Thực tế cho thấy, khi tỷ lệ tiêm phòng cho người trên 18 tuổi ngày càng lớn thì làn sóng nguy hiểm sẽ dồn cho trẻ em. Tại Mỹ, chỉ trong 2 tuần cuối tháng 9 đã ghi nhận hơn 500.000 trẻ nhập viện do chủng Delta lây nhiễm rất nhanh. Mặt khác, trẻ em trở lại trường học vào tháng 9 cũng khiến tỷ lệ nhiễm của nhóm này tăng nhanh. Bởi vậy việc tiêm vắc xin cho đối tượng này là một vấn đề quan trọng với các nước. Tuy nhiên, đây là đối tượng đặc biệt, có nhiều điểm khác so với người trưởng thành.

Phải cẩn trọng, nghiên cứu kỹ

Mặc dù vắc xin Covid-19 cho người lớn đã được chứng minh là an toàn và hiệu quả, những số liệu đó chưa thể khẳng định hoàn toàn rằng vắc xin không gây hại cho trẻ em.

Chia sẻ với CNN trên bài đăng ngày 21-8-2021, tiến sĩ bệnh lý học James Versalovic tại Bệnh viện Nhi Texas (thành phố Houston, bang Texas) giải thích rằng trẻ em và người lớn có những khác biệt về sinh học nên cần có những nghiên cứu riêng. “Trẻ em là trẻ em. Cơ thể của trẻ em đang phát triển và sẽ phản ứng khác biệt. Chúng ta cần điều trị cho trẻ em theo một cách khác”.

Ameron Mabins, 13 tuổi, đang được tiêm vaccine Pfizer tại San Antonio, Mỹ hồi tháng 5-2021. Ảnh: New York Times 

Tiến sĩ Emily Chapman, Phó chủ tịch Bệnh viện nhi Children’s Minnesota (bang Minnesota) cho rằng các nhà khoa học cần tính toán liều lượng để đảm bảo an toàn và có khả năng kích thích phản ứng miễn dịch ở trẻ. “Nhìn chung, trẻ em có hệ miễn dịch hoạt động rất nhạy nên chúng tôi nghi rằng liều vắc xin ít hơn sẽ kích hoạt phản ứng đủ để đứa trẻ chống lại việc lây nhiễm thành công”, bà Chapman nói.

Bà Kari Simonsen, Trưởng nhóm thử nghiệm vắc xin của Pfizer tại Trung tâm y tế và bệnh viện nhi tại thành phố Omaha, bang Nebraska chia sẻ: "Thông thường, mọi ứng viên tiêm vắc xin, ngay cả đối với những bệnh khác, cũng cần được thử nghiệm trước với bệnh nhân trưởng thành rồi mới chuyển dần sang nhóm tuổi nhỏ hơn. Chúng ta không thể khẳng định độ an toàn và khả năng dung nạp thuốc của trẻ em giống y hệt như người lớn”.

Cần thử nghiệm qua nhiều giai đoạn

Dù vậy, để có thể phát triển vắc xin cho trẻ em, các nhà khoa học cần thực hiện thử nghiệm trên người lớn trước và dựa vào kết quả từ đó.

Cũng như vắc xin cho người lớn, vắc xin cho trẻ em phải qua 3 giai đoạn thử nghiệm lâm sàng mới được Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) phê chuẩn. Giai đoạn đầu đánh giá độ an toàn trên khoảng 20-100 trẻ khỏe mạnh. Vì là thử nghiệm cấp tốc nên giai đoạn 2 và 3 được kết hợp và các bước được thực hiện song song.

Trong giai đoạn này, các nhà khoa học theo dõi độ an toàn và kiểm tra hệ miễn dịch của trẻ có phản ứng với vắc xin hay không. Số trẻ tham gia thử nghiệm ở giai đoạn này có thể từ vài trăm đến vài ngàn. Một số trẻ được tiêm vắc xin và một số được tiêm giả dược để so sánh kết quả. Sau khi bước này hoàn tất, công ty mới có thể xin FDA phê chuẩn.

Cuba là quốc gia đầu tiên tiêm chủng Covid-19 cho trẻ từ 2 đến 11 tuổi. Ảnh: AFP.  

Hồi tháng 8-2021, FDA yêu cầu các công ty cung cấp dữ liệu an toàn của trẻ 6 tháng sau khi tiêm, trong khi ở người lớn chỉ là 2 tháng. FDA cũng yêu cầu hai công ty Pfizer và Moderna tăng gấp đôi số lượng trẻ em trong độ tuổi từ 5-11 tham gia thử nghiệm.

Theo tiến sĩ Versalovic, một điểm nữa cần lưu ý, đó là trước tiên tiêm phòng cho trẻ em, chúng ta phải chắc chắn rằng tất cả phụ huynh đều đã đồng ý cho con mình tham gia thử nghiệm, cũng như tiêm phòng.

Về theo dõi phản ứng sau tiêm, trẻ em cần được theo dõi cẩn trọng giống như tiêm các loại vắc xin khác trong chương trình tiêm chủng mở rộng, bao gồm: Các nguy cơ dị ứng, phản ứng nặng, các tình huống phản ứng cần được đến ngay cơ sở y tế.

