Bài 5: Lượng hóa việc nêu gương (tiếp theo và hết)

Khu biệt nội dung ở mỗi cấp

Đảng ta nhiều lần chỉ rõ yêu cầu, việc thực hành nêu gương phải bảo đảm tính toàn diện, nhưng trong từng thời điểm cụ thể rất cần có trọng tâm, trọng điểm để tập trung bứt phá, hiện thực. Chính vì vậy, việc xác định NDNG ở mỗi cấp nhất thiết phải bám sát định hướng của trên, sát đúng với thực tiễn và có sự khu biệt phù hợp với đặc điểm đối tượng nêu gương, chứ không thể tràn lan, cầu toàn. Theo đó, NDNG thường khu biệt theo phân cấp, bao gồm: NDNG trong toàn Đảng; NDNG của mỗi tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị, địa phương; NDNG của từng cán bộ, đảng viên (CBĐV)...

Ảnh minh hoạ: TTXVN

Với toàn Đảng, NDNG được Trung ương Đảng, Bộ Chính trị xác định, chỉ rõ trong các văn bản, quy định, quy chế; bám sát các mặt công tác cơ bản của CBĐV. Gần đây nhất, Quy định số 08-QĐi/TW, ngày 25-10-2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, khóa XII chỉ rõ NDNG của toàn thể CBĐV, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương. NDNG thể hiện cả trong thực hiện việc tốt, có tính chất xây dựng, nhưng cũng cần nêu gương trong đấu tranh phòng, chống tiêu cực... 

Ở các đảng bộ trực thuộc Trung ương và tổ chức đảng theo phân cấp, cần chủ động, tích cực nghiên cứu, cụ thể hóa quy định nêu gương của Trung ương một cách sáng tạo và sát thực tiễn cơ sở. Tuyệt đối không được bê nguyên những NDNG do Trung ương xác định để áp đặt thực hiện cứng nhắc ở cơ quan, địa phương mình, mà phải khéo lựa chọn một số NDNG cụ thể, cần kíp, sát đúng để ưu tiên triển khai, thực hiện.

Thực tiễn cho thấy, những nơi tổ chức thực hành nêu gương thành công là những đầu mối khéo khu biệt, cụ thể NDNG ở cấp mình một cách sáng tạo, thiết thực. Ví như tập trung nêu gương hiến đất làm đường nông thôn mới của CBĐV ở các đảng bộ: Hà Tĩnh, Thái Bình, Yên Bái, Tuyên Quang...; Đảng bộ TP Hà Nội với quyết tâm nêu gương thực hiện “Chính quyền, công sở thân thiện và trách nhiệm”; Đảng bộ tỉnh Bình Phước nêu gương thực hiện “Đảng viên thực hành tiết kiệm, làm theo lời Bác”; Đảng bộ Quân đội tập trung lãnh đạo nêu gương phát huy phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ, chống chủ nghĩa cá nhân...

Để khu biệt, xác định đúng NDNG ở mỗi cấp, ban thường vụ cấp ủy hoặc cấp ủy, cùng với lãnh đạo cơ quan, đơn vị, địa phương cần chủ động nghiên cứu, xem xét, thảo luận, xác định rõ NDNG ở cấp mình, tổ chức mình, rồi định hướng cho toàn thể CBĐV. NDNG cần gắn với các nhiệm vụ, giải pháp bứt phá đổi mới, xung kích thực hiện nhiệm vụ chính trị, kết hợp khắc phục những hạn chế, yếu kém của tập thể và cá nhân đã chỉ ra sau kiểm điểm theo Nghị quyết Trung ương 4, khóa XI và XII về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và việc thực hiện các chuẩn mực đạo đức theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Đối với tổ chức cơ sở đảng, trực tiếp là ở cấp chi bộ phải cụ thể hóa NDNG vào nghị quyết hằng năm để tập trung lãnh đạo, chỉ đạo hiệu quả.

Tập trung nêu gương từ việc nhỏ

NDNG của mỗi CBĐV không thể tách rời, nằm ngoài những đầu việc cần nêu gương đã được cấp ủy, cơ quan, địa phương xác định từ trước. Đây là một bước cụ thể hóa sự nêu gương gắn với chức trách, nhiệm vụ từng cá nhân. Kinh nghiệm của đông đảo CBĐV cho thấy: Muốn nêu gương hiệu quả thì nhất thiết từng người phải lựa chọn đúng và đi từ những việc rất nhỏ đến lớn. Nêu gương từ những việc càng nhỏ thì càng dễ thực hiện, dễ cảm hóa, dễ lan tỏa sâu rộng.

