Chị Mã Thị Dạy sinh ra và lớn lên trong một gia đình có truyền thống hát then từ nhiều đời, chính vì vậy tiếng đàn tính, lời then đã đi vào tâm thức của chị từ khi nào không hay, chỉ biết mỗi khi làn điệu hát then, tiếng đàn tính ở đâu đó vang lên, chị lại muốn được nghe, muốn được học và khám phá về nó. Vì vậy, chị Dạy đã tìm tòi, hỏi học các bài then qua truyền miệng từ những người trong gia đình, trong làng, xã và học từ sách được ghi chép lại từ các cụ cao tuổi.

leftcenterrightdel
Chị Mã Thị Dạy, Chủ nhiệm CLB hát then, đàn tính Sắc Chàm. 

Tình yêu hát then, đàn tính được chị lan tỏa đến mọi người bằng nhiều hình thức như dạy hát then, đàn tính qua mạng, đăng tải những clip về hát then, các hoạt động bảo tồn loại hình nghệ thuật này cũng như giới thiệu trang phục của đồng bào Tày trên mạng xã hội. Đối với quê hương Mỹ Thanh, chị Dạy nhóm lên ngọn lửa hát then từ người nhỏ nhất tham gia học là 8 tuổi và người lớn tuổi nhất là 75 tuổi. Đồng thời, năm 2019, chị Dạy đứng ra thành lập Câu lạc bộ (CLB) hát then, đàn tính Sắc Chàm, nhờ đó nhiều người có chung sở thích, đam mê đã tham gia để cùng nhau tìm hiểu, tập luyện hát then, đàn tính và các làn điệu dân ca của dân tộc. Hiện nay, CLB hát then, đàn tính Sắc Chàm được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Kạn mời truyền dạy những làn điệu hát then, đàn tính cho các CLB tại địa phương. Riêng trong năm 2021, chị Mã Thị Dạy đã tham gia truyền dạy hát then, đàn tính cho 4 CLB  tại các huyện Bạch Thông, Na Rì, Chợ Đồn và TP Bắc Kạn, với hơn 200 thành viên tham gia.

Để ước mơ được duy trì, lan tỏa, chị Dạy còn mở một cửa hàng nhỏ tại TP Bắc Kạn nhằm trưng bày các sản phẩm đặc sắc của dân tộc Tày, Nùng như: Đàn tính, sóc nhạc, xà tích, vòng cỏ, quần áo chàm, giày nhung... Bản thân chị cũng mày mò, học từ những người đi trước về cắt, may, thêu thùa những bộ trang phục của dân tộc Tày, Nùng truyền thống để giữ được bản sắc văn hóa dân tộc, gìn giữ cho muôn đời sau.

Trao đổi với chúng tôi, chị Mã Thị Dạy cho biết: “Khi thành lập CLB hát then, đàn tính Sắc Chàm, tôi cảm thấy rất hạnh phúc vì không chỉ thỏa niềm đam mê mà còn góp phần gìn giữ, lan tỏa đến nhiều người. Mong rằng những làn điệu then ngọt ngào cùng với tiếng đàn tính trầm bổng, sâu lắng ca ngợi Đảng, Bác Hồ kính yêu, ca ngợi quê hương, đất nước đổi mới, tinh thần lao động sản xuất hăng say... sẽ ngày càng được vươn xa.

Bài và ảnh: LINH HÀ