Hiệu quả từ mô hình chính quyền địa phương 2 cấp không thể tách rời chuyển đổi số

Không để tình trạng "hồ sơ đi vòng" từ trực tuyến trở lại giấy tờ

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cũng chỉ ra thực trạng hiện nay nhiều dịch vụ công trực tuyến mới dừng ở việc “nhận hồ sơ” trên môi trường số, còn khâu xử lý bên trong vẫn làm thủ công. Điều này cho thấy chuyển đổi số chưa thực sự đi vào thực chất.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, cần nhanh chóng hoàn thiện và chuẩn hóa các quy trình nội bộ, đưa toàn bộ lên môi trường số để người dân, địa phương có thể tra cứu minh bạch, xuyên suốt, tránh tình trạng "hồ sơ đi vòng" từ trực tuyến trở lại giấy tờ.

Hội nghị trực tuyến giao ban quản lý Nhà nước quý III-2025.

Các Sở KH&CN phải đi đầu, trở thành hình mẫu cho các sở, ban, ngành khác cũng như chính quyền cấp xã. Muốn vậy, bản thân mỗi Sở phải chủ động thực hiện chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo trong toàn bộ hoạt động của mình.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh: "Mỗi khi gặp vấn đề khó, phải nghĩ ngay đến giải pháp chuyển đổi số, đến công nghệ số và các ứng dụng". 

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng lấy ví dụ về việc quản lý vòng đời các nhiệm vụ KH&CN ở các tỉnh – nếu làm thủ công sẽ kém hiệu quả, giải pháp duy nhất chính là chuyển đổi số. Bộ KH&CN sẽ chủ trì xây dựng một nền tảng số dùng chung để quản lý nhiệm vụ KH&CN.

Ngày 11-9, Bộ KH&CN đã ban hành Quyết định 2618/QĐ-BKHCN về Danh mục và kế hoạch triển khai các nền tảng số quốc gia, nền tảng số dùng chung cho ngành, lĩnh vực, vùng để các cơ quan, bộ, ngành, địa phương triển khai xây dựng, hoàn thiện, dùng chung từ Trung ương đến cấp cơ sở (cấp tỉnh và cấp xã nếu có nghiệp vụ đến cấp xã), tránh đầu tư trùng lặp, chồng chéo, lãng phí.

Theo đó, các nền tảng số dùng chung gồm 4 nhóm: Nền tảng số giải quyết thủ tục hành chính và tương tác với người dân, doanh nghiệp; nền tảng phục vụ quản trị và chỉ đạo, điều hành; nền tảng cung cấp dịch vụ hạ tầng cơ bản, dùng chung; nền tảng phục vụ nghiệp vụ chuyên ngành.

Các nền tảng này sẽ được xây dựng tập trung và dùng chung, sử dụng nguồn vốn Trung ương để đầu tư, mua sắm, thuê, duy trì, vận hành, bảo trì, đồng thời bảo đảm khả năng kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan từ Trung ương đến địa phương.

Triển khai chính quyền địa phương 2 cấp nhìn từ tỉnh Quảng Ngãi

Việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp không chỉ là sắp xếp tổ chức bộ máy, mà còn mở ra cơ hội để chính quyền cơ sở phát huy vai trò chủ động, linh hoạt trong quản lý, điều hành và đặc biệt là phục vụ người dân nhanh nhất. Thực tế tại tỉnh Quảng Ngãi cho thấy, ngay sau khi vận hành mô hình mới đã bắt tay vào thực hiện các nhiệm vụ, coi đây là chìa khóa để phục vụ người dân, doanh nghiệp tốt hơn.

Đoàn kiểm tra do Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Nguyễn Hoàng Giang làm Trưởng đoàn kiểm tra chính quyền 2 cấp tại xã An Phú. Ảnh: Trung tâm Chuyển đổi số và Đổi mới sáng tạo tỉnh Quảng Ngãi.

