Bài 4: Khuyến học sinh viên bằng chính sách hợp lý (Tiếp theo và hết)

Giảm bớt “gánh nặng” học phí cho sinh viên

Nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả môn học GDQPAN cho sinh viên, ngày 9-1-2003, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 07/2003/QĐ-TTg về việc quy hoạch hệ thống Trung tâm GDQPAN sinh viên giai đoạn 2001-2010. Sau 13 năm triển khai xây dựng, đến nay đã có 32 trung tâm GDQPAN ở hầu khắp các địa bàn trọng điểm của đất nước đi vào hoạt động.

Sinh viên trong giờ tự học môn GDQPAN tại ký túc xá Trung tâm GDQPAN-ĐHQG Hà Nội. Ảnh: HẢI VĂN 

Theo Đại tá Phạm Quang Hiệp, chuyên viên cao cấp Vụ Giáo dục quốc phòng (Bộ Giáo dục và Đào tạo), việc giảng dạy môn học GDQPAN cho sinh viên theo hình thức tập trung ở các trung tâm GDQPAN có lợi thế, ưu điểm hơn so với việc giảng dạy GDQPAN tại các trường đại học. Vì các trung tâm GDQPAN được xây dựng riêng biệt, bảo đảm cơ sở vật chất và các trang thiết bị như giảng đường, thao trường, bãi tập, ký túc xá, nhà ăn. Trong một tháng học tập tại trung tâm, sinh viên có đồng phục thống nhất, sinh hoạt, ăn ở tập trung như quân nhân. Các em không chỉ được truyền đạt, bồi dưỡng, trang bị những kiến thức cơ bản về đường lối quân sự của Đảng, chính sách quốc phòng của Nhà nước, mà còn được sinh hoạt, ăn ở tập trung theo chế độ chính quy, nếp sống kỷ luật như đơn vị quân đội. 

Nói về thời gian một tháng học tập ở Trung tâm GDQPAN, em Trần Đức Thịnh, sinh viên Khoa Công nghệ (Trường ĐH Cần Thơ) cho biết: “Lúc đầu mới vào trung tâm em có phần lo lắng, nhưng dần dần thấy thoải mái, tự tin hơn. Ngoài việc được trang bị kiến thức QPAN và kỹ năng quân sự, thời gian học tập, sinh hoạt tại trung tâm đã giúp chúng em hiểu hơn về nếp sống quân kỷ, quân phong, đồng thời học được những đức tính tốt của các anh bộ đội như tỉ mỉ, cẩn thận, kiên nhẫn, giờ nào việc ấy, ý chí vượt khó và tinh thần đồng đội. Nhưng nếu không phải đóng góp học phí và các khoản phí khác sẽ giúp chúng em và gia đình bớt khó khăn hơn”.

Vị thế, vai trò của trung tâm GDQPAN đối với nhiệm vụ đào tạo sinh viên đã được thực tiễn khẳng định. Tuy nhiên, theo tìm hiểu của phóng viên, việc thu các khoản phí của sinh viên của một số trung tâm cũng còn bất cập. Đến học tại Trung tâm GDQP-ĐH Huế, sinh viên phải nộp khoản phí giặt quân trang là 10.000 đồng/người. Vào Trung tâm GDQPAN-ĐHQG Hà Nội, sinh viên phải nộp 2 khoản phí, gồm: 50.000 đồng điện nước, 30.000 đồng giặt quân trang. Trung tâm GDQPAN-ĐH Cần Thơ thu của mỗi sinh viên những 4 khoản phí, gồm: Tiền giặt quân trang: 40.000 đồng, tiền ở ký túc xá: 30.000 đồng, tiền làm chứng chỉ GDQPAN: 20.000 đồng, tiền điện nước tính theo thực tế sử dụng.

