Để có robot thông minh cần huấn luyện trên một lượng lớn dữ liệu thực tế

Robot mới chỉ được lập trình để giải quyết nhiệm vụ đơn giản

Đưa ra dự đoán đến năm 2050 sẽ có khoảng 1 tỷ robot chung sống với loài người, GS Tan Yap Peng, Hiệu trưởng Trường Đại học VinUni (Việt Nam) cho biết, hiện nay, robot đã được sử dụng trong nhiều ngành nghề. Amazon đã dùng hàng triệu robot để bốc xếp kho hàng. Tuy nhiên, robot mới chỉ được lập trình để giải quyết nhiệm vụ đơn giản (giặt giũ, lau bàn, nâng đồ, gấp quần áo…). Robot còn hạn chế trong việc xử lý nhiều nhiệm vụ, hiểu được các lệnh phức tạp và thực hiện chính xác các lệnh.

GS Tan Yap Peng chia sẻ tại tọa đàm.

GS Tan Yap Peng cho rằng, trong phát triển robot, cần hướng tới mô hình có mục đích lớn hơn, giúp tinh chỉnh hành động của robot, giúp robot hiểu hình ảnh, video hướng dẫn, hiểu ngôn ngữ tự nhiên của con người để ra hành động.

Hiện nay có nhiều mô hình được sử dụng để trang bị, huấn luyện và có khả năng xử lý nhiều tác vụ khác nhau như mô hình ngôn ngữ lớn (Gemini, AI, LLav), mô hình thị giác - ngôn ngữ (Open AI), mô hình thị giác - ngôn ngữ - hành động (VLA, Pi, VLA -2).

Các mô hình VLA là mô hình nền tảng đa phương thức tích hợp thị giác, ngôn ngữ và hành động. Về thị giác, mô hình này giúp robot hiểu thế giới từ hình ảnh hoặc video. Về mặt ngôn ngữ, mô hình này cho phép robot hiểu các chỉ dẫn bằng ngôn ngữ tự nhiên. Về hành động, mô hình chuyển đổi sự hiểu biết thành các hành động robot vật lý.

Về tương lai của ngành robot, GS Tan Yap Peng thông tin, khi được tinh chỉnh và phát triển đầy đủ, robot sẽ chuyển từ "chuyên dụng" sang "đa dụng" với mức độ thông minh cao hơn. Robot sẽ trở nên khéo léo hơn, dễ bảo trì hơn nhờ khả năng tự chẩn đoán và xử lý sự cố, đồng thời có thể chủ động thực hiện các thao tác mà con người mong muốn. Chúng cũng sẽ phối hợp nhịp nhàng hơn với con người trong nhiều tình huống.

Đặc biệt, robot tương lai sẽ sử dụng năng lượng hiệu quả hơn, hoạt động tiết kiệm hơn và đảm bảo an toàn, ổn định khi cùng tồn tại trong môi trường sống của con người.

Ở góc nhìn khác, GS Ho-Young Kim, Khoa Kỹ thuật Cơ khí tại Đại học Quốc gia Seoul (Hàn Quốc) đã chia sẻ về những thách thức và giải pháp trong việc điều khiển vật liệu mềm, hướng tới mục tiêu tự động hóa tiên tiến hơn, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp xử lý hàng dệt may.

Theo GS Ho-Young Kim, robot công nghiệp hiện nay xử lý rất tốt các vật liệu cứng, có hình dạng cố định như các linh kiện ô tô, vì chúng dễ lập trình và cho độ chính xác cao. Ngược lại, việc thao tác với các vật liệu mềm như vải, túi ni lông, quần áo… lại vô cùng thách thức do hình dạng vật liệu liên tục biến đổi, không ổn định, khiến cánh tay robot khó nhận diện và kiểm soát.

Những công việc tưởng chừng đơn giản như đưa một chiếc áo phông hay gấp quần áo thực chất đòi hỏi sự khéo léo và khả năng nhận thức tinh vi. Chỉ cần lập trình sai, robot có thể làm áo bị nhăn hoặc thao tác sai hoàn toàn. Vì vậy, việc "dạy" robot xử lý các vật liệu mềm được xem là một trong những bài toán khó nhất hiện nay.

Quang cảnh tọa đàm “Robot và Tự động hóa thông minh”.

Việt Nam đang có lợi thế để phát triển robot hình người

Chia sẻ về trí tuệ thể chất robot hình người, TS Nguyễn Trung Quân, Đại học Nam California (Hoa Kỳ), VinMotion (Việt Nam) cho biết, "AI vật lý" là một lĩnh vực đang phát triển nhanh chóng, kết hợp trí tuệ nhân tạo (AI) với các hệ thống vật lý như robot để tạo ra các tác nhân có thể tư duy, hành động và tương tác với con người và môi trường thực. Các dự báo cho thấy ngành công nghiệp này có thể đạt giá trị 10.000 tỷ USD trong 10 năm tới. Sự phát triển này cũng đặt ra nhiều thách thức lớn trên thị trường lao động.

Theo TS Nguyễn Trung Quân, để có robot thông minh hoạt động hiệu quả, cần huấn luyện nó trên một lượng lớn dữ liệu thực tế. Tuy nhiên, không thể triển khai robot ra thực tế nếu chúng chưa đủ thông minh và an toàn; do đó, nó là một vòng tương tác cần giải quyết. Việt Nam đang sở hữu nhiều lợi thế trên cả ba phương diện quan trọng của robot hình người gồm phần cứng tốt, phần mềm mạnh và khả năng vận hành an toàn, đáng tin cậy. Việt Nam hội tụ đầy đủ các yếu tố này và có thể phát triển đồng thời, tạo nền tảng để bước vào cuộc cạnh tranh công nghệ ở tầm quốc tế.

TS Nguyễn Trung Quân chia sẻ tại tọa đàm.

Trong phiên thảo luận, trả lời câu hỏi làm thế nào để người dân tin tưởng và chấp nhận robot hơn? GS Ho-Young Kim cho rằng, robot có thể tạo ra những mối lo như ảnh hưởng đến việc làm. Riêng robot hình người cũng là chủ đề gây nhiều tranh luận, đòi hỏi phải tìm ra các giải pháp phù hợp và tiếp tục trao đổi sâu hơn. Đối với robot vật lý vận hành trong đời sống thực - như chăm sóc bệnh nhân, người cao tuổi hay hỗ trợ việc nhà - việc thiết kế và sử dụng cần được tính toán cẩn trọng để giảm thiểu rủi ro khi tương tác trực tiếp với con người.

Trong khi đó, GS Kurt Kremer, Viện nghiên cứu Polymer Max Planck (Đức) cho rằng, cần liên tục bổ sung và khắc phục yếu điểm, cần có lớp đệm an toàn cho người dân. TS Nguyễn Trung Quân đề xuất doanh nghiệp phải đưa ra sản phẩm dựa trên 3 bình diện: Vật lý, an ninh dữ liệu và sự chấp nhận của người dùng.

Các chuyên gia đều thống nhất rằng robot đang tiến rất nhanh nhưng đi cùng là hàng loạt thách thức - từ vật liệu, điều khiển, trí tuệ tới đạo đức và xã hội. Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành một phần quan trọng trong bức tranh tương lai đó nếu biết nắm thời điểm, đầu tư có trọng tâm và kiên trì theo đuổi nghiên cứu - phát triển robot thế hệ mới.