Lịch sử cho thấy, nêu gương từ việc nhỏ là nguyên tắc bắt buộc, cũng đồng thời là bài học thấm thía, được khẳng định về tính hiệu quả và sức lan tỏa. Ví như việc nêu gương của V.I.Lênin qua câu chuyện xếp hàng ở tiệm cắt tóc, đã tạo sức lan tỏa sâu rộng về cách sống mới của con người mới xã hội chủ nghĩa là phải tuân thủ tuyệt đối các quy định, nguyên tắc xã hội, chứ không phải lãnh đạo hay cán bộ cấp cao thì được ưu tiên. Hay lần khác, một đồng chí bộ trưởng đến phòng làm việc của Lênin trong Điện Kremlin và nhận ra trong phòng tắt đèn nhưng cửa vẫn mở. Nhìn vào, thấy Lênin đang ngồi trước bàn làm việc nên cất tiếng hỏi: “Sao đồng chí không bật đèn?”. Lênin trả lời: “Tôi đang nghĩ”.

Quả đúng là khi suy nghĩ thì không nhất thiết phải có ánh sáng đèn điện, cho nên vị lãnh tụ này đã tắt đèn trước khi suy nghĩ. Chính hành vi nêu gương rất nhỏ ấy, đã tạo nên một tư tưởng vĩ đại, khi chính Lênin là người đề xướng quyết sách điện khí hóa toàn quốc, đưa ra công thức nổi tiếng: "Chính quyền Xô viết + điện khí hóa = chủ nghĩa xã hội". 

Hay như câu chuyện Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu gương cứ 10 ngày nhịn ăn một bữa, mỗi tháng nhịn 3 bữa để cứu dân nghèo, góp phần giải quyết nạn đói đang hoành hành trong năm 1945. Việc nêu gương tuy nhỏ nhưng đã khởi phát, kiến tạo nên cao trào thực hành tiết kiệm trong toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, giúp dân tộc ta vượt qua đại họa “giặc đói”. Hay như câu chuyện về căn phòng làm việc đơn sơ, bình dị của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, những bộ com-lê cũ được Tổng Bí thư sử dụng hơn chục năm qua... có hiệu quả lan tỏa sâu rộng về những giá trị của đức hy sinh, không màng danh lợi, đã chạm vào tình cảm, niềm tin của nhiều CBĐV, quần chúng và khiến họ phải tự giác học tập, làm theo.

Hiểu cách khác, nêu gương là bản thân mỗi người phải làm đúng, làm gương, làm mẫu từ những công việc nhỏ, hành vi thường nhật, thói quen hằng ngày, gắn với chức trách, cương vị công tác, nhiệm vụ được giao. Một khi cán bộ lựa chọn NDNG theo cách cầu toàn, ôm đồm, thiếu khả thi, thì vô hình trung tự nhốt mình vào những khuôn mẫu cứng nhắc; tất yếu không đạt mục tiêu, yêu cầu nêu gương và không phát huy được hiệu quả nêu gương (HQNG).

Có một điểm cần nhắc nhớ: Ấy là dù trong điều kiện xã hội mới, NDNG của CBĐV vẫn rất cần thấu triệt những chỉ dẫn của Chủ tịch Hồ Chí Minh, thể hiện nội dung trên ba mối quan hệ: Đối với mình, đối với người và đối với việc.

Ba vấn đề trong mối quan hệ nêu trên chứa đựng nhiều nội dung cụ thể hết sức phong phú, nhưng cũng rất sát thực để cán bộ thực hành nêu gương. Vấn đề là cán bộ phải biết mình mạnh-yếu ở đâu, cần “tự soi, tự sửa” ở điểm nào, cần nêu gương trước tập thể những gì... Ấy mới là “câu hỏi lớn” mà mỗi người tự ngẫm nghĩ, lựa chọn, hoạch định và hiện thực trên thực tế.

Nghiêm túc xếp loại nêu gương

Theo khảo sát ở 11 đảng bộ địa phương, 3 đảng bộ cơ quan trực thuộc Trung ương, phần đa các ý kiến thống nhất cho rằng: Để đánh giá thực chất hiệu quả thực hành nêu gương rất cần có một quy trình chặt chẽ, gồm các bước: Xác định căn cứ đánh giá HQNG, phương pháp đánh giá nêu gương, xếp loại HQNG và việc sử dụng HQNG phục vụ công tác đánh giá cán bộ nói riêng, xây dựng Đảng nói chung.

Trong đó, việc đánh giá HQNG của cán bộ phải là một tiêu chí quan trọng trong hệ thống tiêu chí đánh giá chất lượng cán bộ. Đây cũng là căn cứ để xem xét tín nhiệm cán bộ. Bởi thế, cần đưa ra các căn cứ cụ thể đánh giá HQNG để bình xét, xếp loại HQNG của CBĐV vào dịp cuối năm, sơ kết, tổng kết, ví như: Thực hành nêu gương tốt, thực hành nêu gương, thực hành nêu gương kém, chưa nêu gương và bêu gương xấu. Liên quan đến việc xếp loại HQNG, một số tổ chức đảng đưa ra 3 mức: Loại tốt, loại khá và loại yếu kém; có nơi lại xác định 5 mức độ: Rất tốt, tốt, bình thường, không tốt lắm, rất không tốt. Điều đó cho thấy, dù là cách vận hành, triển khai ở nhiều nơi có khác nhau, nhưng việc xác định các mức xếp loại HQNG cho thấy sự năng động, sáng tạo ở cơ sở; đồng thời cho thấy nhu cầu thiết thân của việc phải đánh giá, xếp loại HQNG một cách khách quan, đúng đắn.

