"Thế hệ vàng" của Trường Hưng Đạo

50 năm trôi qua, ấn tượng về lứa học sinh ấy vẫn lấp lánh trong tâm trí của các cựu giáo chức và nhân dân trong vùng, góp phần xác lập, phát huy truyền thống "Chăm học, chăm làm, con ngoan, trò giỏi" của học sinh Hải Dương thời chống Mỹ xâm lược, nhất là trong cuộc đương đầu với chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ ở miền Bắc.

Theo lời kể của ông Nguyễn Văn Thắng, Trưởng ban liên lạc đồng môn Hưng Đạo khóa 1963-1966: "Khóa học đó có 3 lớp, do các thầy Trần Viết Doanh, Nguyễn Đức Chi và cô Kim Ngọc làm chủ nhiệm. Học sinh hầu hết trong độ tuổi 12-14. Ngoài học hành, chúng tôi còn phải làm việc phù hợp với sức của mình để tham gia chống Mỹ, cứu nước. Nửa ngày nghe thầy cô giảng bài trên lớp. Nửa ngày còn lại, đi chăn trâu, cắt cỏ, mót lúa rơi trong vụ gặt, nấu cơm cho bố mẹ đi làm...; buổi tối, học nhóm bên ngọn đèn dầu; chiều thứ năm hằng tuần, tham gia lao động xây dựng trường, hoặc phụ giúp địa phương sản xuất. Trong giờ giải lao giữa hai tiết học, chúng tôi tổ chức các trò chơi vui, khéo, khỏe, góp phần rèn đức, luyện tài để lớn lên xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nhờ vậy, hầu hết học sinh đều có đạo đức tốt. Những lớp trưởng, lớp phó như Nguyễn Thị Thanh Toàn, Nguyễn Thị Nga gương mẫu, học giỏi toàn diện. Có bạn Nguyễn Hữu Tuyển vừa nghe thầy giáo đọc xong đầu bài Toán khó, đã giơ tay xin giải, được cả lớp gọi là "nhân tài xuất chúng". Nhiều bạn văn hay chữ đẹp, sớm bộc lộ tài năng... Để tiết kiệm tiền của bố mẹ, đầu kỳ nghỉ hè, cả lớp đi đánh dậm, bắt cá về nấu nướng, liên hoan".

 Đồng môn Trường Cấp 2 Hưng Đạo (khóa 1963-1966) trong ngày gặp mặt kỷ niệm 50 năm ngày ra trường.

Những năm 1965-1966, đế quốc Mỹ tăng cường máy bay bắn phá cầu Phú Lương, cầu Lai Vu, nhà máy chế tạo bơm... trên đất Hải Dương. Thầy trò Trường Hưng Đạo cũng là "chiến sĩ". Các thầy cô như "gà mẹ" che chở cho đàn con khoác nùn rơm xuống hầm trú ẩn. Máy bay Mỹ rơi, thầy trò cùng dân quân đi bắt sống giặc lái. Chiến tranh càng ác liệt, phong trào thi đua "Dạy tốt, học tốt vì miền Nam ruột thịt" càng sôi nổi, hòa cùng phong trào học tập gương thiếu niên anh hùng Nguyễn Bá Ngọc (14 tuổi ở Quảng Xương, Thanh Hóa; sáng chủ nhật 4-4-1965, lấy thân mình che chắn bom đạn Mỹ, cứu hai em nhỏ thoát chết, còn mình thì bị bom bi Mỹ giết hại)... đã giúp xây dựng chí tiến thủ và cách mạng trong từng học sinh.  

