Năm Chủ tịch ASEAN 2020 đã thành công toàn diện, vang dội, trọn vẹn và thực chất (*)

Lúc đó, trong không khí phấn khởi, lạc quan của năm mới 2020, không ai có thể hình dung được, chỉ hơn một tháng sau, con tàu ASEAN 2020 sẽ phải đi qua vùng biển động, dông bão dữ dội của đại dịch Covid-19, bị chao đảo bởi tình hình thương mại, kinh tế suy giảm mạnh, cạnh tranh địa chiến lược quốc tế diễn ra gay gắt tại khu vực...

Bằng ý chí kiên cường, quyết tâm cao, hành động mạnh mẽ của cả Cộng đồng ASEAN, sự hợp tác hiệu quả của các đối tác và tay lái vững vàng của “thuyền trưởng” Việt Nam, đến hôm nay nhìn lại chúng ta cùng tự hào tuyên bố Năm Chủ tịch ASEAN 2020 đã thành công toàn diện, vang dội, trọn vẹn và thực chất: (i) thành công về chất lượng nội dung, số lượng kỷ lục các văn kiện được thông qua, số lượng hơn 550 cuộc họp, nhiều sáng kiến, ưu tiên của Việt Nam đã trở thành tài sản chung của ASEAN; (ii) thành công trong bảo đảm an ninh, an toàn, trọng thị về lễ tân; và (iii) thành công trong quảng bá hình ảnh Cộng đồng ASEAN và Việt Nam hòa bình, ổn định phát triển thịnh vượng trong tâm thức của bạn bè quốc tế.

Trong thắng lợi chung của Năm Chủ tịch ASEAN 2020, chúng ta càng thêm tự hào về thành công của Đại hội đồng Liên Nghị viện các nước ASEAN-AIPA 41 và của Hội nghị Hội đồng Chánh án các nước ASEAN lần thứ 8. Tất cả thể hiện hình ảnh một Nhà nước pháp quyền Việt Nam vững mạnh với người dân là trung tâm.

Tôi đánh giá cao kết thúc tốt đẹp của Hội nghị Bộ trưởng Công an ASEAN về phòng chống tội phạm (26-11) và Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN (10-12). Đây là những hội nghị cuối cùng trong chương trình 2020, mang ý nghĩa hợp tác chiến lược quan trọng của ASEAN, là những dấu son tô đẹp bức tranh thành công toàn diện của năm ASEAN 2020.

Tôi hoan nghênh Báo cáo tổng kết của đồng chí Tổng thư ký Ủy ban Quốc gia và báo cáo của Trưởng các Tiểu ban. Tôi cũng nhất trí với ý kiến và các kiến nghị của đồng chí Phạm Bình Minh, Phó thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia ASEAN 2020 đánh giá kết quả năm ASEAN 2020. Một lần nữa chúng ta khẳng định tinh thần chủ đề năm 2020 “ASEAN Gắn kết và chủ động thích ứng” là hết sức kịp thời và cũng rất phù hợp.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch ASEAN 2020 phát biểu tại Hội nghị tổng kết Năm Việt Nam Chủ tịch ASEAN 2020. Ảnh: TTXVN.

Thưa các đồng chí,

2. Chúng ta đảm nhận vai trò Chủ tịch ASEAN 2020 trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực chuyển biến nhanh chóng, phức tạp với các thách thức và cơ hội đan xen, nhất là sự bùng phát, tác động nghiêm trọng của đại dịch Covid-19. Một số báo lớn quốc tế có nhận định: Năm 2020 là một trong những năm tồi tệ nhất với tất cả người dân đang sống trên Trái đất này. Dẫu muôn vàn khó khăn, nhưng với tinh thần “Gắn kết và chủ động thích ứng”, ASEAN đã mạnh mẽ vượt qua, thực hiện thành công các mục tiêu ưu tiên hợp tác đề ra cho năm 2020, ngày càng trở nên đoàn kết, gắn kết, với khả năng tự cường và thích ứng cao hơn. Cụ thể là:

Thứ nhất, công cuộc xây dựng Cộng đồng ASEAN tiếp tục được đẩy mạnh và đạt nhiều tiến triển cụ thể. Các nền tảng kinh tế vĩ mô được duy trì, kết nối, liên kết kinh tế ngày càng sâu rộng, điển hình là việc ký kết thành công Hiệp định RCEP với những đóng góp to lớn và xử lý khéo léo hài hòa với các đối tác trên vai trò chủ nhà của Việt Nam, mở ra Khu vực thương mại tự do lớn nhất thế giới. Hợp tác an sinh, xã hội tiếp tục được bảo đảm. Quan hệ đối ngoại ngày càng đi vào chiều sâu, thực chất và hiệu quả hơn.

