Nguyện làm điểm tựa để các hộ nghèo vươn lên

Ngân hàng Chính sách xã hội (CSXH) là một công cụ của Đảng và Nhà nước trong sự nghiệp “xóa đói, giảm nghèo”. Thông qua Ngân hàng CSXH, đồng vốn của Nhà nước đã giúp cho nhiều hộ nghèo vươn lên khá và giàu. Tuy nhiên, trong thời kỳ mới, vấn đề vốn và sử dụng vốn cho người nghèo, vùng nghèo chứa đựng nhiều yếu tố mới. Làm thế nào để đồng vốn sử dụng đúng mục đích, đúng đối tượng? Làm thế nào để người nghèo, vùng nghèo có thể tự tin dựa vào đồng vốn để vươn lên? Đó là nội dung chính của cuộc đối thoại giữa chúng tôi với đồng chí Hà Đan Huân, Chủ tịch Hội đồng quản trị Ngân hàng CSXH Việt Nam.

Một ngân hàng đặc biệt trong hệ thống ngân hàng

- Thưa đồng chí, sự ra đời của Ngân hàng CSXH nhằm góp phần thực hiện mục tiêu “Xóa đói, giảm nghèo”?

- Đúng vậy, cách đây 4 năm, Thủ tướng Chính phủ đã ra Quyết định thành lập Ngân hàng CSXH Việt Nam trên cơ sở tổ chức lại Ngân hàng phục vụ người nghèo. Việc thành lập Ngân hàng CSXH là một chủ trương lớn, có ý nghĩa chiến lược của Đảng ta và Nhà nước ta để giải quyết vấn đề xóa đói giảm nghèo trong điều kiện phát triển nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong Quyết định thành lập, Thủ tướng Chính phủ xác định: Đây là Ngân hàng hoạt động không vì mục đích lợi nhuận, phục vụ người nghèo và các đối tượng chính sách khác.

- Các đối tượng chính sách khác là gì thưa đồng chí?

- Ngoài việc phục vụ hộ nghèo, Ngân hàng chúng tôi được giao nhiệm vụ phục vụ các đối tượng học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn, các đối tượng chính sách cần vay vốn để giải quyết việc làm, đi lao động có thời hạn ở nước ngoài đã thực hiện từ năm 2004. Ngoài ra, Chính phủ chỉ định một số chương trình cho vay qua Ngân hàng CSXH như cho vay làm nhà trả chậm ở đồng bằng sông Cửu Long, cho vay xây dựng các công trình nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn… Mới đây nhất, theo Quyết định số 31/2007/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Ngân hàng còn được giao thực hiện cho vay đối với các hộ gia đình không thuộc diện hộ nghèo thực hiện các hoạt động sản xuất, kinh doanh tại các vùng khó khăn.

- Vậy Ngân hàng CSXH có gì khác với các ngân hàng Nhà nước và ngân hàng thương mại?

- Ngân hàng CSXH là một ngân hàng đặc biệt, ngân hàng của toàn xã hội hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận. Ngân hàng CSXH cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác thông qua chương trình ủy thác cho các tổ chức chính trị - xã hội. Hiện nay, bốn tổ chức chính trị xã hội đang thực hiện chương trình ủy thác là: Hội LHPN Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Hội Cựu chiến binh Việt Nam và Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Với hơn 8.600 điểm giao dịch tại xã, phường, Ngân hàng đã đưa đồng vốn ưu đãi trực tiếp đến đối tượng vay vốn, tạo nên mối quan hệ gắn bó chặt chẽ giữa Ngân hàng với nhân dân, với chính quyền và các đoàn thể. Chương trình ủy thác của Ngân hàng tạo điều kiện cho các hội đoàn thể có thêm nội dung hoạt động, thu hút thêm các hội viên.

Tiền chính sách phải đến được đúng đối tượng chính sách

- Thưa đồng chí! Lãi suất cho vay của Ngân hàng CSXH thấp hơn lãi suất cho vay của Ngân hàng thương mại, vậy làm thế nào để tiền cho vay đúng đối tượng?