Tính đặc thù của môn học GDQPAN tập trung ở nội dung học kỹ thuật, chiến thuật trên thao trường để rèn luyện kỹ năng quân sự cho sinh viên sẵn sàng tham gia bảo vệ Tổ quốc. (Ảnh chụp tại thao trường huấn luyện Trung tâm GDQPAN-ĐH Thái Nguyên) 

Rõ ràng, việc các trung tâm GDQPAN thu các khoản phí, mức phí khác nhau đã ít nhiều gây thắc mắc trong sinh viên. Ví như, cùng học trong khoảng một tháng mà các nhà trường thu mức phí giặt quân trang của mỗi sinh viên cũng khác nhau: Nơi thu 10.000 đồng (Trung tâm GDQP-ĐH Huế), nơi thu 18.000 đồng (Trung tâm GDQPAN-ĐH Thái Nguyên), có nơi thu 30.000 đồng (Trung tâm GDQPAN-ĐHQG Hà Nội), thậm chí có nơi thu đến 40.000 đồng (Trung tâm GDQPAN-Trường ĐH Cần Thơ)…

Thu khoản phí giặt quân trang dù chênh lệch nhau với số tiền 8.000-30.000 đồng đối với một sinh viên có thể không đáng là bao, nhưng thu tiền với số lượng hàng nghìn sinh viên thì số chênh lệch này lại không hề nhỏ. Ví như trong khoảng một năm, Trung tâm GDQPAN-ĐHQG Hà Nội đào tạo 7.000 sinh viên, thì số tiền thu phí giặt quân trang là 210 triệu đồng. Nếu so với Trung tâm GDQPAN-ĐH Huế thì số tiền thu phí này “đội” lên 140 triệu đồng!  

Chúng tôi cho rằng, trung tâm GDQPAN của các cơ sở giáo dục đại học đã được Nhà nước đầu tư xây dựng doanh trại tương đối đồng bộ và khá khang trang. Vì vậy, mỗi trung tâm cần xác định rõ vị trí, trách nhiệm của mình trong sự nghiệp “trồng người” để xây dựng trung tâm GDQPAN là một địa chỉ tin cậy về giáo dục nhân cách, tôi luyện con người và góp phần kiến tạo những phẩm chất giá trị tốt đẹp cho sinh viên. Phải làm sao để mỗi trung tâm GDQPAN không chỉ là nơi bồi dưỡng, nâng cao kiến thức QPAN, kỹ năng quân sự cho sinh viên, mà còn tạo điều kiện thuận lợi để các em được sinh hoạt, ăn ở, rèn luyện trong một môi trường giáo dục thật sự nhân văn. Chỉ có như vậy mới giúp sinh viên có những cảm nhận đẹp, ký ức sâu về môi trường GDQPAN, qua đó tạo sức hút, sức lan tỏa cho các lớp học sau.

Chủ trương đã có, mong sớm thành hiện thực

Theo tìm hiểu của chúng tôi, trong Văn bản số 97/TB-VPCP của Văn phòng Chính phủ ngày 6-3-2014 “Thông báo ý kiến kết luận của Phó thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam, Chủ tịch Hội đồng GDQPAN Trung ương tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ GDQPAN năm 2014”, có ghi rõ: “Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trì, trao đổi với Bộ Tài chính và các bộ, ngành, địa phương liên quan nghiên cứu việc đề xuất miễn học phí môn GDQPAN cho các đối tượng là học sinh, sinh viên”.

Nghị quyết 29-NQ/TW của Đảng (khóa XI) đã nêu rõ quan điểm: “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội”; đồng thời khẳng định: “Nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong đầu tư phát triển giáo dục và đào tạo, ngân sách nhà nước chi cho giáo dục và đào tạo tối thiểu ở mức 20% tổng chi ngân sách”.

Được biết, năm 2015, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã cấp chứng chỉ GDQPAN cho 427.700 sinh viên. Chúng tôi làm phép tính đơn giản thế này: Theo Nghị định số 86/2015/NĐ-CP của Chính phủ về mức học phí mới từ năm học 2015-2016, trung bình mỗi sinh viên học môn GDQPAN phải đóng học phí 730.000 đồng/tháng. Như vậy, năm 2015, các cơ sở giáo dục đại học trong cả nước thu được tất cả là 312,2 tỷ đồng học phí môn GDQPAN của sinh viên. Theo thông tin từ Bộ Tài chính, năm 2015, cả nước thu ngân sách nhà nước được 957.000 tỷ đồng (đạt 105% dự toán). Như vậy, số tiền thu học phí môn GDQPAN của sinh viên chỉ chiếm 0,00032% so với tổng thu ngân sách nhà nước. Đây là số tiền không lớn và nếu chúng ta biết cân đối thu chi hợp lý, nhất là triệt để thực hành tiết kiệm, thì Nhà nước hoàn toàn có thể bao cấp số tiền học phí này cho sinh viên.

