Và trang phục truyền thống của người Dao Tiền cũng vậy, không quá rực rỡ, cũng không nhạt nhòa, chủ yếu là gam màu chàm, pha lẫn sắc đỏ và hoa văn tinh tế đã tạo nên một bộ trang phục độc đáo của người Dao Tiền.

Có dịp đến tiểu khu Tà Loọng, thị trấn Nông Trường Mộc Châu (huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La) du khách không khó bắt gặp hình ảnh những phụ nữ Dao Tiền miệt mài thêu trang phục truyền thống của dân tộc mình. Những đôi tay chai sạn vì sương gió nhưng lại khéo léo, thoăn thoắt từng đường kim, mũi chỉ trên tấm vải chàm để dần hiện ra những họa tiết tinh xảo.

Trang phục của phụ nữ Dao Tiền. 

Bà Lý Thị Son ở tiểu khu Tà Loọng cho biết: “Con gái Dao Tiền từ khi 8-10 tuổi đã được bà, được mẹ chỉ bảo, truyền dạy cách thêu thùa trang phục của dân tộc mình. Bắt đầu học thêu những họa tiết nhỏ nhất từ tay áo, viền áo, đến khăn và cả một chiếc áo, váy. Khi đường kim, mũi chỉ thành thạo cũng là lúc người con gái bắt đầu tự làm trang phục cho mình. Với người phụ nữ Dao Tiền, nếu ai có áo, váy đẹp, họ trân trọng như một thứ đồ quý giá trong gia đình”.

Qua câu chuyện với những người phụ nữ Dao Tiền chúng tôi được biết, để có một bộ trang phục ưng ý, cần phải trải qua nhiều công đoạn như trồng bông, se sợi, dệt vải, nhuộm lá đến cắt may, thêu thùa... Trang phục truyền thống của người Dao Tiền phân thành 3 loại là trang phục nam, trang phục nữ và trang phục nghi lễ, nhưng vẫn gồm các thành phần chính sau: Khăn vấn đầu, dây lưng, áo, váy.

Áo người Dao Tiền không có cúc mà chỉ có xẻ tà và quấn dây lưng; ở cổ áo đằng sau được sâu một số đồng bạc trắng từ 6 đến 9 đồng và đây cũng được coi là đặc trưng riêng của nhóm người Dao Tiền. Dây lưng nam có màu đen pha trắng, thắt lưng nữ có màu đỏ pha trắng thể hiện sự gắn kết trong mối quan hệ của nam, nữ. Khăn vấn đầu và váy của người Dao Tiền cũng có hai loại dành cho nam và nữ riêng.

Trang phục truyền thống của nam giới khá đơn giản. Khăn vấn đầu của nam giới là vải chàm màu đen, dài khoảng 60cm. Áo nam không nổi bật như áo nữ, các họa tiết phần viền áo, chân áo, cổ tay khá nhỏ và màu trắng. Đàn ông Dao Tiền chỉ mặc váy cùng với quần trong các dịp nghi thức tâm linh. Độ rộng của váy vừa đủ quấn một vòng quanh người, họa tiết hoa trên váy chỉ có màu trắng đơn giản.

Trên địa bàn tỉnh Sơn La, người Dao Tiền sinh sống chủ yếu ở các huyện: Vân Hồ, Mộc Châu, Phù Yên. Ngày nay, theo sự phát triển của xã hội, người Dao Tiền chỉ mặc trang phục truyền thống vào những ngày lễ, Tết hoặc dịp trọng đại của gia đình, vì vậy việc bảo tồn, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa qua trang phục dân tộc của người Dao Tiền là việc làm rất cần thiết, để từ đó khơi dậy niềm tự hào và nâng cao nhận thức về văn hóa dân tộc cho các thế hệ trẻ.

Bài và ảnh: HUYỀN TRĂNG