Sinh viên Trường Đại học Công nghiệp TP Hồ Chí Minh thực hành trên mô hình hiện đại nhờ nhà trường đầu tư từ nguồn vốn tự chủ. Ảnh: Bảo Minh
Nhiều khó khăn, còn dựa vào bao cấp
Trong buổi làm việc giữa lãnh đạo TP Hồ Chí Minh với Đảng ủy khối các trường đại học, cao đẳng chuyên nghiệp tại TP Hồ Chí Minh cuối tháng 2-2017, đại diện các trường đại học, cao đẳng đã nêu lên nhiều khó khăn, bất cập về sự nỗ lực nâng cao chất lượng đào tạo, xây dựng cơ sở hạ tầng. Mục tiêu tự chủ của các trường gặp nhiều vướng mắc, không đủ nguồn lực, nhất là quỹ đất xây dựng cơ sở hạ tầng chậm được triển khai. Cơ chế tự chủ cho các trường còn vướng về mặt thủ tục, thuế thu nhập cá nhân của đội ngũ giáo viên cao so với nghề đặc thù, sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương trong hợp tác, đào tạo quốc tế còn gặp nhiều khó khăn…
Ví như Trường Cao đẳng Kỹ thuật Cao Thắng có quy mô nhỏ, diện tích hẹp. Nhà trường có đề nghị thành phố hỗ trợ bố trí diện tích để xây dựng cơ sở mới ở huyện Nhà Bè. Ban quản lý Khu Nam đã bố trí diện tích nhưng mức đền bù, xây dựng cơ sở hạ tầng lên tới 70 tỷ đồng/ha, trong khi trường chỉ có vốn là 200 tỷ đồng, với mong muốn phát triển cơ sở 2 rộng 10ha. Thực tế đó khiến cho mục tiêu phát triển cơ sở mới của Trường Cao đẳng Kỹ thuật Cao Thắng ngày càng xa vời, nên rất cần ngân sách Nhà nước hỗ trợ về quỹ đất cho nhà trường.
Giáo sư, Tiến sĩ Mai Hồng Quỳ, Hiệu trưởng Trường Đại học Luật TP Hồ Chí Minh thì cho rằng: Hiện nay làm giáo dục rất khó về mọi mặt. Muốn tự chủ thì đòi hỏi phải thu học phí cao, theo chuẩn quốc tế lên tới hàng chục triệu đồng mỗi năm. Trong khi đó rất khó tăng học phí, vì 80% sinh viên của trường là ở các địa phương khó khăn, vùng sâu, vùng xa. Các trường đại học, cao đẳng nếu không có sự quan tâm, chỉ đạo sâu sắc, hỗ trợ của chính quyền địa phương, đặc biệt là đối với trường trọng điểm thì cần được Nhà nước đầu tư để xây dựng cơ sở vật chất, tạo điều kiện phát triển thì mới có thể từng bước tự chủ và nâng cao chất lượng.
Theo Đồng chí Đinh La Thăng, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh: Qua đánh giá hoạt động thí điểm về tự chủ cho thấy, nhiều trường đã đạt được kết quả tốt. Đây là kết quả khẳng định sự định hướng đúng của Đảng và Nhà nước ta trong nâng cao tự chủ cho các trường đại học, cao đẳng. Tuy nhiên, mức độ tự chủ của các trường còn khác nhau. Đối với một số trường đặc thù vẫn phải có chính sách hỗ trợ của Nhà nước. Còn các trường khác cũng cần phải mạnh dạn tự chủ, không chờ đợi nguồn ngân sách Nhà nước và Nhà nước cũng không thể bao cấp theo kiểu cào bằng, tràn lan được.
Mạnh dạn tự chủ, nâng tầm quốc tế
Một vấn đề đặt ra là làm sao để các trường đại học, cao đẳng tạo ra được nguồn thu, có sự tự chủ về tài chính và có nguồn giáo viên chất lượng cao, sinh viên đạt chuẩn hội nhập quốc tế? Trong những năm qua, nhiều trường ở TP Hồ Chí Minh đã tạo được sức hút đối với học sinh, sinh viên trong nước và quốc tế đến học tập, nhưng gần đây sức hút này ngày càng giảm. Trường Đại học Nông lâm TP Hồ Chí Minh luôn chú trọng nâng cao chất lượng đào tạo. Trường đã đẩy mạnh hội nhập hơn 10 năm qua trong hoạt động liên kết đào tạo với các trường đại học của Mỹ, Nhật Bản. Sinh viên được trang bị các chuẩn kiến thức cũng như những vấn đề liên quan. Tuy nhiên, vấn đề khó khăn ở chỗ là làm sao để trường mở rộng cơ sở hạ tầng, xây dựng các khu thực hành, trang trại phục vụ hoạt động nghiên cứu, thực hành cho giảng viên và sinh viên là rất khó khăn do thiếu quỹ đất, nguồn vốn đầu tư.
Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đông Phong, Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh đề xuất: Nhà nước cần nghiên cứu chọn những trường có chất lượng tốt, có uy tín để đầu tư trọng điểm, tạo điều kiện phát triển đạt chuẩn khu vực và quốc tế để xếp hạng đánh giá cao trên thế giới. Đặc biệt là các ngành: Kinh tế, quản trị kinh doanh, cơ khí, xây dựng… Các trường này sẽ tạo được thương hiệu và thu hút các đối tượng sinh viên trong, ngoài nước đến học tập, qua đó tạo được nguồn thu để bảo đảm cho trường tự chủ về tài chính.
Trường Đại học Tài chính-Marketing là đơn vị giáo dục được thực hiện thí điểm tự chủ và đã đạt được nhiều kết quả tốt, nguồn thu bảo đảm cho hoạt động. Tuy nhiên, vấn đề khó khăn ở đây không phải là cung cấp về tài chính, mà chỉ mong có cơ chế thông thoáng hơn. Theo quy định hiện nay, các trường đại học không được phép vay tiền mua đất, mà chỉ được phép vay đầu tư xây dựng cơ sở vật chất sau khi đã có đất. Quy định này đã gây nhiều trở ngại cho các trường. Do đó cần tạo cơ chế cho các trường vay tiền mua đất và được trả dần, chứ không thể chờ đủ tiền rồi mới mua đất”.
Lãnh đạo TP Hồ Chí Minh đã khẳng định thời gian tới, thành phố sẽ cùng với Bộ Giáo dục và Đào tạo rà soát lại các trường, trường nào đủ điều kiện cho tự chủ 100%, trường nào tự chủ một phần, trường nào tự chủ nhưng cần hỗ trợ thêm. Đồng chí Đinh La Thăng yêu cầu: Các trường cần tập trung phát triển theo hướng tự chủ về nhiều mặt, nâng cao chất lượng ngang tầm quốc tế trong khu vực và những nước tiên tiến, xây dựng chương trình đào tạo gắn với học phí cho từng đối tượng, liên kết với các địa phương, tổ chức để giải quyết đầu ra cho sinh viên… Đặc biệt cần đẩy mạnh, tập trung tự chủ tài chính, xã hội hóa đầu tư cơ sở vật chất cho các trường. Đồng thời khẳng định, Thành ủy, UBND thành phố luôn quan tâm, tạo điều kiện để các trường phát triển, nâng cao chất lượng đào tạo ngang tầm quốc tế, tạo sự cạnh tranh cao trong nước và khu vực Đông Nam Á.
BẢO MINH