Bến tàu không số K15 nằm dưới chân đồi Nghinh Phong, khu 3 là một trong những thắng cảnh đẹp nhất khu du lịch Đồ Sơn. Theo Đại tá Nguyễn Văn Điệp, Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy quân sự thành phố Hải Phòng, trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước (1954-1975), Hải Phòng là một trong những đầu mối quan trọng tiếp nhận hàng viện trợ của các nước xã hội chủ nghĩa và bạn bè yêu chuộng hòa bình trên thế giới cùng chia sẻ với quân và dân ta đánh Mỹ. Từ đây, hàng hóa, đặc biệt là các loại vũ khí trang bị được chuyển đến các chiến trường. 

Trước yêu cầu của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, tháng 10 năm 1961, Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng quyết định thêm tuyến vận tải trên biển để vận chuyển các loại vũ khí trang bị vào các tỉnh Nam bộ, Nam Trung bộ, kịp thời chi viện cho cách mạng miền Nam đánh giặc trong khi các tuyến vận tải bộ chưa vươn tới. 

Đại tá Nguyễn Văn Điệp chia sẻ, sự ra đời của tuyến vận tải trên biển là một nét độc đáo, đặc sắc, sáng tạo của đường lối chiến tranh nhân dân, thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh; trở thành biểu tượng tự hào của cả dân tộc Việt Nam, hiện thân của ý chí khát vọng độc lập, tự do và thống nhất Tổ quốc; là trí tuệ, ý chí quyết chiến, quyết thắng của toàn Đảng, toàn dân, quân ta trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. 

Hải Phòng - nơi khởi nguồn của con đường Hồ Chí Minh trên biển cũng là nơi chế tạo ra những “Con tàu không số”. Thực hiện Chỉ thị của Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng, Bộ Giao thông Vận tải giao Thành ủy, Ủy ban hành chính thành phố Hải Phòng đã chỉ đạo Xưởng đóng tàu 1 (nay là Công ty đóng tàu Bạch Đằng) lựa chọn những người thợ tin cậy nhất, có tay nghề cao bắt tay ngay vào công việc. Tháng 8-1962, bốn chiếc tàu vỏ gỗ đã hoàn thành, bàn giao cho Đoàn 759 (nay là Lữ đoàn 125 Hải Quân) để thực hiện nhiệm vụ. 

Đêm ngày 11-10-1962, chiếc tàu vỏ gỗ không số đầu tiên mang mật danh “Phương Đông 1” do thuyền trưởng Lê Văn Một chỉ huy cùng 12 cán bộ, chiến sĩ rời bến K15, mang theo 30 tấn vũ khí vào Nam. Ngày 16-10-1962, tàu Phương Đông 1 cập bến an toàn tại Vàm Lũng (Cà Mau). Ngay sau đó, tàu số 2, số 3, số 4 tiếp tục hành trình chở vũ khí chi viện cho chiến trường miền Nam. 

Thắng lợi đầu tiên từ những con tàu vỏ gỗ này đã góp phần khẳng định khả năng duy trì tuyến vận tải chiến lược lâu dài, nhưng đòi hỏi phải có những phương tiện tốt hơn để vận tải trên biển trong mọi thời tiết… Sáu con tàu vỏ sắt đầu tiên có trọng tải 50 tấn, 100 tấn với tính năng vượt biển tốt đã ra đời từ Xưởng đóng tàu 3 (nay là Công ty đóng tàu Tam Bạc). Ngày 17-3-1963, chiếc tàu vỏ sắt đầu tiên rời bến K15 mang theo vũ khí vượt biển vào Nam và cập bến an toàn. Các tàu vỏ sắt khác lần lượt được hạ thủy, lên đường và tới đích thắng lợi. Đã có 50 con tàu mang tên “Không số” được đóng mới tại hai Công ty đóng tàu Bạch Đằng và Tam Bạc trong thời gian này. 

Nhắc lại những chuyến tàu vượt biển thần thánh, đặc biệt là chuyến hàng quân sự đầu tiên do tàu Phương Đông 1 đảm nhiệm, Đại tá Trần Phong, nguyên Đoàn trưởng Đoàn 125 Hải Quân cho biết: Chi bộ tàu Phương Đông 1 đã xây dựng được một tập thể “thép”, đoàn kết một lòng, sẵn sàng hy sinh phấn đấu, tất cả hướng đến mục đích chuyến đi là đưa chuyến hàng quân sự đầu tiên của miền Bắc vào được cực Nam Tổ quốc. Cán bộ, chiến sĩ tàu Phương Đông 1 đã vận dụng một cách kiên quyết, sáng tạo những kế hoạch và yêu cầu của Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đề ra. Đồng chí Nguyễn Văn Thanh trên tàu Phương Đông 1 còn giấu ảnh của Bác Hồ trong người để làm động lực hoàn thành nhiệm vụ chuyến đi… Có thể nói, tinh thần quả cảm, quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh là một yếu tố quan trọng để giành thắng lợi của chiến binh đoàn tàu không số. 

Những dấu tích lịch sử oai hùng của đoàn tàu không số vẫn vẹn nguyên, trường tồn mãi với thời gian. Năm 2006, Quân chủng Hải Quân và các cơ quan liên quan chính thức khánh thành bia tưởng niệm di tích Bến tàu không số và đường Hồ Chí Minh trên biển ngay tại cầu cảng cũ; năm 2008, Bến tàu không số được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia. 

Tự hào là vùng đất in đậm dấu ấn chống ngoại xâm trong suốt quá trình lịch sử 4.000 năm của dân tộc Việt Nam, là nơi xuất phát của đoàn tàu không số, nơi đóng những con tàu làm nên con đường huyền thoại trên biển Đông, những người con thành phố Cảng anh hùng hôm nay tiếp tục chung sức xây dựng, phát triển, đổi mới mô hình tăng trưởng, đẩy mạnh thu hút đầu tư, hướng tới xây dựng Hải Phòng trở thành thành phố Cảng xanh, văn minh, hiện đại trước năm 2020.

Theo TTXVN