Trao đổi với phóng viên, Thiếu tướng, TS Nguyễn Thiện Minh, Vụ trưởng Vụ Giáo dục quốc phòng (Bộ Giáo dục và Đào tạo) cho biết: “GDQPAN là một môn học trực tiếp góp phần xây dựng lòng yêu nước, rèn luyện kỹ năng quân sự, nên Nhà nước cần phải bao cấp toàn bộ chi phí đào tạo cho sinh viên. Chỉ có như vậy mới thu hút được đông đảo sinh viên tham gia và buộc họ phải có ý thức, thái độ tốt hơn trong quá trình học tập môn GDQPAN”.

Cùng chung quan điểm này, TS Nguyễn Đắc Hưng, Vụ trưởng Vụ Giáo dục, Đào tạo và Dạy nghề (Ban Tuyên giáo Trung ương) khẳng định: “GDQPAN là môn học đặc thù, vì nó tác động trực tiếp không chỉ đến nhận thức, ý thức, trách nhiệm của người học, mà còn ảnh hưởng đến tình cảm, niềm tin của sinh viên đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc và chế độ ta. Do đó, tôi cho rằng, sớm miễn học phí môn GDQPAN cho sinh viên vừa là việc làm nhân văn, vừa thể hiện trách nhiệm chính trị của Đảng, Nhà nước và xã hội đối với việc giáo dục, nâng cao tinh thần yêu nước và bồi đắp những kỹ năng sống tích cực cho thế hệ trí thức trẻ”.

Thay lời kết

Theo tìm hiểu của chúng tôi, giáo dục quốc phòng cho mọi công dân, trong đó có đội ngũ sinh viên, là một nhiệm vụ được quan tâm không riêng ở Việt Nam mà nhiều nước trên thế giới, không phân biệt chế độ chính trị, quy mô quốc gia và trình độ phát triển kinh tế-xã hội. Nhiều quốc gia như Nhật Bản, Trung Quốc, Hoa Kỳ, Hàn Quốc… đã có các hình thức, phương thức tác động phù hợp để giáo dục lòng yêu nước, đức cống hiến hy sinh, tinh thần tập thể, ý thức kỷ luật-vốn là những giá trị của quân nhân-cho học sinh, sinh viên.

Đối với nước ta, việc GDQPAN cho sinh viên càng trở nên quan trọng, cấp bách vì đây là lực lượng có ảnh hưởng mật thiết đến vận mệnh đất nước, tương lai dân tộc và tiền đồ chế độ. Trong những năm qua, công tác GDQPAN cho sinh viên dù đã được triển khai trên diện rộng và đạt được những kết quả bước đầu đáng ghi nhận, nhưng chưa tương xứng với vị trí, mục tiêu của môn học GDQPAN. Những gì chúng tôi phản ánh, đề cập trong vệt bài trên đây cũng không ngoài mục đích mong muốn các cơ quan chức năng, những người có trách nhiệm hiểu đúng thực trạng vấn đề về công tác GDQPAN cho sinh viên, để từ đó có những động thái tích cực hơn và xây dựng chính sách phù hợp để khuyến khích, thúc đẩy, nâng cao chất lượng, hiệu quả môn học quan trọng này.

Xin nhắc lại lời tiền nhân đã dạy: “Lo giữ nước từ lúc nước chưa nguy”. Muốn cho truyền thống tổ tiên, ông cha ta và tâm tính dân tộc Việt không bị “đồng hóa” trong thế giới hội nhập; muốn cho giang sơn gấm vóc Việt mãi được bảo toàn trong bối cảnh thời cuộc luôn biến động phức tạp khôn lường; muốn cho lý tưởng, chế độ XHCN đã được gây dựng bằng bao xương máu của các thế hệ cha anh không bị lung lay, sụp đổ trước bao âm mưu xảo trá của các thế lực thù địch, thì chúng ta phải luôn coi trọng và làm thật tốt sứ mệnh “lo giữ nước” bắt đầu từ thế hệ trẻ mà nòng cốt chính là lực lượng sinh viên.  

 Phóng sự điều tra của THIỆN VĂN - DUY VĂN