm cán bộ kỹ thuật công binh cho đơn vị chiến đấu, góp phần vào thắng lợi chung của cuộc kháng chiến.

Ngày 26-12-1955, tại thôn Nội Ninh, phường Vân Hà, tỉnh Bắc Ninh hiện nay, trên cơ sở các khóa đào tạo công binh đã có, Trường Sĩ quan Công binh chính thức được thành lập, mở ra một trang mới trong lịch sử phát triển của Binh chủng Công binh.

Trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước

Từ năm 1956, Nhà trường bước vào giai đoạn phát triển mới trong bối cảnh miền Bắc xây dựng chủ nghĩa xã hội, miền Nam tiếp tục đấu tranh giải phóng. Mặc dù có giai đoạn phải sáp nhập vào Trường Lục quân Trung học Trần Quốc Tuấn, đội ngũ cán bộ, giảng viên vẫn duy trì tốt công tác huấn luyện, đổi mới chương trình, chú trọng thực hành và rèn luyện kỹ năng chiến đấu cho học viên.

Giai đoạn 1965-1975 là thời kỳ ác liệt nhất của cuộc chiến. Nhà trường phải sơ tán phân tán nhiều nơi để tránh sự đánh phá của không quân Mỹ. Mặc dù gặp muôn vàn khó khăn, công tác đào tạo vẫn diễn ra liên tục và hiệu quả. Các khóa học được rút ngắn, nội dung huấn luyện được điều chỉnh kịp thời theo phương châm “học để đánh Mỹ”, đảm bảo học viên ra trường có thể đáp ứng ngay yêu cầu chiến trường. Trong hoàn cảnh gian khổ, đội ngũ cán bộ, giảng viên vẫn duy trì biên soạn tài liệu. Nhiều giáo trình, đặc biệt là cuốn “Sổ tay Công binh”, ra đời trong giai đoạn này và trở thành tài liệu có giá trị lâu dài.

Trong gần 10 năm sơ tán, Nhà trường luôn nhận được sự giúp đỡ của nhân dân địa phương, qua đó tiếp tục duy trì và nâng cao chất lượng đào tạo. Hơn 5.700 cán bộ công binh được đào tạo trong thời kỳ này đã đóng góp quan trọng vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, giải phóng miền Nam và thống nhất đất nước.

Xây dựng, củng cố và đổi mới trong thời kỳ hòa bình

Sau ngày đất nước thống nhất, Trường Sĩ quan Công binh đối mặt với yêu cầu đào tạo mới trong bối cảnh cả nước khôi phục và bảo vệ biên giới. Năm 1977, Nhà trường được chuyển vào Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. Đại hội Đảng bộ Nhà trường lần thứ XIV đề ra yêu cầu cấp thiết là củng cố đội ngũ giáo viên, nâng cao trình độ chuyên môn, đổi mới phương pháp giảng dạy theo hướng tăng cường thực hành, rèn luyện năng lực chỉ huy và khả năng tác chiến của học viên.

Từ cuối những năm 1980, Nhà trường quán triệt tinh thần đổi mới của Đảng, từng bước chuẩn hóa hệ thống đào tạo, mở rộng hình thức bồi dưỡng cán bộ, đưa giảng viên đi học sau đại học, bổ sung tài liệu giảng dạy và cải tiến mô hình huấn luyện. Cơ sở vật chất được tăng cường với thao trường, bãi tập, phòng thí nghiệm, giảng đường và hệ thống mô phỏng kỹ thuật.

Giai đoạn 1998-2005 đánh dấu một bước phát triển vượt bậc khi Nhà trường được giao nhiệm vụ đào tạo sĩ quan phân đội trình độ đại học. Chương trình đào tạo được hoàn thiện, đội ngũ giảng viên được trẻ hóa, trình độ học thuật được nâng cao. Trong 20 năm, Nhà trường đã đào tạo hàng nghìn sĩ quan phân đội, cán bộ chính trị, nhân viên kỹ thuật; đồng thời ủng hộ công tác đối ngoại quân sự thông qua đào tạo hàng trăm cán bộ quân đội Lào và Campuchia.

Bứt phá trong thời kỳ hội nhập và chuyển đổi số

Bước vào giai đoạn mới, Trường Sĩ quan Công binh triển khai mạnh mẽ đổi mới giáo dục theo Nghị quyết 86 của Quân ủy Trung ương; xây dựng chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011-2020; thực hiện kiểm định chất lượng đào tạo; chuẩn hóa chương trình và mô hình quản lý theo hướng hiện đại.

Thiếu tướng Trần Trung Hòa, Tư lệnh Binh chủng Công binh kiểm tra công tác huấn luyện của Nhà trường. 

Năm 2013, Thủ tướng Chính phủ ký quyết định thành lập Trường Đại học Ngô Quyền trên cơ sở Trường Sĩ quan Công binh - một dấu mốc quan trọng thể hiện sự trưởng thành vượt bậc của Nhà trường sau nhiều năm đổi mới. Đến nay, đội ngũ giảng viên có trình độ cao, 100% tốt nghiệp đại học, hơn 70% tốt nghiệp thạc sĩ và gần 10% tiến sĩ, phần lớn có chứng chỉ sư phạm và ứng dụng tốt công nghệ thông tin trong giảng dạy.

Nhà trường chú trọng hiện đại hóa cơ sở đào tạo, xây dựng phòng học thông minh, phòng thí nghiệm công nghệ cao, hệ thống mô phỏng khí tài, xưởng thực hành và thư viện điện tử. Việc gắn đào tạo với yêu cầu chiến đấu của đơn vị được đặc biệt chú trọng theo quan điểm “chất lượng đào tạo là khả năng sẵn sàng chiến đấu của đơn vị”.

Trong xu hướng chuyển đổi số toàn quân, Trường Sĩ quan Công binh tiếp tục đổi mới nội dung, phương pháp dạy học; phát triển môi trường giáo dục mở, linh hoạt; khuyến khích nghiên cứu khoa học, sáng kiến cải tiến kỹ thuật; xây dựng mô hình “nhà trường thông minh”; đồng thời không ngừng mở rộng hợp tác quốc tế, từng bước hội nhập với nền giáo dục hiện đại của quân đội các nước trong khu vực.