Chúng tôi có dịp đến thôn Phiêng Khít, xã Thượng Ân, nơi đây 100% đồng bào là người Dao Tiền. Vào lúc nông nhàn, không khó để bắt gặp hình ảnh các bà, các cô với đôi tay khéo léo may, thêu từng đường kim, mũi chỉ đều tăm tắp trên bộ trang phục dân tộc. Ngắm các sản phẩm, ai cũng khâm phục bởi không cần kẻ, vẽ, sử dụng máy may mà những họa tiết, đường chỉ trên những chiếc khăn, váy áo... rất đều, màu sắc hài hòa, đẹp mắt.

Bà Bàn Thị Ún, một người cao tuổi ở thôn Phiêng Khít cho biết: “Phụ nữ Dao Tiền từ khi còn nhỏ đã được mẹ dạy cầm kim. Lúc đầu tập may, thêu đường nét cơ bản rồi độ khó tăng dần. Đến khoảng 15 tuổi là có thể thành thạo để tự làm cho mình chiếc váy hay chiếc khăn vấn đầu... Bộ trang phục dân tộc của người Dao Tiền ngoài mặc để lao động sản xuất hằng ngày còn được sử dụng trong các dịp lễ, tết, cưới hỏi và đặc biệt trong lễ cấp sắc dành cho con trai. Việc may, thêu váy, áo... sẽ theo những người phụ nữ ở Phiêng Khít suốt cuộc đời”.

 Phụ nữ thôn Phiêng Khít (Thượng Ân, Ngân Sơn, Bắc Kạn) may, thêu trang phục truyền thống.

Trang phục của đồng bào Dao Tiền lấy màu chàm đen làm tông màu chủ đạo, sử dụng các loại chỉ trắng, xanh, đỏ, hồng, vàng tạo thành họa tiết. Nét độc đáo là những đồng tiền bạc được cán mỏng hình tròn cài trên bộ váy tạo điểm nhấn. Kèm theo bộ váy áo là khăn đội đầu; dây lưng; xà cạp; vòng cổ bằng các hạt cườm nhỏ màu trắng, đỏ xen kẽ; vòng bạc đeo cổ gồm 3 cái... Công việc thêu hoa văn đòi hỏi sự chăm chỉ, cần mẫn, khéo léo của người phụ nữ.

Chia tay Phiêng Khít, trên đường từ xã Thượng Ân sang xã Cốc Đán, chúng tôi cũng gặp nhiều các bà, các chị ngồi bên cạnh đường tranh thủ may, thêu váy, áo. Bà Đặng Thị Thẹn ở thôn Khuổi Diễn, xã Cốc Đán, cho biết: “Năm 12 tuổi tôi bắt đầu được học thêu thùa. Để làm được một bộ quần áo truyền thống phải mất hơn 3 tháng bởi hầu hết phải làm thủ công, từ vắt sổ đến thêu các họa tiết trang trí. Hiện nay, phụ nữ Dao Tiền vẫn duy trì việc tự làm trang phục của dân tộc mình”.

Để góp phần bảo tồn văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Dao Tiền, nhất là việc may và sử dụng trang phục, các cấp, các ngành của tỉnh Bắc Kạn cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, đồng thời làm tốt việc định hướng, khuyến khích, giúp đỡ người dân phát triển thành sản phẩm hàng hóa gắn với du lịch cộng đồng, giúp người dân có thêm thu nhập từ sản phẩm trang phục truyền thống.

Bài và ảnh: LINH HÀ