Khi 16 tuổi, đồng chí Võ Văn Kiệt đã tham gia phong trào Thanh niên phản đế và trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Đông Dương khi mới 17 tuổi.

Nhà lãnh đạo xuất sắc, sáng tạo, quyết đoán

Trải qua gần 70 năm liên tục hoạt động cách mạng, đồng chí Võ Văn Kiệt đã có những cống hiến lớn lao, đặc biệt xuất sắc, sáng tạo, góp phần làm nên thắng lợi vĩ đại của Đảng và nhân dân ta trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất Tổ quốc, cũng như trong thời kỳ đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước. Trong thời gian giữ chức Bí thư Khu ủy kiêm Bí thư Quân khu ủy, Chính ủy Quân khu 9 (11-1969 / 9-1973), đồng chí đã để lại trong lòng nhân dân Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) và LLVT Quân khu 9 hình ảnh một nhà lãnh đạo xuất sắc, sáng tạo, quyết đoán đề xuất những chủ trương, giải pháp kịp thời, đúng đắn, góp phần đưa cách mạng vượt qua khó khăn, phát triển có tính bước ngoặt.

Sau cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968, thực hiện các bước đi trong giai đoạn 1 của Chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh”, Mỹ ra sức hiện đại hóa quân ngụy bằng cách tăng cường huấn luyện, bổ sung quân số, trang bị vũ khí, phương tiện kỹ thuật hiện đại. Thủ đoạn của chúng là: Tăng cường những cuộc hành quân càn quét, đánh phá ác liệt vào các vùng giải phóng, bình định gom dân lập ấp, chia cắt nhân dân với cách mạng. Trên chiến trường Quân khu 9, chúng liên tục mở các cuộc càn quét quy mô lớn mang tên “Cửu Long cuộn sóng”, “Nhổ cỏ U Minh”... đồng thời phát động nhiều chiến dịch thanh lọc và phân loại quần chúng, bắt giữ tình nghi, triệt phá các cơ sở cách mạng bí mật của nhân dân ta.

Trước những thủ đoạn đó, lực lượng của ta bị tổn thất và thiếu hụt nghiêm trọng. Từ tình hình trên, để tháo gỡ những khó khăn, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ huy và sức mạnh chiến đấu của LLVT Quân khu 9, tháng 7-1969, Quân ủy, Bộ chỉ huy Miền điều động, bổ nhiệm đồng chí Lê Đức Anh, Phó tư lệnh, Tham mưu trưởng Miền về làm Tư lệnh Quân khu 9, thay đồng chí Đồng Văn Cống về làm Phó tư lệnh Miền. Tháng 11-1969, đồng chí Võ Văn Kiệt được phân công làm Bí thư Khu ủy kiêm Bí thư Quân khu ủy, Chính ủy Quân khu 9, thay đồng chí Nguyễn Thành Thơ về Miền nhận nhiệm vụ mới.

leftcenterrightdel

 Thủ tướng Võ Văn Kiệt trong ngày hoàn thành đường dây tải điện 500KV Bắc-Nam tháng 5-1994. Ảnh: Tư liệu

Là một người năng nổ, sâu sát thực tế, đồng chí Võ Văn Kiệt đã dành nhiều thời gian đi cơ sở nắm tình hình, trực tiếp gặp gỡ cấp ủy đảng của các địa phương, thăm các đơn vị LLVT và tiếp xúc với nhân dân. Với nhãn quan chính trị sắc sảo của mình, đồng chí đã sớm phát hiện những nhận thức “chưa tới” của cán bộ, chiến sĩ và nhân dân trước chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh” của Mỹ-ngụy và những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện cơ chế lãnh đạo đối với LLVT địa phương... Từ việc đánh giá đúng tình hình, đồng chí Võ Văn Kiệt và đồng chí Lê Đức Anh đã thống nhất đưa ra nhiều giải pháp, trong đó có hai giải pháp cơ bản trước hội nghị Khu ủy, đó là: “Tập trung kiện toàn hệ thống tổ chức đảng với cơ chế lãnh đạo, chỉ huy tập trung thống nhất, phân công, phân nhiệm rõ ràng, nhằm vừa tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, vừa phát huy cao nhất vai trò hệ thống chỉ huy; phải khôi phục, củng cố hệ thống chính trị làm cơ sở phát triển mạnh mẽ 3 thứ quân, LLVT phải trụ lại và đánh mở ra”.