Thứ hai, dưới sự dẫn dắt của Việt Nam, ASEAN đã thực sự linh hoạt và chủ động, thích ứng với các biến động của thời cuộc. Dịch bệnh Covid-19 đã đặt ra những thách thức chưa từng có, do đó cũng đòi hỏi những biện pháp chưa từng có tiền lệ. Trong năm Chủ tịch ASEAN 2020 của Việt Nam, rất nhiều cái “đầu tiên” đã được sáng tạo để hoàn thành các mục tiêu đề ra: Số lượng các hội nghị tăng lên để kịp thời ứng phó với Covid-19, Cấp cao ASEAN lần đầu tiên đã họp 3 lần trong năm thay vì 2 lần theo thông lệ, nhiều hội nghị cấp cao, bộ trưởng lần đầu được tổ chức trực tuyến; và đặc biệt, nhiều văn kiện quan trọng của ASEAN cũng được ký kết trực tuyến lần đầu tiên.

Thứ ba, với những thành công trong năm qua, vai trò, uy tín quốc tế của ASEAN ngày càng được coi trọng, nâng cao; là minh chứng sống động cho vai trò, tầm quan trọng của đoàn kết, hợp tác trước những cơ hội, thách thức, đặc biệt là sức sống, giá trị của hợp tác và cơ chế đa phương. Thành công của ASEAN đã mang lại những bài học kinh nghiệm quý trong huy động sức mạnh tập thể không chỉ ở tầm khu vực mà cả ở tầm quốc tế trong ứng phó với những thách thức chung của nhân loại.

3. Nhìn lại năm 2020, tầm vóc, bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam được thể hiện một cách toàn diện, rõ nét. Một lần nữa, dấu ấn của Việt Nam được ghi đậm trong quá trình hơn 50 năm phát triển của ASEAN, từ chủ đề rất đúng và trúng là “ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng”, tới cách đề xuất những ưu tiên, ý tưởng, sáng kiến, cho đến phương thức chuẩn bị, chủ trì điều hành các hội nghị, soạn thảo các văn kiện và công tác tuyên truyền quảng bá.

Chúng ta đã không chỉ khéo léo, linh hoạt dẫn dắt, điều hòa những khác biệt giữa các quốc gia thành viên ASEAN để giữ vững hình ảnh đoàn kết, đồng thuận của hiệp hội, mà còn xử lý hài hòa, hiệu quả các bất đồng giữa các đối tác, qua đó tất cả các hội nghị trong năm diễn ra suôn sẻ, thành công. Đặc biệt, chính việc chúng ta kiểm soát được đại dịch Covid-19 và duy trì phát triển kinh tế-xã hội đã làm các bạn bè khu vực và quốc tế hoàn toàn tin tưởng vào sự lãnh đạo, dẫn dắt của Việt Nam, ủng hộ và hưởng ứng tích cực những sáng kiến, kế hoạch do ta đề xuất.  

Đồng thời, thông qua việc chủ trì tổ chức suôn sẻ hàng chục hội nghị quan trọng theo hình thức trực tuyến đã minh chứng cho năng lực công nghệ và khả năng của Việt Nam trong kỷ nguyên chuyển đổi số.

4. Có thể nói, từ những bỡ ngỡ ban đầu, qua 25 năm tham gia ASEAN, chúng ta đã có những đóng góp quan trọng, trưởng thành vượt bậc, và hiện đã trở thành một trong những thành viên nòng cốt, dẫn dắt, xây dựng và xác định các luật chơi trong ASEAN và khu vực. Đặc biệt, với thành công của Năm Chủ tịch ASEAN 2020, Việt Nam không còn chỉ là một thành viên tích cực, luôn nghiêm túc thực thi các thỏa thuận đã cam kết, mà đã trở thành một chỗ dựa vững chắc, tin cậy, đặc biệt trong những thời khắc ASEAN phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, như đại dịch Covid-19 hiện nay. 