Cũng nói thêm rằng, chủ thể đánh giá chất lượng cán bộ là cấp ủy cùng cấp, nhưng chủ thể đánh giá HQNG của cán bộ nhất thiết phải được tổng hợp từ nhiều kênh khác nhau: Nhận xét của tổ chức đảng cấp trên; đánh giá của cấp ủy cùng cấp; sự ghi nhận HQNG của CBĐV trong nội bộ; nhận xét của cấp ủy, chính quyền, nhân dân trên địa bàn nơi cư trú. Tất nhiên, sẽ có trường hợp cán bộ nêu gương tốt ở cơ quan nhưng chưa nêu gương tốt đối với quần chúng, có trường hợp được cấp trên rất ghi nhận nhưng chưa được lòng quần chúng... Những dữ liệu ấy cần được phân tích rõ ràng, công khai, minh bạch trước khi đưa ra quyết định xếp loại cuối cùng.

Cũng liên quan đến công tác đánh giá HQNG, đông đảo cán bộ kiến nghị cần có khung tiêu chí đánh giá, xếp loại chất lượng nêu gương đối với tổ chức, tập thể. Ở một số đảng bộ địa phương mà chúng tôi khảo sát, nội dung đánh giá đối với tập thể tập trung vào: Việc cụ thể hóa quy định, hướng dẫn của cấp trên thành quy định, kế hoạch, chương trình hành động của cơ quan, đơn vị, địa phương; việc tổ chức đăng ký cam kết, hướng dẫn lựa chọn nội dung đăng ký nêu gương cho CBĐV; việc xây dựng kế hoạch và tổ chức kiểm tra, giám sát, đánh giá thực hành nêu gương; hiệu quả, nền nếp chế độ báo cáo về HQNG; việc tổ chức sơ kết, tổng kết, biểu dương, khen thưởng cá nhân nêu gương tiêu biểu và xử lý CBĐV vi phạm (nếu có).

Nói chung, đánh giá, xếp loại HQNG của tổ chức, cá nhân là công việc không hề đơn giản, nhưng không thể không làm và một số nơi đã triển khai trên thực tế, bước đầu định hình nên quy trình, bước đi căn bản. Thực tế này rất cần cơ quan chức năng các cấp, nhất là cơ quan Trung ương sớm khảo sát, nghiên cứu để có những hướng dẫn đồng bộ, khoa học, giúp việc lãnh đạo tổ chức thực hành nêu gương đi vào thực chất, khẳng định hiệu quả, hiệu lực của một phương thức lãnh đạo đặc biệt.

Thay lời kết:

Nêu gương là một phương thức lãnh đạo của Đảng; là phương pháp thực hành lãnh đạo, để những giá trị đạo đức và tài năng của người lãnh đạo lan tỏa, dẫn dắt, truyền cảm hứng thúc đẩy mọi hành động, cao trào cách mạng của nhân dân.

Trước những hạn chế, vướng mắc trong thực hành nêu gương của một bộ phận không nhỏ CBĐV thời gian qua, việc nhận diện những dấu hiệu nêu gương trá hình, tệ bêu gương và các biểu hiện nặng thành tích, hành chính giấy tờ trong tổ chức lãnh đạo nêu gương; chỉ rõ nguyên nhân và tìm giải pháp hữu hiệu nhằm đổi mới, nâng cao hiệu quả lãnh đạo bằng nêu gương là phần việc hệ trọng, cần kíp. Đây là nhiệm vụ chính trị hàng đầu của toàn Đảng, hệ thống chính trị và toàn xã hội, mà trước hết thuộc trách nhiệm của Ban Chấp hành Trung ương, cấp ủy, tổ chức đảng các cấp; gắn với việc đề cao tính tự giác của đội ngũ CBĐV các cấp, nhất là những người đứng đầu, cán bộ chủ trì, chủ chốt.

Trong điều kiện mới, để nâng cao chất lượng lãnh đạo bằng nêu gương, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân cần chủ động quán triệt, tổ chức thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 17-11-2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, khóa XIII về tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng đối với hệ thống chính trị trong giai đoạn mới; đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Ở mỗi cấp, mỗi ngành, mỗi cơ quan, đơn vị, địa phương cần chú trọng giáo dục nâng cao nhận thức, định hướng hành động cho đội ngũ CBĐV; sáng tạo đổi mới nội dung, hình thức, giải pháp lãnh đạo nêu gương một cách thực chất, hiệu lực, hiệu quả.

 Làm được những phần việc trên chính là góp phần nâng cao chất lượng công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng; khẳng định vai trò, sứ mệnh lãnh đạo của Đảng trong điều kiện mới; tạo tiền đề quan trọng cho những thắng lợi kế tiếp của sự nghiệp cách mạng vẻ vang!

NGUYỄN TẤN TUÂN