Năm nay ông Cẩn đã bước sang tuổi 90. Dù đôi chân bị liệt, nhưng trí nhớ của ông vẫn rất minh mẫn. Mở đầu câu chuyện, chúng tôi chia sẻ với ông những ấn tượng tốt đẹp khi được tham quan triển lãm “Pháo binh Quân đội nhân dân Việt Nam 70 năm xây dựng, chiến đấu, trưởng thành và phát triển” tổ chức mới đây. Trong đó, tôi ấn tượng nhất với chiếc đồng hồ Wyler mà Hoàng thân Xu-pha-nu-vông tặng CCB Huỳnh Thúc Cẩn năm 1961. Như được đánh thức ký ức, ông hào hứng kể về những câu chuyện gắn liền với kỷ vật đặc biệt này. Giọng ấm áp, ông Cẩn chậm rãi:
- Ngày đó, tôi là Cụm trưởng Cụm Pháo binh Phôn-xa-vẳn - Khang Khai. Cụm có 10 đại đội thuộc Pháo binh Pa-thét Lào và Pháo binh Thanh niên Vương quốc Lào. Vào các ngày chủ nhật, tôi tổ chức lớp tập huấn, tham quan cho các cán bộ cấp cao Lào để giới thiệu về cách đánh của binh chủng hợp thành, của pháo binh, về tính năng kỹ chiến thuật các loại pháo, cả pháo cao xạ và pháo mặt đất.
Chiếc đồng hồ đeo tay hiệu Wyler (kỷ vật của ông Cẩn) đang được trưng bày tại Bảo tàng Pháo binh.
“Và một dịp may hiếm có đã đến…”-ông Cẩn bỗng hào sảng hẳn lên khi kể về một đợt tham quan đặc biệt. Ấy là khi trên bầu trời Khang Khai xuất hiện một chiếc máy bay F101 của Mỹ, bay về từ hướng Thái Lan. Ngay lập tức, đồng chí Cẩn ra lệnh cho Đại đội Pháo cao xạ 37mm nổ súng, kịp thời bắn rơi tại chỗ chiếc máy bay tại bản Len, cách Phôn-xa-vẳn 5km. Đây là chiếc máy bay của phái đoàn cố vấn quân sự Mỹ (MAAG) bị bắn rơi khi đang bay khảo sát địa hình Cánh Đồng Chum, nhằm chuẩn bị mở rộng chiến tranh. Đặc biệt, đây còn là chiếc máy bay phản lực Mỹ đầu tiên bị bắn rơi trên chiến trường Đông Dương. Chiến công rực rỡ này của cụm pháo binh làm nức lòng quân dân hai nước.
Trong buổi tổng kết lớp tập huấn và mừng chiến thắng, đồng chí Cẩn vinh dự được Hoàng thân Xu-pha-nu-vông tặng chiếc đồng hồ đeo tay Wyler. Nhớ đến giây phút hạnh phúc đó, CCB Huỳnh Thúc Cẩn nghẹn ngào:
- Tôi không bao giờ quên lời động viên của Hoàng thân: “Bác tặng cháu chiếc đồng hồ này là để đánh giỏi, bắn trúng nhiều hơn nữa, đánh thắng bất kỳ kẻ địch nào và bất kỳ ở đâu, như Bác Hồ đã dạy". Nói rồi, Hoàng thân Xu-pha-nu-vông nhấn mạnh: “Nước Lào không bao giờ quên sự giúp đỡ vô điều kiện của bộ đội Việt Nam”.
Từ đó, chiếc đồng hồ trở thành kỷ vật thiêng liêng nhất trong cuộc đời binh nghiệp của đồng chí Huỳnh Thúc Cẩn. Năm tháng qua đi, chiếc đồng hồ vẫn chạy tốt, được ông giữ gìn cẩn thận. Năm 1997, ông trao tặng chiếc đồng hồ cho Bảo tàng Pháo binh làm hiện vật trưng bày, minh chứng và là biểu trưng cho tình đoàn kết, hữu nghị giữa hai nước Việt-Lào.
Bài và ảnh: THU THỦY