Ngày 17-5-1964, khi đang là chiến sĩ liên lạc thuộc Tiểu đội 4, Trung đội 2, Đại đội 8, Tiểu đoàn 2, Lữ đoàn 335, đơn vị của Trần Ngọc Phương nhận lệnh hành quân về hướng Cánh Đồng Chum-địa bàn mang tính chiến lược trọng yếu mà cả ta và địch đều quyết tâm chiếm giữ. 8 giờ ngày 18-5-1964, Trung đội 2 đến đồi Phu Bạ (cách Cánh Đồng Chum khoảng 7km) tổ chức phòng ngự, ngăn không cho địch chi viện từ Mường Khừng vào Cánh Đồng Chum. Tiểu đội 4 cùng hai tiểu đội đóng ở 3 mỏm đồi vòng cung hướng về phía Mường Khừng. Sau gần một giờ tổ chức phòng ngự, 4 xe tăng và 1 tiểu đoàn bộ binh địch tiến đến. Ta và địch giao tranh ác liệt, sau hơn 30 phút, địch rút về Mường Khừng, nhưng chỉ huy đơn vị đánh giá hiệu quả chiến đấu chưa cao.
Đồng chí Trần Ngọc Phương (hàng đầu, thứ ba từ phải sang) cùng các đại biểu chụp ảnh lưu niệm với Bác Hồ tại Đại hội Thanh niên Quyết thắng toàn quân (tháng 8-1964). Ảnh tư liệu.
Trước tình hình đó, trưa 18-5-1964, Đại đội phó Đại đội 8 Trần Văn Tuấn triệu tập cuộc họp gồm tất cả các cán bộ trung đội, tiểu đội để rút kinh nghiệm sau trận đánh. Trần Ngọc Phương là chiến sĩ liên lạc cho Đại đội phó Tuấn, canh gác ở phòng họp. Cuộc họp nhấn mạnh phải có đồng chí xạ thủ xuống đường, dùng B40 bắn ở cự ly gần mới diệt được xe tăng địch và phát động toàn đơn vị thi đua lập công mừng sinh nhật Bác. Lời kêu gọi ấy đã cổ vũ tinh thần dũng cảm, quyết thắng của cán bộ, chiến sĩ đơn vị.
15 giờ cùng ngày, địch bất ngờ tấn công vào đội hình ta từ phía sau với hàng chục xe tăng, xe bọc thép… và hai tiểu đoàn bộ binh. Lực lượng hai bên quá chênh lệch. Thấy đồng chí xạ thủ B40 bị thương (đơn vị có duy nhất 1 khẩu B40 để diệt xe tăng), Trần Ngọc Phương chạy đến lấy súng B40 và lao thẳng xuống đường, bắn hỏng chiếc xe bọc thép đi đầu, 7 tên địch trên xe nhảy xuống hố bom, liền bị anh dùng 4 quả lựu đạn tiêu diệt. Lúc này, đoàn xe địch vẫn ầm ầm tiến đến, trong khi đạn B40 sắp hết. Chiến sĩ Phương chạy nhanh lên đồi lấy thêm đạn, rồi đuổi theo xe tăng và điểm hỏa. Quả đạn lao thẳng vào chiếc xe tăng cách đó khoảng 15m; chiếc xe bị tiêu diệt, trên đó có tên chỉ huy-Trung tá Su-ly-điệt bị chết cháy. Dù bị thương, Trần Ngọc Phương vẫn dùng lựu đạn buộc 5 tên địch đầu hàng. Tên chỉ huy bị tiêu diệt, quân địch như "rắn mất đầu”, bộ đội ta tiếp tục tiêu diệt và bắt sống toàn bộ quân địch.
18 giờ, trận đánh kết thúc; bộ đội ta diệt 21 xe tăng, xe bọc thép, 4 xe tải, 1 xe con, thu nhiều vũ khí, quân trang quân dụng, tiêu diệt và bắt sống nhiều sinh lực địch, góp phần cùng Lữ đoàn 335 giải phóng Cánh Đồng Chum, kết thúc Chiến dịch 74. Trung đội 2 phấn khởi, vui mừng báo công mừng sinh nhật Bác; Trần Ngọc Phương được tặng thưởng Huân chương Quân công hạng ba, sau đó được đi dự Đại hội Thanh niên Quyết thắng toàn quân (tháng 8-1964) và vinh dự được báo cáo với Bác về chiến công mừng sinh nhật của Người. Bác ôm hôn và động viên chiến sĩ Phương cố gắng lập nhiều chiến công hơn nữa.
THU THỦY