Theo chỉ huy Đội K52, đơn vị thực hiện nhiệm vụ trên địa bàn 3 tỉnh (Prết-vi-hia, Stung Treng, Rát-ta-na-ki-ri) thuộc Vương quốc Cam-pu-chia. Đây là địa bàn có địa hình rừng núi hiểm trở, cơ động khó khăn, thời tiết khắc nghiệt. Quá trình “đi tìm đồng", anh em thường xuyên cơ động bằng đường sông; đi bộ hàng chục ki-lô-mét đường rừng; vừa cơ động, vừa mở đường, vượt qua núi cao, thác dữ là chuyện thường ngày… Đại tá Vũ Văn Sơn, Đội trưởng Đội K52, chia sẻ:
- Dù năm tháng đi qua, nhưng chúng tôi luôn nhớ như in những kỷ niệm gian khó; nhất là khi rắn độc, bọ cạp bò vào lán trại đóng quân, chui vào chăn màn, ba lô, quần áo. Rồi những mùa khô không có nước phải ăn lá me đánh lừa cơn khát, thậm chí gặp những vũng, sình lầy phải dùng phèn đánh nước trong để uống. Có khi trời tối, không may gặp dòng nước xoáy, ca nô bị lật, quần áo trôi hết, nhưng anh em vẫn ôm chặt hài cốt đồng đội...
Đội K52 (Bộ CHQS tỉnh Gia Lai) quy tập hài cốt liệt sĩ trên đất bạn Cam-pu-chia.
Vượt qua khó khăn, Đội K52 đã xuất sắc hoàn thành nhiệm vụ. Hơn 10 năm qua, toàn đội kiên trì lật từng tấc đất, góc suối tìm kiếm tại hơn 1.100 buôn làng, phum, sóc của 23 huyện; đào bới khoảng trên 80.000m3 đất đá, gần 150km đường hào; cơ động gần 1 triệu ki-lô-mét... Từ nỗ lực đó, Đội K52 đã tìm kiếm, quy tập và hồi hương 1.345 hài cốt liệt sĩ; trong đó 43 liệt sĩ xác định được họ, tên, quê quán. Và, trên hành trình đi tìm đồng đội, một đồng chí trong đội đã anh dũng hy sinh, 6 đồng chí để lại một phần máu thịt của mình trong những chuyến công tác.
Cũng theo Đại tá Vũ Văn Sơn, để có được kết quả nêu trên là nhờ đơn vị làm tốt công tác giáo dục, xây dựng cho toàn đội ý chí quyết tâm: “Tìm hài cốt liệt sĩ chính là tìm người thân của mình”, “Ngàn ngày gian khổ không bằng một giọt máu của liệt sĩ đổ xuống”. Đội cũng đẩy mạnh thi đua rút ngắn thời gian thu thập, xử lý thông tin, mở rộng địa bàn tìm kiếm. Từ nguồn tin có được, đội so sánh, sàng lọc, khoanh vùng, tích cực nghiên cứu, tìm hiểu để rút ra quy luật bố trí quân và cách mai táng liệt sĩ trong chiến tranh; giúp đội có thể tìm được cùng lúc nhiều hài cốt liệt sĩ. Anh em còn có sáng kiến “đào hào theo hình chữ chi”, dùng dụng cụ thăm dò, giảm được thời gian, công sức tìm kiếm, không bỏ sót mộ…
Ngoài nỗ lực của toàn đội, việc tranh thủ sự hỗ trợ của hệ thống chính trị cơ sở, kêu gọi sự giúp đỡ của các CCB trên địa bàn là một trong những bí quyết thành công của Đội K52. Ví như trường hợp của CCB Phan Văn Huân ở huyện Krông Pa, đã qua Strung Treng 2 lần trong 42 ngày, giúp đội tìm được 102 hài cốt liệt sĩ… Cùng với đó, đội chủ trương thực hiện tốt công tác giúp dân và “dựa vào dân nước bạn” trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Đội còn vận động được một người từng là trung đoàn trưởng của Pôn Pốt ở Prết-vi-hia tự nguyện dẫn đường tìm được 45 hài cốt liệt sĩ…
Bài và ảnh: HỒNG VÂN