Thưa các đồng chí,

5. Những nỗ lực và vai trò dẫn dắt của Việt Nam trong năm Chủ tịch ASEAN 2020 được các nước ASEAN và các đối tác ghi nhận, đánh giá cao, thể hiện tầm vóc và vị thế quốc tế ngày càng cao của nước ta. Từ đó, nhìn lại, Năm Chủ tịch ASEAN 2020 để lại cho chúng ta nhiều bài học quý báu:

Trước hết đó là bài học về sự chỉ đạo tổng thể, thống nhất và theo dõi sát sao của lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Chính phủ đối với các hoạt động đối ngoại quốc gia, nhất là Năm Chủ tịch ASEAN 2020. Chúng ta rất vinh dự được Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng có bài phát biểu chỉ đạo quan trọng tại Lễ khai mạc Cấp cao ASEAN 37, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đã có phát biểu tại Phiên cấp cao ASEAN về tăng quyền năng của phụ nữ, Phó chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng-Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội Việt Nam tại AIPA, phát biểu tại Hội nghị lãnh đạo ASEAN-AIPA...

Thứ hai, là bài học về phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị, các cơ quan, bộ ngành, doanh nghiệp, các tổ chức xã hội và người dân đóng góp cho thành công năm Chủ tịch ASEAN. Nổi bật là phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan Chính phủ và Quốc hội trong thành công AIPA 41, ASEAN 2020.

Thứ ba, là bài học về phát huy bản sắc ngoại giao Việt Nam và “trường phái ngoại giao” Hồ Chí Minh. Đó là luôn vững bản lĩnh, kiên trì, kiên định mục tiêu, nguyên tắc, song hết sức linh hoạt về sách lược-“dĩ bất biến, ứng vạn biến”, biến “nguy” thành “cơ” thông qua cách làm sáng tạo, cùng với sự chân thành, thực tâm, chính trực, luôn vì lợi ích và trách nhiệm chung.

Thứ tư là bài học về việc cần chủ động, tích cực và sớm bắt tay chuẩn bị toàn diện, chuyên nghiệp, chu đáo cả về nội dung, lễ tân-hậu cần, an ninh, truyền thông... cho các hoạt động đối ngoại lớn.

Thứ năm, là bài học về tầm quan trọng của ngoại giao đa phương nói chung, cũng như vai trò của ASEAN nói riêng, trong đường lối đối ngoại của Việt Nam. Đó là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa đối ngoại đa phương và song phương, tranh thủ hiệu quả các sự kiện đa phương để làm sâu sắc quan hệ song phương, huy động các nguồn lực quốc tế phục vụ công cuộc phát triển đất nước.

Thứ sáu, là bài học về sự kết hợp hài hòa giữa đối nội và đối ngoại. Thành công của Năm Chủ tịch ASEAN 2020 có nền tảng rất lớn từ thành công của Việt Nam từ thực hiện nhiệm vụ kép sang trạng thái bình thường mới vừa phòng chống, kiểm soát dịch Covid-19, vừa phục hồi phát triển kinh tế-xã hội, hỗ trợ doanh nghiệp, chăm lo đời sống người dân.

Thưa các đồng chí,

6. Thành công của chúng ta hôm nay là thành công chung của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Chính phủ cùng những nỗ lực to lớn, tinh thần linh hoạt, sáng tạo trong hành động của nhiều tập thể, cá nhân, trong đó có các đồng chí. Thành công của chúng ta là toàn diện và trọn vẹn trên tất cả các mặt:

