Khi tiến hành Chiến tranh cục bộ, địch đã dựa vào sức mạnh ưu thế về quân sự để mở liên tiếp nhiều cuộc phản công “tìm diệt” chủ lực ta hòng thực hiện mục tiêu chiến lược là “đánh gãy xương sống Việt Cộng", làm “tàn lụi chiến tranh nhân dân”. Thế nhưng bằng sức mạnh của chiến tranh nhân dân, quân và dân ta đã sáng tạo ra nhiều cách đánh, đánh thắng quân địch từ chiến thuật đến chiến dịch, mở rộng vùng giải phóng, thúc đẩy chiến tranh nhân dân phát triển trên cả ba vùng chiến lược. Ta đã buộc kẻ thù phải lùi về phòng ngự “quét giữ” để bảo vệ vùng đô thị, chờ tăng quân chuẩn bị cho cuộc phản công chiến lược lần thứ ba vào cuối năm 1967, đầu năm 1968. Thời điểm này, việc chi viện của hậu phương chiến lược miền Bắc cho tiền tuyến lớn miền Nam ngày càng lớn. Tạo được lực và thế có lợi, nắm thời cơ quân và dân ta tiến lên mở cuộc Tổng tiến công và nổi dậy trên toàn chiến trường vào dịp Xuân Mậu Thân năm 1968. Tận dụng yếu tố thiên thời và địa lợi, phát huy cao nhất sức mạnh của chiến tranh nhân dân, ta tiến hành thành công công tác chuẩn bị, nhất là trong quá trình tác chiến làm tăng khả năng đánh thắng kẻ thù, ngay khi chúng còn hơn 1 triệu quân, trong đó có hơn 50 vạn quân Mỹ.

Tiểu đội 11 cô gái sông Hương của TP Huế lập chiến công xuất sắc trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968. Ảnh tư liệu.

Trong quá trình chuẩn bị, ta đã phát huy sức mạnh của chiến tranh nhân dân, đánh địch rộng khắp trên toàn chiến trường, tiến hành một số chiến dịch để kéo giữ chủ lực địch ra chiến trường rừng núi. Hỗ trợ cho nhân dân vùng đồng bằng nổi dậy đấu tranh giành quyền làm chủ, tạo điều kiện thuận lợi để quân và dân vùng đô thị làm công tác chuẩn bị tác chiến. Lực lượng chính trị đã bí mật luồn sâu vào các thành phố và thị xã, tuyên truyền vận động nhân dân ủng hộ và giúp đỡ cách mạng, sẵn sàng phối hợp với đòn tiến công quân sự nổi dậy đấu tranh giành chính quyền. Lực lượng quần chúng được giác ngộ đã tận dụng nhiều loại phương tiện vận chuyển hàng hóa dịp Tết, khéo ngụy trang để che mắt địch, vận chuyển hàng trăm tấn vũ khí và đạn dược, bí mật đưa vào lót sẵn ở nhiều cơ sở của ta bên trong các thành phố và thị xã. Các cơ sở cách mạng còn mua dự trữ và vận chuyển nhiều loại thuốc men ra vùng giải phóng để sẵn sàng cứu chữa thương binh. Mặc dù kẻ thù kiểm soát rất chặt chẽ, có sự giúp đỡ của nhân dân, lực lượng vũ trang đã làm tốt công tác chuẩn bị, từng bước đưa quân bí mật vào triển khai áp sát các đô thị. Hòa trong dòng người đi sắm Tết, lực lượng đặc công và biệt động đã khéo phân tán thành nhiều bộ phận, thận trọng đưa quân vào ém sẵn, sát gần các mục tiêu quan trọng bên trong các thành phố và thị xã. Quân báo và trinh sát chuẩn bị hệ thống đường cơ động, điều tra, nắm chắc các mục tiêu quan trọng bên trong các đô thị. Du kích và tự vệ sẵn sàng dẫn đường đưa các lực lượng vào tiến công, các đơn vị hỏa lực đo đạc tính toán và chuẩn bị các phương án tác chiến. Kế hoạch chỉ huy và hiệp đồng giữa các lực lượng, phối hợp chặt chẽ giữa các mặt đấu tranh được triển khai tới từng bộ phận, tạo thuận lợi để quân và dân ta bước vào đánh địch.

Trong quá trình tác chiến, theo hiệp đồng đúng Giao thừa Tết Mậu Thân năm 1968, hỏa lực của ta bắn phá các căn cứ của địch. Hòa cùng súng và tiếng pháo đón xuân của nhân dân, lực lượng đặc công và biệt động, cùng các tiểu đoàn mũi nhọn đã nhanh chóng đánh thẳng vào các mục tiêu hiểm yếu nhất của địch, như: Dinh Độc Lập, tòa đại sứ Mỹ, bộ tổng tham mưu ngụy, Sân bay Tân Sơn Nhất... Phối hợp với đòn tiến công quân sự, lực lượng chính trị đã phát động quần chúng anh dũng đứng lên đấu tranh giành quyền làm chủ. Tuyên truyền và vận động binh lính địch hạ vũ khí đầu hàng Quân giải phóng, trở về với nhân dân và gia đình. Lực lượng du kích và tự vệ vừa sát cánh cùng bộ đội đánh giặc, vừa ra sức vận động nhân dân tham gia chiến đấu, phục vụ chiến đấu. Nhiều trận đánh đã diễn ra rất căng thẳng, quyết liệt, liên tục cả ngày cả đêm, ngay trong nội đô cũng như vùng ven các thành phố và thị xã. Không ngại hy sinh, gian khổ, nhiều người dân đã băng qua bom đạn của kẻ thù, tiếp tế và vận chuyển thương binh để bộ đội tập trung đánh giặc. Nhiều nhà ở và cửa hàng của người dân đã trở thành nơi cứu chữa, cất giấu, nuôi dưỡng thương binh. Sự đoàn kết chiến đấu, phối hợp và hiệp đồng chặt chẽ giữa các lực lượng đã động viên tinh thần, củng cố quyết tâm, giữ vững lòng tin, nhân lên sức mạnh, để quân dân ta đánh lui nhiều cuộc phản công lớn của kẻ thù, giữ vững các mục tiêu trong nhiều ngày đêm. Sức mạnh cùng những đòn tiến công vô cùng táo bạo, rất dũng mãnh, hiểm hóc và trụ bám kiên cường của quân dân ta đã làm rung chuyển nước Mỹ cũng như công luận quốc tế. Buộc Tổng thống Hoa Kỳ phải tuyên bố ngừng ném bom miền Bắc, chấp nhận ngồi vào bàn đàm phán ở Paris, từng bước rút quân về nước. Chiến thắng vĩ đại đó càng chứng minh rõ kỳ tích mới của chiến tranh nhân dân Việt Nam.

Thiếu tướng, PGS, TS BÙI THANH SƠN