- Chúng tôi cho vay thông qua tổ tiết kiệm và vay vốn trong cộng đồng dân cư, qua bình xét công khai, dân chủ để lựa chọn người có đủ điều kiện vay vốn ngân hàng có sự xác nhận của chính quyền xã, phường. Các khâu này được ủy thác cho các tổ chức chính trị-xã hội quản lý và giám sát. Phương thức giải ngân, thu nợ, thu lãi công khai trực tiếp với đối tượng vay vốn tại các điểm giao dịch ở xã, phường có sự chứng kiến của các tổ chức chính trị - xã hội sở tại đã tạo cho người nghèo có điều kiện tiếp cận dễ dàng với ngân hàng, giảm được thời gian đi lại và chi phí giao dịch vay vốn, ngăn chặn ngay từ đầu tệ tiêu cực, thất thoát vốn có thể xảy ra, bảo đảm vốn đến tay người hưởng thụ chính sách.

- Ngân hàng CSXH đưa nguồn vốn tín dụng ưu đãi đến hộ nghèo và các đối tượng chính sách như thế nào?

- Thực hiện chủ trương ủy thác cho vay từng phần, 4 tổ chức chính trị - xã hội: Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Hội Cựu chiến binh và Đoàn thanh niên đang cùng với ngân hàng quản lý 82,8% tổng dư nợ cho vay các đối tượng chính sách của Ngân hàng CSXH với tinh thần trách nhiệm cao, sâu sát thực tế và đạt hiệu quả thiết thực. Về phía ngân hàng, thực hiện trao tiền cho vay trực tiếp tới đúng người vay tại các điểm giao dịch cấp xã.

- Các tổ chức chính trị-xã hội được Ngân hàng ủy thác cho vay có được tiền phí để trang trải hoạt động không?

- Tháng trước chúng tôi đã cùng với Hội LHPN Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Hội Cựu chiến binh Việt Nam và Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tiến hành ký lại văn bản thỏa thuận số 207/VBTT về việc điều chỉnh mức phí ủy thác cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác. Theo đó, thống nhất mức phí ủy thác mới là 0,06%/tháng tính trên số dư nợ có thu được lãi.

- Học sinh, sinh viên muốn được vay tiền từ Ngân hàng CSXH phải có những thủ tục gì?

- Theo Quyết định 107/2006/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tín dụng đối với học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn và Văn bản số 2162/NHCS-TD hướng dẫn nghiệp vụ của Ngân hàng thì hình thức cho vay thông qua hộ gia đình của học sinh, sinh viên, phương thức cho vay giống như cho vay hộ nghèo.

- Thế còn đối với các hộ không phải là nghèo nhưng lại ở vùng nghèo?

- Ngày 5-3-2007, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã ký Quyết định số 30/2007/QĐ-TTg về việc ban hành Danh mục các đơn vị hành chính thuộc vùng khó khăn và Quyết định số 31/2007/QĐ-TTg về tín dụng đối với hộ gia đình sản xuất, kinh doanh thuộc vùng khó khăn, nội dung các Quyết định nêu rõ: Ngân hàng CSXH là tổ chức được giao thực hiện chính sách tín dụng đối với hộ gia đình sản xuất, kinh doanh tại vùng khó khăn. Mức cho vay tối đa đối với một hộ gia đình là 30 triệu đồng. Trong một số trường hợp cụ thể, mức cho vay của một hộ có thể hơn 30 triệu đồng, giao cho ngân hàng CSXH căn cứ vào khả năng nguồn vốn, nhu cầu đầu tư và khả năng trả nợ của hộ sản xuất kinh doanh, để quyết định mức cho vay cụ thể, nhưng tối đa không quá 100 triệu đồng. Thời hạn cho vay được xác định theo các loại cho vay: ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. Lãi suất cho vay 0,9%/tháng, lãi suất nợ quá hạn bằng 130% lãi suất cho vay.

Nơi nào còn người nghèo khổ thì cán bộ Ngân hàng phải đến đó

- Chúng tôi nghe nói có trường hợp người nghèo vay tiền của ngân hàng để “xóa đói, giảm nghèo”, nhưng lại sử dụng tiền để uống rượu. Có trường hợp vay tiền chính sách lại mang cất đi đến kỳ mang trả. Thực, hư của các thông tin trên thế nào, thưa đồng chí?

