Tại Hội thảo "Tăng tốc chuyển đổi ngành năng lượng với AI Insights" vừa diễn ra tại Hà Nội, các chuyên gia hàng đầu đã cùng phân tích sâu những thách thức và cơ hội này, đồng thời chỉ ra rằng, chìa khóa thành công nằm ở việc xây dựng một "bệ phóng" hạ tầng số đủ mạnh.

Thách thức từ “cơn bão dữ liệu” và chi phí vận hành khổng lồ

Hoạt động trong ngành năng lượng đang phải đối mặt với một thách thức kép: Khối lượng dữ liệu khổng lồ và áp lực tối ưu hóa chi phí vận hành ở mức độ cao nhất.

Theo thống kê, một nhà máy điện trung bình có thể có tới 40-50 hệ thống lõi khác nhau, với 65.000 đến 70.000 điểm dữ liệu (data point), nhiều điểm trong số đó cập nhật theo từng giây.

Chìa khóa thành công nằm ở việc xây dựng một "bệ phóng" hạ tầng số đủ mạnh. 

Không chỉ riêng từng nhà máy, ở quy mô tổng công ty, khối lượng dữ liệu càng trở nên khổng lồ, phân tán và thiếu chuẩn hóa. Ông Nguyễn Chí Linh, Phó giám đốc Khối Khách hàng Doanh nghiệp, Viettel Solutions cho biết, thực tế hiện nay, nhiều doanh nghiệp và nhà máy vẫn đang gặp những “nút thắt” lớn như số hóa quy trình nhưng không số hóa dữ liệu, thiếu dữ liệu chủ (master data), các hệ thống phần mềm rời rạc, dữ liệu phân tán, không được kết nối liền mạch để hình thành bức tranh đa chiều về hoạt động sản xuất - kinh doanh.

Ông Linh chia sẻ kinh nghiệm từ một dự án thực tế: “Có doanh nghiệp sở hữu 10.600 trường dữ liệu, nhưng 70% trong số đó đang được thực hiện thu thập và quản trị theo phương thức thủ công và thiếu kiểm soát”.

"Cơn bão dữ liệu" này, nếu không được quản lý đúng cách, sẽ trở thành gánh nặng thay vì tài sản của một doanh nghiệp. Song hành với đó là yêu cầu về bảo mật, an ninh thông tin.

Đi kèm với quản trị dữ liệu là áp lực tối ưu vận hành, đặc biệt là chi phí nhiên liệu - bài toán sống còn trong bối cảnh giá đầu vào tăng cao.

Khung quản lý dữ liệu. 

Quản trị dữ liệu - Nút thắt cho chuyển đổi số ngành năng lượng

Trong kỷ nguyên số, dữ liệu cần được nhìn nhận như một tài sản chiến lược của doanh nghiệp, là nền tảng cho mọi quyết định quản trị và phát triển. Theo chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn từ Viettel Solutions, một cách tiếp cận hiệu quả bắt đầu bằng 5 câu hỏi cốt lõi về loại dữ liệu và bức tranh tổng thể của doanh nghiệp, các dữ liệu để phục vụ mục tiêu sản xuất kinh doanh, dữ liệu trọng yếu giúp lãnh đạo ra quyết định nhanh và chính xác, tính nhất quán của hệ thống lưu trữ, quản lý dữ liệu và cách quản trị dữ liệu trở nên đúng - đủ - sạch - sống.

Do đó, doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược dữ liệu rõ ràng, từ việc xác định kiến trúc hệ thống, chuẩn hóa cấu trúc dữ liệu, đến triển khai công nghệ và công cụ phù hợp để dữ liệu thực sự trở thành “trái tim số” của doanh nghiệp.

Đặc biệt với ngành đặc thù như năng lượng, việc quản trị dữ liệu cần bám sát theo 11 mảng của khung quản trị dữ liệu để đảm bảo thống nhất, trách nhiệm rõ ràng và hiệu quả quản lý (bao gồm Quản trị dữ liệu, bảo mật dữ liệu, chất lượng dữ liệu, siêu dữ liệu, dữ liệu chủ và tham chiếu, thiết kế và mô hình dữ liệu, kiến trúc dữ liệu, lưu trữ và vận hành dữ liệu, tích hợp dữ liệu, kho dữ liệu, quản lý tài liệu và nội dung).

Đại diện Viettel Solutions nhấn mạnh, làm dữ liệu là làm ngược: Doanh nghiệp cần xác định rõ chiến lược dữ liệu trước khi bắt đầu đầu tư vào công nghệ, cần xác định rõ đích đến - nơi dữ liệu phục vụ rõ ràng cho mục tiêu kinh doanh và quản trị, tránh chạy đua công nghệ một cách hình thức. Đồng thời, doanh nghiệp cần sự song hành của một đối tác có kinh nghiệm, thấu hiểu ngành để triển khai chiến lược dữ liệu bài bản.

AI - Đòn bẩy nâng cao hiệu suất và ra quyết định thông minh

Trí tuệ nhân tạo (AI) và trí tuệ nhân tạo tạo sinh (Generative AI) đang mở ra một giai đoạn phát triển hoàn toàn mới cho ngành năng lượng – nơi hiệu suất, tính liên tục và khả năng tối ưu hóa không ngừng là điều kiện sống còn. AI không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả vận hành và tiết kiệm chi phí, mà còn trở thành lực đẩy chiến lược trong hành trình hướng tới phát triển bền vững.