Trong nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Quảng Ngãi lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 xác định, tiếp tục sắp xếp, xây dựng bộ máy chính quyền tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở. Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, ủy quyền bảo đảm khoa học, hợp lý, đi đôi với nâng cao trách nhiệm, gắn với bảo đảm nguồn lực, phù hợp với năng lực thực hiện nhiệm vụ; tăng cường kiểm tra, giám sát. Tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính toàn diện trên tất cả các lĩnh vực gắn với chuyển đổi số, tối ưu hóa dịch vụ công trực tuyến, minh bạch hóa quy trình, tăng cường tương tác đa kênh giữa chính quyền và công dân. Xây dựng nền hành chính hiện đại dựa trên chất lượng của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, nhất là người đứng đầu. Phương thức quản lý Nhà nước chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm gắn với tăng cường kiểm tra, giám sát. Xóa bỏ triệt để cơ chế “xin - cho”. Nâng cao hiệu quả phục vụ nhân dân, trách nhiệm giải trình, liêm chính trong hoạt động công vụ.

Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong đó thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đến năm 2030, bố trí ít nhất 3% tổng chi ngân sách địa phương cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và đẩy mạnh thu hút nguồn lực xã hội. Khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao khoa học công nghệ. Phát triển tổ chức dịch vụ khoa học, công nghệ, trung tâm đổi mới sáng tạo, trung tâm xúc tiến và hỗ trợ chuyển giao công nghệ.

Trên tinh thần đó, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi đã chỉ đạo các đơn vị, địa phương đồng loạt triển khai nhiều giải pháp, bảo đảm mô hình chính quyền địa phương 2 cấp vận hành thông suốt, ổn định. Trọng tâm là việc hướng dẫn tổ chức trụ sở, ban hành quy chế vận hành và nhanh chóng đưa Trung tâm phục vụ hành chính công cấp xã vào hoạt động ổn định, không để gián đoạn việc tiếp nhận, xử lý hồ sơ của người dân, doanh nghiệp.

Ngay sau khi có chủ trương, UBND tỉnh đã khẩn trương khảo sát, bố trí địa điểm, chỉnh trang trụ sở, tận dụng tối đa thiết bị sẵn có và giao Sở KH&CN hỗ trợ nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin. Từ ngày 1-7-2025, toàn tỉnh đã đồng loạt đưa vào vận hành 96 Trung tâm phục vụ hành chính công cấp xã, cơ bản bảo đảm cơ sở vật chất, trang thiết bị để tiếp nhận và giải quyết thủ tục hành chính.

Theo Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Nguyễn Hoàng Giang, triển khai chính quyền địa phương 2 cấp là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục, đặc biệt, trong cung cấp dịch vụ công trực tuyến gắn với người dân và doanh nghiệp. Đồng thời, tỉnh tiếp tục theo sát hoạt động của chính quyền địa phương 2 cấp, kịp thời khắc phục khó khăn, tháo gỡ vướng mắc. Để nắm bắt những khó khăn trong việc sử dụng, ứng dụng công nghệ thông tin vào vận hành thủ tục hành chính, UBND tỉnh đã thành lập các tổ công tác hỗ trợ các địa phương. Bên cạnh việc giải quyết nhanh chóng các thủ tục hành chính, còn bảo đảm các hoạt động văn hóa-xã hội, ổn định trật tự an toàn xã hội.

Đoàn kiểm tra do Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Hoàng Giang làm Trưởng đoàn kiểm tra triển khai chính quyền 2 cấp tại phường Trương Quang Trọng. Ảnh: Trung tâm Chuyển đổi số và Đổi mới sáng tạo tỉnh Quảng Ngãi.

Giám đốc Sở KH&CN tỉnh Quảng Ngãi Nguyễn Tấn Liêm cho biết, Sở là một trong những đơn vị nhận được nhiều yêu cầu hỗ trợ nhất từ các xã, đặc biệt trong việc vận hành chính quyền địa phương 2 cấp.

