Địa bàn vùng dự án phát triển kinh tế gắn với bảo đảm quốc phòng do Đoàn KTQP 345 quản lý gồm 5 xã: A Mú Sung, A Lù, Y Tý, Trịnh Tường, Nậm Chạc (huyện Bát Xát). Người dân chủ yếu là đồng bào các dân tộc như: Mông, Dao, Hà Nhì... đời sống kinh tế cũng như kiến thức về văn hóa, xã hội còn nhiều khó khăn, thiếu thốn. Do vậy, một số hủ tục lạc hậu vẫn tồn tại trong đời sống của bà con, làm cho nhiều hộ gia đình đã khó khăn lại càng nghèo khó hơn. 

Thôn Nậm Giang 1, xã Nậm Chạc là địa bàn giáp biên giới, thuộc diện đặc biệt khó khăn, đang được hỗ trợ theo Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững của Chính phủ. Hiện nay, thôn Nậm Giang 1 có 56 hộ dân thì có đến 42 hộ nghèo, 14 hộ cận nghèo. Điều đáng nói, một nửa số hộ nghèo ở đây đều vướng vào hủ tục tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, như một vòng luẩn quẩn từ nhiều năm qua. Qua khảo sát, chỉ tính riêng năm 2021 cả thôn có 8 trường hợp tảo hôn và phụ nữ sinh con khi chưa đầy 18 tuổi. Không chỉ thôn Nậm Giang 1 mà một số thôn khác trên địa bàn xã Nậm Chạc cũng luôn là điểm nóng về nạn tảo hôn.

 Quân y Đoàn KTQP 345 tuyên truyền, vận động bà con xã A Mú Sung không được kết hôn với người cận huyết thống.

Trước tình hình đó, Đảng ủy, chỉ huy Đoàn KTQP 345 xác định thường xuyên chủ động phối hợp cùng cấp ủy, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể địa phương tuyên truyền, vận động và có biện pháp kiên quyết ngăn chặn vấn nạn tảo hôn. Theo đó, Đoàn KTQP 345 đã xây dựng Kế hoạch “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn các xã nằm trong vùng dự án giai đoạn 2021-2022”; giao trách nhiệm cho cán bộ, nhân viên thuộc các đội sản xuất phối hợp chặt chẽ với các đoàn thể như: Hội phụ nữ, đoàn thanh niên, hội nông dân... tuyên truyền thường xuyên về Luật Hôn nhân và gia đình; chính sách dân số, kế hoạch hóa gia đình; những tác hại khi chưa đủ tuổi đã kết hôn và sinh con, nhất là sự nguy hại của việc kết hôn với người cùng huyết thống; bảo đảm cho cả nam và nữ có đủ điều kiện về sức khỏe và khả năng chăm lo cho cuộc sống gia đình thì mới kết hôn, nếu kết hôn trước tuổi là vi phạm pháp luật về hôn nhân, gây ảnh hưởng đến giống nòi...

Đồng chí Vũ Anh Tuấn, Phó bí thư Thường trực Đảng ủy xã Nậm Chạc chia sẻ: “Đoàn KTQP 345 đã phối hợp làm rất tốt việc ngăn chặn vấn nạn tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Mỗi chiến sĩ là một tuyên truyền viên tích cực, giúp bà con nâng cao nhận thức về hôn nhân và gia đình; kiến thức về dinh dưỡng và sức khỏe sinh sản. Đoàn cũng đã tư vấn cho hội phụ nữ các xã thành lập mô hình chị em không sinh con dưới 18 tuổi; hướng dẫn các thôn, bản xây dựng hương ước, quy ước nêu rõ không được kết hôn dưới 20 tuổi với nam và 18 tuổi với nữ... Cụ thể, đầu năm nay, chính quyền xã và bộ đội Đoàn KTQP 345 đã kịp thời ngăn chặn một cặp đôi có ý định tảo hôn, đó là trường hợp của Tẩn Láo Tả và Tẩn Lở Mẩy, đều là người dân tộc Dao, ở thôn Suối Thầu 3, xã Nậm Chạc. Cả hai người này mới 16 tuổi và có ý định kết hôn, làm cỗ liên hoan và về chung sống một nhà, không đăng ký kết hôn. Khi biết tin này, cán bộ xã, thôn và chiến sĩ của Đội sản xuất xây dựng cơ sở chính trị số 1 đã đến tận gia đình gặp gỡ, động viên, thuyết phục. Tả và Mẩy đều đồng ý, vui vẻ ký giấy cam kết không kết hôn khi chưa được phép của chính quyền địa phương.

Không chỉ tuyên truyền về tác hại của nạn tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, bộ đội Đoàn KTQP 345 còn lồng ghép tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, nêu những tấm gương sáng về chấp hành Luật Hôn nhân và gia đình, gương làm kinh tế giỏi... Như vợ chồng anh Vù A Các, chị Sùng Thị Gầu là một trong những cặp vợ chồng trẻ tiêu biểu của thôn Bản Lầu khi nhiều năm liền được UBND xã Trịnh Tường công nhận là gia đình văn hóa và là tấm gương sáng trong làm kinh tế giỏi. Anh Các và chị Gầu kết hôn đúng tuổi quy định và sinh đủ hai con. Cùng với bản tính chịu thương chịu khó, vợ chồng anh Các có cuộc sống khá giả, nuôi dạy các con học hành đầy đủ. Với nghề nuôi ong và lợn đen, mỗi năm vợ chồng anh thu lãi hàng trăm triệu đồng.

Trao đổi với chúng tôi, Thượng tá Lê Viết Xuân, Phó chính ủy Đoàn KTQP 345 cho biết: “Để giúp bà con các dân tộc trên địa bàn có cuộc sống ấm no thì không chỉ quan tâm, phát triển các dự án, mô hình mà cần giải quyết vấn nạn tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, bởi đây cũng là một trong những nguyên nhân gây nên đói nghèo. Vì vậy, đẩy lùi vấn nạn này sẽ giúp người dân nơi đây phát triển bền vững; duy trì được giống nòi của dân tộc mình. Với sự vào cuộc tích cực của chính quyền các xã, sự chung tay, góp sức của cán bộ, chiến sĩ đơn vị, đến nay tình trạng hôn nhân cận huyết thống gần như không xảy ra nữa, còn tình trạng tảo hôn đang từng bước được đẩy lùi, ngăn chặn”.

Bài và ảnh: ĐÀO DUY TUẤN