AI và Generative AI đang mở ra một giai đoạn phát triển hoàn toàn mới cho ngành năng lượng. 

AI hiện diện ở mọi cấp độ ra quyết định, từ chiến lược dài hạn đến vận hành tổ máy theo thời gian thực. Nhờ khả năng phân tích dòng dữ liệu liên tục từ các cảm biến, thiết bị và hệ thống điều khiển, AI giúp doanh nghiệp tối ưu sản lượng điện, dự báo chính xác nhu cầu tiêu thụ, xây dựng kế hoạch điều độ thông minh và giảm thiểu tiêu hao nhiên liệu. Các mô hình AI cũng hỗ trợ giám sát tình trạng thiết bị và bảo trì dự báo - giúp kéo dài tuổi thọ tổ máy, giảm thời gian dừng máy và ngăn ngừa rủi ro kỹ thuật.

Không dừng lại ở đó, trợ lý AI đang dần trở thành “người cộng sự thông minh” trong phòng điều hành, hỗ trợ kỹ sư ra quyết định chính xác, đặc biệt trong các tình huống khẩn cấp hoặc vận hành tổ hợp năng lượng đa dạng như điện mặt trời - gió - thủy điện - lưu trữ. AI còn đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát an ninh mạng, phát hiện sớm các hành vi bất thường, bảo vệ hạ tầng năng lượng quốc gia khỏi các mối đe dọa ngày càng tinh vi.

Tuy nhiên, AI sẽ không thể phát huy trọn vẹn tiềm năng nếu thiếu nền tảng dữ liệu được quy hoạch bài bản, và một hạ tầng số đủ mạnh để triển khai đồng bộ từ huấn luyện đến vận hành.

Cloud - Bệ phóng hạ tầng số cho AI và dữ liệu của ngành năng lượng

Để hiện thực hóa tiềm năng của AI ở quy mô lớn, biến dữ liệu thành “trái tim số”, doanh nghiệp năng lượng cần một hạ tầng số mạnh, linh hoạt, bảo mật và hiệu năng cao. Hạ tầng điện toán đám mây (Cloud) chính là bệ phóng phù hợp nhất. 

Viettel Cloud hiện là một hệ sinh thái Make in Vietnam với bộ giải pháp triển khai AI nội địa dành riêng cho doanh nghiệp Việt thông qua bộ đôi công nghệ Viettel Kubernetes Engine (VKE) và GPU-as-a-Service. Trong đó, VKE là nền tảng điều phối container (Kubernetes) được Viettel phát triển và làm chủ, giúp doanh nghiệp dễ dàng triển khai các mô hình AI/ML mà không cần vận hành hạ tầng phức tạp.

Kết hợp với đó là hạ tầng GPU nội địa hiệu năng cao, cung cấp linh hoạt theo giờ, cụm hoặc tác vụ, tối ưu chi phí theo quy mô sử dụng. Hệ sinh thái đi kèm gồm AI Studio, GenAI Studio và API inference, hỗ trợ doanh nghiệp vận hành AI trọn vòng đời từ huấn luyện đến triển khai.

Đại diện Viettel Solutions cho biết, nhà cung cấp này đang triển khai mô hình hybrid cloud linh hoạt, kết hợp giữa hạ tầng tại chỗ và đám mây, đặt tại các trung tâm dữ liệu chuẩn quốc tế của Viettel. Bên cạnh đó, họ cung cấp các giải pháp đảm bảo vận hành liên tục như phục hồi sau thảm họa (DR) và bảo vệ an ninh bởi Trung tâm Điều hành An ninh mạng (SOC).

Sự kết hợp chiến lược giữa nhà cung cấp hạ tầng như Viettel Solutions và các hãng công nghệ toàn cầu như Intel còn mang đến các giải pháp phần cứng - phần mềm được tối ưu và đồng bộ. Điều này không chỉ đảm bảo hiệu năng cho các tác vụ tính toán cao mà còn giúp tiết kiệm điện năng tiêu thụ ở cấp độ phần cứng.

Một hạ tầng mạnh sẽ là tiền đề cho việc vận hành thông minh. Theo phân tích từ các hãng tư vấn như McKinsey, mô hình nhà máy điện số trong tương lai sẽ dịch chuyển từ việc ghi nhận - báo cáo thủ công sang một nền vận hành hoàn toàn dựa trên dữ liệu thời gian thực. Các tổ máy, hệ thống, thiết bị cảm biến sẽ “giao tiếp” liên tục qua dữ liệu số, và AI sẽ là “bộ não” phân tích để hỗ trợ quyết định nhanh hơn, chính xác hơn.

Với năng lực làm chủ công nghệ lõi AI, dữ liệu lớn (Big Data), IoT, hạ tầng trung tâm dữ liệu và điện toán đám mây, Viettel Solutions đã và đang đồng hành cùng nhiều doanh nghiệp, nhà máy, tổ chức trong hành trình chuyển đổi số ngành năng lượng một cách thực chất và hiệu quả.

HỒNG QUANG

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Giáo dục Khoa học xem các tin, bài liên quan.