- Hiện tượng nói trên là có thật, từ trước khi Ngân hàng CSXH được thành lập, nhưng không phải là hiện tượng phổ biến. Đến nay các hiện tượng đó không còn nữa. Chúng tôi xác định đối với người nghèo và các đối tượng chính sách không chỉ cung cấp vốn cho người vay mà còn phải hướng dẫn cho người vay sử dụng tiền vốn của Ngân hàng có hiệu quả. Ngân hàng CSXH cơ sở đã phối hợp với chính quyền địa phương, các hội đoàn thể tổ chức các lớp khuyến nông, khuyến lâm, khuyến ngư... để hướng dẫn người vay cách làm ăn, phát huy đồng vốn, vươn lên thoát nghèo. Nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải khi đến thăm và làm việc với Ngân hàng CSXH đã nói: “Ngân hàng CSXH phải coi việc lo cho người nghèo là niềm vui, niềm hạnh phúc của mình. Nơi nào còn người nghèo khổ thì người cán bộ Ngân hàng CSXH cần phải đến đó với tất cả trách nhiệm và tấm lòng của mình”. Ngân hàng CSXH đang là điểm tựa để hộ nghèo và các đối tượng chính sách vươn lên.

- Trong năm qua, Ngân hàng CSXH đã giúp được bao nhiêu hộ thoát nghèo?

- Theo số liệu thống kê, nhờ nguồn vốn của Ngân hàng CSXH, trong năm 2006, có 170.000 hộ thoát ngưỡng nghèo, đưa tổng số hộ thoát nghèo trong 4 năm (2003-2006) là 999.260 hộ. Dư nợ bình quân cho vay hộ nghèo được nâng từ 2,9 triệu đồng/hộ (năm 2003) lên 4,9 triệu đồng/hộ (năm 2006).

- Việt Nam đã là thành viên chính thức của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), vậy việc hình thành một ngân hàng chuyên lo cho người nghèo và các đối tượng chính sách có phù hợp với các quy định của Tổ chức này?

- Khi Việt Nam trở thành thành viên của WTO, nền kinh tế thị trường ngày càng hoàn chỉnh thì nguy cơ gia tăng khoảng cách giàu nghèo ngày càng lớn, do đó cần phải có chính sách hợp lý để quan tâm và bảo đảm an sinh xã hội cho người nghèo, vùng nghèo... đó là vấn đề quyết định đến công bằng và tiến bộ xã hội. Đối chiếu với các quy định của WTO ta thấy hoạt động của Ngân hàng CSXH theo Nghị định số 78 của Chính phủ và định hướng hoạt động của Ngân hàng CSXH được Chính phủ chấp thuận không hề vi phạm các quy định của WTO.

- Để thực hiện vai trò của mình, Ngân hàng cần được Nhà nước giúp đỡ những việc gì?

- Theo tôi, Nhà nước cần ban hành Luật về tín dụng chính sách nhằm luật pháp hóa các hoạt động liên quan về tín dụng chính sách đồng thời thể hiện hơn nữa tính công khai minh bạch trong tín dụng chính sách, xã hội hóa cao hoạt động của Ngân hàng. Nhà nước cần tiếp tục dành vốn từ ngân sách chuyển qua Ngân hàng để cho vay xóa đói, giảm nghèo, giải quyết việc làm, cho vay đối với vùng khó khăn... và tạo điều kiện huy động vốn từ các nguồn có lãi suất thấp hoặc không có lãi nhất là vốn ngoài nước (các tổ chức quốc tế, Chính phủ và phi Chính phủ).

Đề nghị Chính phủ xem xét lại Quyết định 69/2005/QĐ-TTg về xử lý nợ bị rủi ro của Ngân hàng. Nên chăng khi xác định rõ hộ bị rủi ro thiệt hại 80 đến 100% do nguyên nhân khách quan bất khả kháng thì Ngân hàng phối hợp với các tổ chức hội, chính quyền địa phương lập hồ sơ trình Thủ tướng Chính phủ, đồng thời tiếp tục cho vay để khôi phục sản xuất.

- Xin cảm ơn đồng chí!

Phú Thọ và Phương Hà