Dịch Covid-19 đã làm thay đổi hàng loạt thói quen của mỗi người. Dịch bệnh khiến chúng ta phải thay đổi suy nghĩ và hành động để thích ứng, đặc biệt là vấn đề luật pháp khi nó cần phải được bao phủ rộng lớn hơn nữa để mở đường cho thực tiễn.

Đời sống xã hội biến đổi, phát triển nhanh chóng vừa là cơ hội, vừa là thách thức đối với tất cả chúng ta, nhất là trong ứng xử, giao tiếp, điều chỉnh các quan hệ xã hội và quản trị quốc gia. Vấn đề lớn này đòi hỏi cần nhanh chóng xây dựng được hệ thống luật pháp hoàn chỉnh trong lĩnh vực này, phải có đủ các bộ quy định pháp luật càng sớm càng tốt.

Bởi nếu không có đầy đủ luật pháp làm hành lang, soi chiếu các quan hệ kinh tế-xã hội bằng chế tài chặt chẽ thì hoạt động trong những lĩnh vực mới này sẽ rất dễ dẫn đến những tranh chấp, vướng mắc, thậm chí là vi phạm pháp luật.

Người dân đi mua thực phẩm tại chợ Ngọc Thụy (phường Ngọc Thụy, quận Long Biên, Hà Nội). Ảnh: VIỆT TRUNG  

Thực tế cũng đã cho thấy, có những vấn đề phát sinh mà nếu không có đầy đủ luật pháp, chúng ta không biết xử lý thế nào. Đơn cử như vấn đề rất cần thiết là mua sắm máy móc, trang thiết bị, vật tư y tế cho phòng, chống dịch trong thời điểm dịch Covid-19 bùng phát mạnh.

Do lúc đó quy định chưa rõ ràng nên nhiều nơi đã không dám mua sắm, hoặc lợi dụng kẽ hở để trục lợi khiến công tác phòng, chống dịch, chữa trị người bệnh gặp rất nhiều khó khăn. Ngay trong thời điểm dịch bùng phát, có những vấn đề mới nhưng lại là việc chưa có tiền lệ, chưa có cơ chế, chính sách, chưa đủ hành lang pháp lý.

Việc chủ động xây dựng luật pháp, nhất là các lĩnh vực mới là hoàn toàn đúng với quan điểm của Đảng trong xây dựng và hoàn thiện thể chế, tiên phong là thể chế pháp luật. Vai trò của thể chế phụ thuộc lớn vào chất lượng của hệ thống pháp luật. Việc xây dựng và hoàn thiện thể chế pháp luật phải đi trước một bước, là nền tảng để chúng ta xây dựng và phát triển đất nước.

Nhiều chuyên gia cho rằng, chúng ta nên tập trung cao độ, đầu tư thích đáng vào công tác hoàn thiện thể chế pháp luật, theo phương châm “thể chế phải đi trước một bước”, mở đường cho các đột phá khác. Đầu tư xây dựng và hoàn thiện thể chế pháp luật là đầu tư cho phát triển. Luật pháp cũng cần chủ động tháo gỡ các vướng mắc, bất cập, xử lý tốt hơn nữa những vấn đề phát sinh trong công tác quản lý điều hành.

Để làm được điều đó, đòi hỏi công tác làm luật, xây dựng luật phải thực sự được coi trọng, huy động được nguồn lực thích đáng cả về trí tuệ, tài chính, cơ chế, chính sách cho công tác này. Luật pháp phải xuất phát từ thực tiễn, đón đầu thực tiễn, mở đường cho thực tiễn.

Việc xây dựng các quy định, dự thảo luật cần được nghiên cứu kỹ lưỡng, quy định cụ thể, rõ ràng, khả thi, phù hợp với cuộc sống, gắn chặt với thực tiễn; gắn kết quá trình xây dựng, hoàn thiện với công tác tổ chức thi hành pháp luật. Điều rất quan trọng là cần chống tiêu cực ngay trong công tác xây dựng pháp luật, không để xảy ra việc lồng ghép “lợi ích nhóm”, “lợi ích cục bộ” trong văn bản luật. Chúng ta đã có những bài học đắt giá về tình trạng nhiều quy định pháp luật khi thực thi là không phù hợp với thực tế cuộc sống, không giải quyết được những trở ngại, phát sinh trong cuộc sống khiến dư luận bất bình.

Trong xã hội ngày càng văn minh, hiện đại, mỗi tổ chức, cá nhân đều phải chủ động để thích ứng với những điều mới mẻ và lấy luật pháp làm chuẩn mực trong ứng xử. Muốn thế thì chẳng thể khác, phải có luật pháp mở đường.

NGUYỄN HÀ MY