Mới đây, một lớp 12 của một trường PTTH ở Hải Phòng lập danh sách môn thi xét tuyển tốt nghiệp, cao đẳng và đại học cho 48 học sinh của lớp. Danh sách môn thi bao gồm 8 môn đăng ký xét tuyển là: Toán, Lý, Hóa, Ngữ văn, Tiếng Anh, Sinh học, Lịch sử, Địa lý với 3 môn bắt buộc là Toán, Ngữ văn, Tiếng Anh. Bên cạnh đó mỗi học sinh được tự chọn một môn thi để xét tốt nghiệp. Hai môn trong khối tự nhiên là Vật lý, Hóa học có đến 45 học sinh lựa chọn, hơn một nửa số học sinh chọn thi cả hai môn. Trong khi đó, cả lớp chỉ có 3 học sinh đăng ký thi Địa lý và không một bản đăng ký nào cho môn Lịch sử.
Lý giải cho sự chênh lệch lớn này trước hết ở việc những học sinh của lớp thuộc ban A của khối, tập trung bồi dưỡng nhiều các môn tự nhiên, chính vì thế tâm lý lơ là, “bỏ qua” các tiết học Lịch sử, Địa lý là dễ thấy ở mỗi học sinh. Tuy nhiên, đi sâu vào nguyên nhân của vấn đề, việc mỗi học sinh học gì và thi gì một phần quyết định lại ở ngành học và việc làm. Và việc lựa chọn hầu hết các khối ngành tự nhiên đơn giản là để lựa chọn một ngành học dễ dàng tìm kiếm công việc cho tương lai.
3 học sinh chọn lựa thi môn Địa lý cũng chỉ dừng lại ở xét tốt nghiệp (tức mức điểm chỉ cần đạt 4,5 điểm). Tại sao lại thế? Lợi dụng ma trận đề thi Địa lý với một câu vẽ biểu đồ và nhận xét, học sinh cũng có thể dễ dàng sử dụng kiến thức ngoài sách vở để giải quyết khá tốt phần này nên cũng không khó để đạt được mức điểm an toàn sao cho không trượt tốt nghiệp. Nhưng để có thể lấy môn Địa lý làm môn thi xét tuyển đại học thì như thực trạng trên là hoàn toàn không có khả năng. Nguyên nhân nằm ở việc dạy và học chuyên sâu các môn học ở các khối khác nhau dẫn đến khó để một học sinh ban A có thể học chuyên sâu về môn học ban C. Và tất nhiên, điều này cũng hoàn toàn có thể xảy ra với môn Lịch sử-môn học cần sự thấu hiểu các sự kiện và kiến thức chuyên sâu.
Tâm lý lo xa của học sinh cũng như phụ huynh là hoàn toàn chính đáng. Tuy nhiên lo xa đến mức “học lệch”, không quan tâm đến kiến thức xã hội thì lại là một vấn đề đáng lo ngại. Đa số các học sinh của lớp mỗi khi đến trường hay về nhà luôn chú trọng và dồn toàn tâm toàn ý cho “môn chính” với mục đích đỗ vào trường mình mong muốn. Việc học như thế chỉ đơn giản là cách giải quyết mối lo mang tên “đại học và tìm kiếm việc làm”. Nhưng cái mà mỗi học sinh thật sự cần bên cạnh kiến thức chuyên ngành lại chính là 50% kiến thức xã hội, điều mà họ đang lơ là trong thời điểm hiện tại.
Sự thật đã chứng minh rằng, nếu trước kia một học sinh khá, giỏi về khối thi đại học của mình sẽ hoàn toàn có cơ hội đỗ vào các trường đại học quốc gia thì bây giờ lại khác. Với cách xét tuyển dựa trên bài thi đánh giá năng lực, kiểm tra kiến thức toàn diện thì những học sinh chỉ giỏi chuyên khối sẽ không thể nào cầm được trong tay "tấm vé" vào trường này. Trong tương lai, chắc chắn sẽ có thêm nhiều trường xét tuyển theo cách này. Câu hỏi đặt ra là liệu những học sinh học lệch như trên có dễ dàng có trong tay tấm bằng đại học? Câu trả lời có lẽ là không! Vậy thì việc học lệch không những không giúp cho học sinh có một lượng kiến thức phong phú, mà sẽ làm xa thêm con đường xây dựng ước mơ tương lai!
THÁI LINH