Chiều vương nắng ấm, cụ bà Nguyễn Thị Bướm tuổi ngoại bát tuần thong dong ra ngôi nhà chứa quan họ. Giữa gian nhà chứa ấm hơi người, Câu lạc bộ (CLB) quan họ làng Ngang Nội quây quần bên nhau cùng thưởng chén trà mạn, hát chung câu quan họ. Là bậc lão nghệ nhân, cụ Bướm cất câu hát “Bạn tình ơi”. Câu gọi mấy chục năm rồi mà cứ ới ời mãi. Quan họ là vậy, câu nào mà chẳng “ới a” với “hự là”. Cụ đã hát, đã gọi bao trăm, bao nghìn lần? Chẳng nhớ! Chỉ biết rằng đến nay, con cháu cụ lại cất tiếng gọi “này ai ơi...”. Ngồi hát cặp với cụ là cô con gái tuy đã luống tuổi nhưng vẫn mặn mà, miệng cười duyên lắm. Ấy là chị hai Nguyễn Thị Huệ đảm trách Phó chủ nhiệm CLB quan họ làng Ngang Nội, dạy hát cho lớp cao tuổi lẫn lớp măng non. 

Lớp măng non được các nghệ nhân truyền dạy câu quan họ cổ. 

Nhớ ngày đầu thành lập, vài người nặng lòng với quan họ cổ tụ lại cùng nhau chơi hát canh. Lớp trẻ thì chúng chưa hiểu, chưa yêu. Không quản nhọc nhằn, chị Huệ đến từng nhà vận động phụ huynh cho con em đi học. Học hát ư? Đã vui lại chẳng tốn đồng nào, vậy là phụ huynh để con theo bước các nghệ nhân. Dịp hè là vui nhất, trẻ có thời gian rảnh quây quần bên chị hai cùng học “Cây trúc xinh”, “Lý cây đa”, “Trên rừng ba mươi sáu thứ chim”...

Trẻ đã vậy, người lớn cũng đông vui không kém. Ngày bà con bận công việc thì tối về cùng nhau học hát. Mà cũng hay, câu quan họ như có phép lạ xua tan mọi mệt nhọc để miệng ai cũng tươi như hoa, cất lên là thấy giọng rung, hạt nảy, tròn vành, rõ chữ.

Hoạt động sôi nổi, CLB thu hút đông hội viên tham gia. Họ cùng nhau học câu quan họ cổ, rồi đi hát giao lưu. Dịp hội hè đình đám, liền anh áo the khăn xếp, liền chị vấn khăn đen, thắt dải lụa đào cùng đi giao lưu với các làng trên quê hương Kinh Bắc. Ở đâu có câu mới, anh chị lại ngỏ lời xin chép lại, giắt lưng làm vốn. Cứ thế, vốn câu quan họ dày dặn thêm để có thể hát thâu đêm suốt sáng. Đến nay, những cặp đôi như chị Hải-chị Len, chị Nga-chị Ươm, chị Minh-chị Loan... có thể đối đáp lề lối và luyện đi thi được. Thế rồi có những gia đình mấy thế hệ cùng chung nhau câu hát, điển hình như gia đình Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Đức Nhuận truyền cho con gái Nguyễn Thị Huệ và cháu gái Nguyễn Thị Thu Thảo. Tiếng thơm quan họ Ngang Nội vang xa, những người yêu hát từ các xã: Lạc Vệ, Việt Đoàn, Liên Bão, Minh Đạo (huyện Tiên Du) lặn lội đến học hát. Vậy là tiếng hát theo chân anh hai, chị hai được truyền đi, vang mãi...

Bài và ảnh: VŨ DUY

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.