(i) Về nội dung, chúng ta đã thúc đẩy được các mục tiêu, các ưu tiên, sáng kiến của ASEAN đề ra trong năm 2020, đồng thời thúc đẩy lợi ích quốc gia trên các vấn đề Biển Đông và nguồn nước Mê Công... (ii) Công tác lễ tân ở tất cả các sự kiện đều đảm bảo chu đáo, trọng thị. (iii) Nền tảng công nghệ thông tin phục vụ các phiên họp rất tốt, an toàn, an ninh mạng được đảm bảo. (iv) Công tác vật chất, hậu cần được triển khai chu toàn, đầy đủ, chuyên nghiệp. (v) Công tác an ninh, y tế luôn được bảo đảm ở mức an toàn tuyệt đối. (vi) Công tác báo chí, thông tin, tuyên truyền, văn hóa, quảng bá được triển khai bài bản, hiệu quả. Không có bất kỳ sự cố hay sai sót lớn đáng kể nào xảy ra trên tất cả các mặt.

Thay mặt Chính phủ, tôi nhiệt liệt chúc mừng và biểu dương toàn thể lãnh đạo, cán bộ, chiến sĩ, nhân viên các bộ, ban, ngành, cơ quan từ trung ương đến địa phương cùng các doanh nghiệp, các nhà tài trợ, các cơ quan truyền thông, báo chí và người dân cả nước đã đồng lòng, nỗ lực đóng góp vào thành công chung của Năm Chủ tịch ASEAN 2020.

Tôi đặc biệt biểu dương lãnh đạo, cán bộ Ủy ban Quốc gia, bao gồm các tiểu ban, cũng như các bộ, ngành, cơ quan đầu mối và trực thuộc 3 Trụ cột của Cộng đồng ASEAN và Ban Thư ký ASEAN Quốc gia 2020 đã làm việc hăng say, trách nhiệm trong hơn một năm qua, nỗ lực không ngừng, chuẩn bị đồng bộ, chu đáo, kỹ lưỡng và chuyên nghiệp, tạo nên thành công rực rỡ của Năm Chủ tịch ASEAN 2020.

Tôi cũng đánh giá cao Phái đoàn Việt Nam tại ASEAN và các cán bộ Việt Nam đang làm việc tại Ban thư ký ASEAN tại Jakarta - những người đã phối hợp liên tục, kịp thời, hiệu quả, đóng góp quan trọng cho thành công của năm Chủ tịch ASEAN 2020.

7. Thời gian tới, trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường, nhiệm vụ đối ngoại sắp tới là rất nặng nề. Tôi nhất trí với kiến nghị của Bộ Ngoại giao về phương hướng nhiệm vụ của các bộ, cơ quan và địa phương. Tôi đề nghị đồng chí Phạm Bình Minh, Phó thủ tướng chỉ đạo triển khai cụ thể, trong đó lưu ý: (i) Tiếp tục duy trì, phát huy thành công của năm ASEAN 2020 để nâng tầm vị thế đối ngoại, chủ động hội nhập quốc tế của Việt Nam; (ii) triển khai tích cực các nhiệm vụ ưu tiên của ASEAN, nhất là các sáng kiến của ta đưa ra trong năm Chủ tịch ASEAN 2020, (iii) cùng các nước ASEAN không chủ quan trong ứng phó với dịch Covid-19 và đẩy mạnh phục hồi tổng thể, bền vững nền kinh tế, (iv) tranh thủ hiệu quả những cơ hội thuận lợi của Hiệp định RCEP, (v) Các bộ ngành kiểm điểm, làm giàu thêm kinh nghiệm chuyên môn về đối ngoại đạt hiệu quả cao hơn trong thời gian tới...

Thưa các đồng chí,

8. Thành công toàn diện, vang dội của Năm Chủ tịch ASEAN 2020 là một đỉnh cao thắng lợi mới của đường lối đối ngoại đa phương của Đảng, đúng như lời Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã nêu đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay. Điều này, như tiếp thêm sinh khí mới để chúng ta tự tin và chủ động tiếp tục thắng lợi tiến trình hội nhập quốc tế sâu rộng và hiệu quả.

Chúc các đồng chí sức khỏe, tiếp tục thành công trong công tác, có những đóng góp to lớn, vẻ vang vào sự nghiệp đối ngoại của đất nước nói riêng và công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc nói chung.

Xin cảm ơn!

(*) Đầu đề của Báo Quân đội nhân dân