Quán triệt Nghị quyết của Khu ủy, đồng chí Võ Văn Kiệt đã tập trung chỉ đạo các cấp ủy đảng trực thuộc kiểm điểm, đánh giá lại việc chấp hành cơ chế lãnh đạo đối với LLVT thuộc phạm vi lãnh đạo của mình; tổ chức triển khai, củng cố kiện toàn hệ thống tổ chức đảng đồng bộ từ Khu ủy đến các tổ chức đảng cơ sở; bổ sung một số đồng chí trong Bộ tư lệnh Quân khu vào Thường vụ Khu ủy để nắm và chỉ đạo nhiệm vụ quân sự, củng cố tăng cường mối quan hệ phối hợp giữa Quân khu ủy với các tỉnh ủy. Với những giải pháp đồng bộ, sát với tình hình thực tế, sau một thời gian thực hiện, toàn bộ hệ thống lãnh đạo, chỉ huy từ Khu ủy, Đảng ủy, Bộ tư lệnh Quân khu 9 đến các đơn vị đều hoạt động trôi chảy, phối hợp nhịp nhàng. Từ đây, LLVT Quân khu 9 hình thành và thực hiện chế độ lãnh đạo “song trùng” theo quy định của Trung ương Cục.

Thực hiện chủ trương của Bộ Chính trị, Trung ương Cục về tiếp tục đẩy mạnh tiến công và nổi dậy trên cả 3 vùng chiến lược, từ tháng 9-1969 đến tháng 2-1970, LLVT Quân khu 9 đã liên tục tiến công, đánh bại 2 cuộc hành quân lấn chiếm U Minh, giành được nhiều thắng lợi trên mặt trận Vĩnh-Trà (gồm hai tỉnh Vĩnh Long và Trà Vinh). Thắng lợi này có ý nghĩa rất lớn, tạo được sự đoàn kết nhất trí cao trong nội bộ và gây được lòng tin của quần chúng nhân dân đối với Đảng về chủ trương và cách chống lấn chiếm, phá bình định của địch. Tháng 9-1970, dưới sự chủ trì của đồng chí Võ Văn Kiệt, Hội nghị Quân khu ủy Khu 9 được triệu tập tại U Minh Hạ. Chủ trương của Quân khu ủy Khu 9 là: “LLVT phải bám vào dân, sống trong dân, làm chỗ dựa cho dân, cùng với dân hình thành lực lượng tổng hợp tiến công địch. Bộ đội tập trung phải gắn chặt với dân quân du kích hình thành sự kết hợp chặt chẽ ba thứ quân, thường xuyên tổ chức tiến công địch... tạo điều kiện để phản công và phá thế tiến công của địch”.

Với những quyết sách kịp thời, sát đúng, năm 1971-1972, LLVT Quân khu 9 cùng với nhân dân ĐBSCL đã bẻ gãy nhiều chiến dịch, trong đó tiêu biểu là chiến dịch: “Càn quét và bình định”, “Tô dày, lấp kín U Minh” của địch, góp phần buộc chúng phải ký kết với ta Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam.

Sáng suốt, cảnh giác với âm mưu địch lấn chiếm sau Hiệp định Paris

Tuy nhiên, trong thời gian thi hành Hiệp định Paris, Nguyễn Văn Thiệu đã âm mưu thực hiện kế hoạch “Tràn ngập lãnh thổ”, cắm cờ lấn đất, giành dân... Ngày 2-2-1973, dưới sự chủ trì của đồng chí Võ Văn Kiệt, Hội nghị Thường vụ Quân khu ủy Khu 9 đã tiến hành họp mở rộng và thống nhất quyết định hành động của LLVT Quân khu 9: Đề nghị Trung ương Cục giữ thế tiến công, kiên quyết giáng trả địch lấn chiếm và bình định. Ngày 6-2-1973, trong hội nghị quân chính triển khai nghị quyết của Quân khu ủy, đồng chí Võ Văn Kiệt đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị phải nắm chắc địch, đề cao tinh thần cảnh giác, kiên quyết không để mất dân, mất đất; đẩy mạnh binh vận, làm tan rã hàng ngũ địch; vừa tuyên truyền thắng lợi của Hiệp định Paris, vừa củng cố phát triển lực lượng, sẵn sàng đánh trả địch trong khuôn khổ Hiệp định cho phép; phải luôn luôn chủ động đánh địch để bảo vệ Hiệp định.