Khó khăn lớn hiện nay, theo đồng chí Liêm, là hạ tầng công nghệ ở một số xã miền núi còn yếu, trong khi trình độ và kỹ năng số của cán bộ chưa đồng đều. Để khắc phục, Sở KH&CN đã thành lập hai tổ công tác cơ động, mỗi tổ gần 20 thành viên, phối hợp chặt chẽ với Tập đoàn VNPT và Viettel, trực tiếp lên xã hỗ trợ cơ sở.

Đồng chí Liêm chia sẻ: “Chúng tôi làm việc theo phương châm “cầm tay chỉ việc” khó đến đâu giải quyết ngay đến đó. Khi xã nào có yêu cầu, tổ công tác sẽ lập tức lên đường, hướng dẫn từng thao tác và xử lý dứt điểm tại chỗ. Trong những trường hợp chưa thể đến kịp, chúng tôi hỗ trợ trực tuyến”.

Nhờ cách làm linh hoạt này, nhiều vướng mắc tại cơ sở được giải quyết nhanh chóng, không để tồn đọng. Hình ảnh những chuyến xe công tác lên tận xã, có mặt kịp thời khi cơ sở cần, vừa tạo niềm tin cho chính quyền cấp xã, vừa bảo đảm hoạt động hành chính công thông suốt, góp phần làm cho tiến trình số hóa đi vào thực chất.

Để tối ưu hóa vận hành, Quảng Ngãi đã cấu hình lại toàn bộ quy trình nội bộ, bảo đảm 100% thủ tục hành chính của tỉnh được kết nối, liên thông với Cổng Dịch vụ công Quốc gia và Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính của tỉnh. Nhờ đó, dữ liệu từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư đã tự động điền vào hồ sơ, giảm thao tác thủ công, tiết kiệm thời gian cho cán bộ và người dân.

Tỉnh cũng đang triển khai biểu mẫu điện tử (eForms) cho 30 dịch vụ công thiết yếu, phát sinh nhiều hồ sơ nhất. Các đơn vị được giao nhiệm vụ tiếp tục rà soát, cải tiến biểu mẫu để tăng tính thân thiện, dễ sử dụng.

Trong tháng 7 và tháng 8 - 2025, tỉnh Quảng Ngãi đã cấp mới hơn 500 chứng thư số, thay đổi thông tin cho 4.000 thiết bị, mở khóa khoảng 400 thiết bị; tổ chức tập huấn chữ ký số. Tính đến nay, toàn tỉnh có hơn 15.200 chứng thư số đang hoạt động, cơ bản đáp ứng yêu cầu ký số văn bản, số hóa hồ sơ và giải quyết thủ tục hành chính.

UBND tỉnh cũng tăng cường tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng số, nghiệp vụ hành chính cho gần 800 cán bộ, công chức tại 96 xã, phường, đặc khu. Các sở ngành như KH&CN, Nông nghiệp, Tư pháp… tổ chức nhiều lớp tập huấn chuyên ngành, bảo đảm đội ngũ cơ sở có thể vận hành tốt.

Có thể thấy, dù còn những khó khăn bước đầu, nhưng với sự vào cuộc quyết liệt của các cấp, đặc biệt là sự chỉ đạo quyết liệt từ đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Nguyễn Hoàng Giang, việc vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp gắn với chuyển đổi số đã cho thấy sự hiệu quả, đang dần đi vào nền nếp, phát huy hiệu quả phục vụ người dân, tạo chuyển biến tích cực ở cơ sở.

Với sự vào cuộc mạnh mẽ từ Trung ương, cùng nỗ lực sáng tạo từ các địa phương, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp gắn với số hóa được kỳ vọng sẽ trở thành công cụ then chốt, giúp chính quyền gần dân hơn, phục vụ thiết thực hơn và tạo nền tảng cho phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.

HỒNG QUANG - MAI HÀ

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Giáo dục Khoa học xem các tin, bài liên quan.