Đại tá, TS Đào Hải Triều, Giám đốc BTHC kể với chúng tôi về lịch sử của chiếc xe đặc biệt này: Năm 1949, trước sự tấn công quyết liệt của quân và dân ta, thực dân Pháp buộc phải rút chạy khỏi Thái Nguyên, Bắc Kạn, kéo lên vùng biên giới Cao Bằng. Ở đó chúng thường tung biệt kích, thổ phỉ vào sâu hậu phương để tìm phá kho hàng và phương tiện vận tải của ta. Trước tình hình đó, Trung ương Đảng đã chỉ đạo cấp ủy, chính quyền các địa phương tổ chức vận động nhân dân tham gia chuẩn bị chiến trường, giúp đỡ bộ đội những phương tiện chuyên chở, tiếp tế lương thực, tổ chức vận tải phục vụ các chiến dịch. Những chuyến hàng đầu tiên quy mô nhỏ, phương tiện vận tải lại thô sơ nên gặp rất nhiều khó khăn. Trước thực tiễn đó, để đáp ứng nhiệm vụ vận tải cho kháng chiến, Phái đoàn Mậu dịch Thống nhất Quốc phòng được thành lập, có nhiệm vụ tổ chức thu mua vũ khí trang bị, phương tiện từ biên giới Việt-Trung, vận chuyển về Việt Bắc, cung cấp cho các đơn vị vũ trang của Liên khu Việt Bắc.

 Lãnh đạo Tổng cục Hậu cần và các đại biểu nghe hướng dẫn viên thuyết minh hiện vật Xe Quốc tế. 

Cũng trong thời điểm đó, tổ thợ của phái đoàn được gấp rút thành lập, hành quân lên Bắc Kạn, tổ chức thu gom, tháo gỡ vật tư, phụ tùng những xe hư hỏng của Pháp bỏ lại trong Chiến dịch Thu Đông năm 1947 để cải tạo và sửa chữa, lắp ráp thành công chiếc xe vận tải cơ giới đầu tiên của Quân đội ta và đặt tên là Xe Quốc tế.

Xe Quốc tế là hiện vật minh chứng cho lòng quyết tâm, trí thông minh, sáng tạo của những chiến sĩ cộng sản trong cuộc kháng chiến chống lại kẻ thù. Xe Quốc tế đã từng được nhiều lần đưa đón lãnh tụ Hồ Chí Minh và một số vị khách quốc tế trong các chuyến thăm và công tác lên Chiến khu Việt Bắc. “Lịch sử còn ghi rõ, trong dịp đến thăm căn cứ địa Việt Bắc năm 1950, ngồi trên Xe Quốc tế, đồng chí Lê-ô Phi-ghe, Ủy viên Trung ương Đảng Cộng sản Pháp hết sức khâm phục đôi bàn tay khéo léo, trình độ kỹ thuật cao của cán bộ, công nhân trong lực lượng vận tải xe máy của Quân đội ta”-Đại tá Đào Hải Triều tự hào nói với chúng tôi.

Trải qua gần 7 thập kỷ, chiếc xe bị hư hỏng, xuống cấp khá nặng. Trong một lần đến thăm BTHC, Anh hùng LLVT nhân dân Phan Văn Quý, nguyên chiến sĩ lái xe trên tuyến lửa Trường Sơn trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã rất xúc động khi nhìn thấy hiện vật của thế hệ cha anh và tình nguyện tài trợ toàn bộ kinh phí bảo dưỡng, sửa chữa, bảo đảm tính nguyên trạng của chiếc xe lịch sử này.

Với những giá trị lịch sử, văn hóa và kỳ tích của Xe Quốc tế trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc ta, thời gian qua, BTHC đã hoàn thiện hồ sơ đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch thẩm định, xem xét trình Thủ tướng Chính phủ công nhận Xe Quốc tế là Bảo vật Quốc gia. Đây không chỉ là nguồn cổ vũ, động viên to lớn, sự ghi nhận công lao đối với các thế hệ cán bộ lão thành cách mạng đã “sinh” ra nó mà còn thiết thực góp phần bảo tồn di sản văn hóa của dân tộc và ngành hậu cần quân đội, góp phần giáo dục truyền thống, truyền lửa cách mạng cho các thế hệ sau.

Bài và ảnh: TIẾN ĐẠT