Đã có những lo ngại về triệu chứng viêm cơ tim đối với người trẻ sau khi tiêm vắc xin dùng công nghệ mRNA (Pfizer, Moderna). Nghiên cứu của Đại học Harvard (Mỹ) hồi tháng 7 cho thấy có 1.000 ca bị viêm cơ tim trong 300 triệu người được tiêm vắc xin Pfizer và Moderna tại Mỹ. Đa số các trường hợp là người trẻ hoặc thiếu niên. Tuy nhiên, 79% trường hợp đều chỉ là phản ứng nhẹ.

Theo số liệu của CDC, trong số hơn 26 triệu liều vắc xin tiêm cho người trẻ, có 323 trường hợp được xác nhận bị viêm cơ tim và đa số chỉ trong thời gian ngắn, bình phục sau khi theo dõi và điều trị. Các trường hợp này thường xảy ra ở người trẻ là nam giới, khoảng 1 tuần sau khi tiêm liều thứ hai của vắc xin Pfizer hoặc Moderna.

Cơ quan Dược phẩm châu Âu (EMA) cũng thừa nhận có tình trạng này xảy ra, nhưng lợi ích của việc tiêm vắc xin phòng Covid-19 cho nhóm người trẻ là lớn hơn những tác dụng phụ tiềm tàng.

Những nước nào đã tiêm vắc xin cho trẻ em?

Đức đã phê chuẩn việc tiêm vắc xin Covid-19 cho người từ 12 tuổi từ ngày 16-8. Pháp là một trong những nước đầu tiên cho phép tiêm vắc xin Covid-19 của Pfizer cho người từ 12 tuổi trở lên, bắt đầu từ ngày 15-6. Đến cuối tháng 7, nước này cấp phép cho vắc xin của Moderna cho nhóm tuổi 12-17. Đến ngày 19.8, hơn 56% người thuộc nhóm tuổi này đã tiêm ít nhất một liều vắc xin trong khi 32,4% đã tiêm đầy đủ.

Tại Ý, người từ 12-15 tuổi được phép tiêm vắc xin Pfizer từ tháng 7 trong khi người từ 12-17 tuổi được tiêm Moderna từ tháng 8. Nước này đặt mục tiêu tiêm cho hầu hết người trẻ trước khi khai giảng vào tháng 9. Tây Ban Nha phân quyền cho cơ quan chức năng mỗi vùng để quyết định có tiêm vắc xin Covid-19 cho người dưới 18 tuổi hay không. Báo cáo gần nhất của Bộ Y tế Tây Ban Nha hôm 20.8 cho thấy 55,4% trong tổng số 3,9 triệu người từ 12-19 tuổi đã được tiêm ít nhất một liều vắc xin Covid-19.

Tại Mỹ, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) khuyến cáo tiêm vắc xin Pfizer cho người từ 12-17 tuổi. Cơ quan này cho rằng dù có ít ca nhiễm đối với nhóm tuổi này so với người lớn nhưng trẻ em vẫn có thể nhiễm bệnh, bị ốm và lây lan cho người khác. Một số quan chức y tế Mỹ đang cân nhắc khả năng tiêm vắc xin cho trẻ từ 5-11 tuổi, theo ABC News.

Tiêm vắc xin Soberana-02 cho trẻ em tại một phòng khám ở Havana, Cuba, hôm 16-9. Ảnh: medinet.gov.vn.

Trong tháng 9, Cuba đã trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới tiêm chủng cho trẻ em từ 2 tuổi sau khi cơ quan y tế nước này khẳng định các loại vắc xin nội địa an toàn cho trẻ nhỏ. Nhóm đối tượng từ 2 đến 18 tuổi ở Cuba được tiêm vắc-xin Soberana-02, với liệu trình hai liều Soberana-02 và một liều Soberana Plus.

Theo số liệu thống kê mới nhất, đã có tổng cộng 1,8 triệu liều vắc xin được tiêm cho nhóm từ 2 đến 18 tuổi ở Cuba. Đảo quốc 11,2 triệu dân này đặt mục tiêu đến cuối tháng 9 sẽ tiêm ít nhất một mũi vắc xin cho hai triệu trẻ em để chuẩn bị mở cửa trở lại trường học. Các trường học ở Cuba đã bị đóng cửa từ tháng 3-2020 và trẻ em phải học từ xa qua các chương trình truyền hình.

Ngoài Cuba, một số quốc gia khác như Chile, El Salvador và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), Campuchia cũng đã phê duyệt sử dụng khẩn cấp vắc xin phòng Covid-19 cho trẻ em.

Trung Quốc cũng đã phê duyệt sử dụng khẩn cấp vắc xin Sinovac và Sinopharm cho nhóm đối tượng 3-17 tuổi, nhưng mới chủ yếu triển khai tiêm vắc xin cho nhóm từ 12 tuổi trở lên. Sự bùng phát của ổ dịch trường tiểu học ở thành phố Phủ Điền (tỉnh Phúc Kiến) hồi giữa tháng 9 đã khiến nhiều chuyên gia y tế Trung Quốc lên tiếng kêu gọi triển khai tiêm vắc xin cho nhóm tuổi nhỏ hơn để tăng cường bảo vệ trẻ em và bảo vệ những nhóm đối tượng khác có nguy cơ lây virus từ nhóm đối tượng này.

Tại Việt Nam, trước kiến nghị khẩn thiết đề nghị tiêm vắc xin phòng Covid-19 cho trẻ em của nhiều chuyên gia ngành y tế, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết Bộ này đang xây dựng hướng dẫn, dự kiến tháng 10 bắt đầu tiêm vắc xin cho trẻ từ 12-17 tuổi.

LÊ ANH