Sau lễ tốt nghiệp, "Người ở lại, người lên đường/ Chia tay đi khắp nẻo đường Việt Nam/ Người bộ đội, người công an/ Người đi học tiếp, người làm công nhân/ Chiến tranh ai cũng có phần.../ Cả nước kháng chiến đâu cần là đi" (thơ Phạm Xuân Thênh, học sinh Trường Hưng Đạo khóa 1963-1966), hầu hết các bạn trai, kể cả đang học dở cấp 3, đều lên đường tòng quân đánh Mỹ; trong số đó, 32 người đã anh dũng hy sinh. Có những bạn lúc đi học thì nhút nhát, gặp bạn gái thường đỏ mặt tía tai, nhưng lớn lên ra mặt trận đánh giặc đã chiến đấu anh dũng đến viên đạn cuối cùng, giữ vững trận địa, được nhận nhiều Huân chương Chiến công, danh hiệu dũng sĩ, như: Nguyễn Văn Tháng, Phạm Văn Căn, Nguyễn Huy Chữ, Nguyễn Văn Đủ, Nguyễn Trọng Đạt, Đặng Trường Kỳ, Phạm Xuân Vượng... Nhiều người trở thành sĩ quan cấp tá, cán bộ cao cấp trong quân đội, như: Nguyễn Văn Tụy, Phạm Văn Dưa, Trương Công Khanh, Trịnh Hồng Đản...

Hầu hết đồng môn Hưng Đạo khóa 1963-1966, kể cả người đi học lên cao, người ở lại xây dựng hậu phương và các cựu chiến binh sau chiến tranh đều lao động giỏi, được nhân dân tin yêu. Họ có mặt ở nhiều ngành nghề. Tiêu biểu như: Ông Nguyễn Văn Cường, nguyên vụ trưởng ở một cơ quan Trung ương; nhà sử học Nguyễn Thị Chủy, nguyên Giám đốc Bảo tàng tỉnh Quảng Ninh... Bảy người là bác sĩ, dược sĩ; sáu người làm giám đốc các công ty xây dựng; nhiều trưởng phòng giỏi. Có những người được đồng nghiệp nể phục, cơ quan chủ quản tặng danh hiệu như: "Vua sáng kiến" Nguyễn Thị Đáp, "Thần nông đất Việt" Nguyễn Ngọc Đủ, Giám đốc khách sạn dạn dày về kinh doanh, đứng trong "tốp đầu" của tỉnh Hải Dương-doanh nhân Phạm Thanh Phán; "Bàn tay vàng" Nguyễn Văn Hoán đã làm ra nhiều sản phẩm mỹ nghệ có giá trị cao...

Trong buổi kỷ niệm 50 năm truyền thống khóa học, ông Đặng Trường Kỳ kể chuyện: Giữa tháng 11-2016, ông được lãnh đạo Đảng, Nhà nước bắt tay, hỏi chuyện trong lần về gặp mặt tại thủ đô Hà Nội. Tìm hiểu tôi được biết, sau những năm tham gia chiến đấu đánh quân xâm lược ở chiến trường miền Nam, ông về quê chăn nuôi cá thịt, tôm càng xanh, được bầu làm Phó chủ nhiệm HTX Thủy sản Ô Mễ. Hôm ấy, Chủ nhiệm Nguyễn Đức Chí phân công ông đi báo cáo thành tích và nhận Huy chương vàng lần thứ hai cho hợp tác xã. Ông có tên trong danh sách 58 người tiêu biểu toàn quốc về thành tích nuôi trồng thủy sản năm 2016, được nhận bằng khen của Chủ tịch nước và kỷ niệm chương của Thủ tướng Chính phủ.

Nhiều đồng môn ra trường học tiếp lên đã trở về Trường Hưng Đạo công tác. Nhà giáo Nguyễn Thị Thanh Toàn (từ năm 1986 làm hiệu trưởng cho đến khi nghỉ hưu năm 2005) xúc động kể: "Những năm học cấp 2 đáng nhớ ấy, chúng tôi đã ý thức được bổn phận của người học sinh trong tình hình cả nước có chiến tranh, tất cả hướng ra tiền tuyến... Đó chính là cơ sở để lớp giáo viên thuộc đồng môn Hưng Đạo khóa 1963-1966 có nhiều người giỏi, được nhân dân và các em học sinh quý mến, tin cậy".

 Ông Nguyễn Văn Chín, Trưởng ban Văn hóa xã Hưng Đạo, cho biết: Đồng môn Hưng Đạo khóa 1963-1966 đã không phụ công nhà trường, cha mẹ và các thầy cô, nỗ lực chung vai gánh vác mọi nhiệm vụ được Đảng và nhân dân giao phó qua các thời kỳ, bồi đắp vững chắc truyền thống Trường THCS Hưng Đạo hôm nay.