Đúng như dự báo của trên và nhận định của Khu ủy, Quân khu ủy Khu 9, Hiệp định Paris ký kết chưa được bao lâu thì địch đã bội ước. Chỉ trong một thời gian ngắn, chúng đã triển khai hàng trăm đồn bốt, lấn chiếm nhiều ấp, xã, liên tiếp tổ chức từ 30 đến 75 lượt tiểu đoàn đánh vào vùng Long Mỹ, Chương Thiện. Thực hiện sự chỉ đạo của Khu ủy và Nghị quyết của Quân khu ủy, Bộ tư lệnh Quân khu 9 đã quyết định điều chỉnh lại đội hình bố trí lực lượng, đề ra các kế hoạch đánh địch. Với phương châm hành động: “Đánh, giữ đất, bảo vệ dân, giữ vững địa bàn”, từ tháng 1-1973 đến tháng 12-1973, quân dân Tây Nam Bộ đã đánh bại 75 lượt tiểu đoàn địch, làm tan rã 33 tiểu đoàn khác, loại khỏi vòng chiến đấu 47.233 tên địch, làm phá sản hoàn toàn kế hoạch bình định lấn chiếm trọng điểm Chương Thiện của Nguyễn Văn Thiệu.

Sự nhạy bén sáng suốt trong đánh giá tình hình, tính quyết đoán, táo bạo và tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm trước Đảng và nhân dân của đồng chí Võ Văn Kiệt đã giúp cho Trung ương Đảng kịp thời có những chủ trương, sách lược, phương châm đúng đắn cho cách mạng miền Nam sau Hiệp định Paris, góp phần quan trọng vào đại thắng mùa Xuân năm 1975. Trong Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng để bàn về đường lối hoàn thành sự nghiệp cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã đánh giá: “Bằng thực tiễn kết quả, kinh nghiệm đánh phá âm mưu và kế hoạch bình định lấn chiếm của Khu 9 những năm 1971-1972, nhất là sau Hiệp định Paris năm 1973, giành dân, giành đất, giành quyền làm chủ, giữ vững và mở rộng vùng giải phóng, anh Sáu Dân và Khu ủy, Quân khu ủy Khu 9 đã có những đóng góp tích cực vào việc xây dựng và thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng về cách mạng miền Nam trong giai đoạn mới”.

Tháng 9-1973, Trung ương Đảng điều động đồng chí Võ Văn Kiệt về làm Ủy viên Thường trực Trung ương Cục để cùng các đồng chí lãnh đạo chủ chốt trực tiếp chỉ đạo cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước ở miền Nam đến thắng lợi hoàn toàn.

Gần 4 năm đảm nhiệm cương vị Bí thư Khu ủy kiêm Bí thư Quân khu ủy, Chính ủy Quân khu 9, bằng tài năng, đức độ, tác phong sâu sát thực tiễn, gắn bó mật thiết với nhân dân, cùng với khả năng phân tích tổng hợp tình hình sắc sảo, nhạy bén, đồng chí Võ Văn Kiệt đã cùng với tập thể Khu ủy, Quân khu ủy Khu 9 củng cố, kiện toàn lại hệ thống tổ chức đảng, từng bước xác lập cơ chế lãnh đạo “song trùng”, xây dựng tinh thần đoàn kết thống nhất cao trong nội bộ, phương pháp đấu tranh cách mạng; lãnh đạo, chỉ huy LLVT Quân khu 9 vượt qua nhiều khó khăn, thử thách, từng bước giành những thắng lợi to lớn, góp phần cùng quân, dân cả nước đánh bại chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh” của Mỹ-ngụy. Đồng thời, có những đóng góp tích cực vào việc xây dựng đường lối, chủ trương của Đảng về cách mạng miền Nam sau Hiệp định Paris. Đó cũng là cơ sở hình thành nên bản lĩnh, phương pháp, tác phong lãnh đạo kiệt xuất để ông tiếp tục hoàn thành xuất sắc những trọng trách cao hơn mà Đảng và nhân dân giao phó sau này.

Cán bộ, chiến sĩ LLVT Quân khu 9 rất vinh dự, tự hào là thế hệ kế tục sự nghiệp cách mạng vẻ vang của đồng chí Võ Văn Kiệt, nguyện ra sức phấn đấu, học tập và làm theo tấm gương đạo đức ở đồng chí. Luôn nêu cao tinh thần chủ động, sáng tạo, tự lực, tự cường, quyết tâm phấn đấu xây dựng Đảng bộ trong sạch vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ, đơn vị vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu”; thực hiện thắng lợi chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng, góp phần cùng với đảng bộ, chính quyền và nhân dân địa phương xây dựng các tỉnh, thành phố ĐBSCL vững về chính trị, giàu về kinh tế, mạnh về quốc phòng, an ninh và hiệu quả về đối ngoại; thực sự xứng đáng là lực lượng nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trên địa bàn chiến lược Tây Nam Bộ trong tình hình mới.

Thiếu tướng HỒ VĂN THÁI (Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Quân khu 9)