Theo Nghị định số 119/2024/NĐ-CP, tất cả các phương tiện ô tô khi qua trạm thu phí không dừng (ETC) bắt buộc phải sử dụng tài khoản giao thông định danh, liên kết chặt chẽ với phương thức thanh toán không dùng tiền mặt (như ví điện tử hay thẻ ngân hàng). Đây là một bước tiến quan trọng hướng tới tính minh bạch và quản lý giao thông thông minh, nhưng việc thực thi quy định này đang gặp nhiều rào cản lớn, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp vận tải vốn có đặc thù quản lý phức tạp.

Quy định về tài khoản giao thông định danh không chỉ là yêu cầu pháp lý, mà còn là nền tảng để Nhà nước quản lý chính xác lưu lượng, doanh thu và minh bạch hóa hoạt động thu phí. Trong khi việc chuyển đổi đối với cá nhân sử dụng xe riêng đã diễn ra khá thuận lợi, thì quá trình “định danh” lại trở thành một thử thách lớn cho lĩnh vực vận tải.

Tính đến thời điểm hiện tại, tiến độ chuyển đổi vẫn còn chậm. Vẫn còn khoảng 2,8 triệu tài khoản chưa tiến hành chuyển đổi sang tài khoản giao thông định danh. Số lượng lớn tài khoản chưa được định danh này tập trung chủ yếu vào các phương tiện thương mại, trong đó có hàng chục nghìn doanh nghiệp vận tải đang phải tìm cách giải quyết "bài toán" phức tạp này.

Các phương tiện giao thông tại trạm thu phí cao tốc Nội Bài - Lào Cai. Ảnh: MINH CHÂU

Một trong những lý do khiến quá trình chuyển đổi tại khối vận tải chậm chạp là do thiếu thông tin và sự thay đổi thói quen. Anh Hoàng Anh Tuấn, lái xe khách đường dài tuyến Hà Nội - Tuyên Quang chia sẻ: “Chúng tôi cũng nghe nói nhiều nhưng chưa nắm rõ quy định. Những việc này trước đây do công ty phụ trách chứ không phải tài xế”. Việc lái xe không nắm được quy trình chuyển đổi là điều dễ hiểu, bởi lẽ lâu nay, tài khoản ETC và tiền nạp vào đều do công ty nắm giữ và quản lý tập trung. Sự thay đổi đột ngột từ mô hình quản lý tập trung sang quản lý phân tán đã tạo ra khoảng trống lớn về mặt vận hành.

Vướng mắc lớn nhất nảy sinh từ quy định tài khoản giao thông chỉ gắn với một chủ sở hữu cá nhân. Đối với các doanh nghiệp vận tải sở hữu hàng chục, thậm chí hàng trăm phương tiện, họ buộc phải để từng lái xe đứng tên và quản lý tài khoản riêng biệt cho mỗi xe hoặc cho mỗi tài xế. Điều này ngay lập tức làm phức tạp hóa toàn bộ hệ thống quản lý tài chính, vận hành, dòng chi phí, xử lý hóa đơn quyết toán của doanh nghiệp.

Nếu tài khoản giao thông gắn với cá nhân lái xe, doanh nghiệp đối mặt với rủi ro lớn trong việc kiểm soát nguồn tiền và dữ liệu giao dịch, cũng như tính minh bạch khi quyết toán thuế. Đặc biệt, rủi ro càng lớn khi lái xe chỉ là lao động thuê và có sự luân chuyển thường xuyên. Ông Đỗ Văn Bằng, Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn Minh Thành Phát, đơn vị quản lý hãng xe Sao Việt chia sẻ: “Vấn đề ở đây là thẻ giao thông này cấp cho ai. Nếu định danh cho lái xe thì doanh nghiệp không quản lý được tài chính. Khi lái xe nghỉ thì thu hồi tài khoản đó như thế nào, lại lập tài khoản mới hay sao? Đối với doanh nghiệp vài trăm xe, khi lái xe đổi từ tuyến này sang tuyến khác, từ xe này sang xe khác, làm sao có thẻ để đi vì đã định danh rồi? Quy định định danh cá nhân đã vô tình tạo ra một rào cản hành chính không phù hợp với thực tế luân chuyển lao động và phương tiện trong ngành vận tải. Việc quản lý hàng trăm tài khoản ETC riêng lẻ thay vì một tài khoản master tập trung sẽ phát sinh chi phí quản lý khổng lồ, làm giảm hiệu quả kinh doanh”.

Ông Nguyễn Công Hùng, Phó chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam cho biết: “Cần có sự phân biệt rõ ràng trong việc áp dụng quy định. Phải phân ra hai loại là cá nhân kinh doanh vận tải và tổ chức kinh doanh vận tải. Bởi vì tổ chức thì số lượng rất lớn, một doanh nghiệp có đến cả vạn chiếc xe, vạn con người. Giờ mở hàng vạn ví điện tử thì doanh nghiệp phát sinh chi phí lớn. Chi phí này không chỉ bao gồm việc mở tài khoản, mà còn là chi phí quản lý, đối soát, kiểm tra, xử lý các vấn đề phát sinh hằng ngày. Nếu áp dụng đồng nhất quy định này, chi phí tuân thủ có thể trở nên quá lớn, vượt xa lợi ích mà việc định danh cá nhân mang lại cho khối doanh nghiệp”.

Mặc dù còn nhiều vướng mắc về chính sách, chuyển đổi sang tài khoản giao thông định danh là bước ngoặt bắt buộc để số hóa quản trị chi phí và dòng tiền trong vận tải. Để giải quyết triệt để, các cơ quan chức năng cần nghiên cứu và ban hành cơ chế cho phép tài khoản quản lý đội xe, trong đó doanh nghiệp là chủ sở hữu chính, nhưng các phương tiện vẫn được định danh và liên kết với hệ thống quản lý tập trung của công ty. Điều này vừa bảo đảm tinh thần định danh, vừa giải quyết được bài toán vận hành và tài chính của doanh nghiệp.

Trong khi chờ đợi sự điều chỉnh chính sách, các nhà cung cấp dịch vụ như VETC đã và đang nỗ lực hỗ trợ doanh nghiệp. VETC đã bố trí hơn 1.500 điểm dịch vụ trên toàn quốc để hướng dẫn, hỗ trợ người dân chuyển đổi trực tiếp. Đồng thời, các nhà cung cấp cũng liên kết với phần lớn các ngân hàng thông dụng để người dân dễ tiếp cận. Người dân và doanh nghiệp cần đặc biệt lưu ý một quy trình quan trọng: Sau khi liên kết tài khoản giao thông đã định danh với tài khoản ngân hàng, cần phải tiến hành nạp tiền vào tài khoản giao thông mới có thể thanh toán khi qua trạm. Tài khoản ngân hàng sẽ không tự động trừ phí khi qua trạm thu phí ETC.

Việc chuyển đổi sang tài khoản giao thông định danh là một xu thế tất yếu. Tuy nhiên, để chính sách đi vào cuộc sống một cách hiệu quả và bền vững, không thể bỏ qua những tiếng nói, những khó khăn thực tế từ các doanh nghiệp vận tải. Sự linh hoạt trong chính sách và sự hỗ trợ về công nghệ sẽ là chìa khóa để hoàn thành mục tiêu số hóa này trước thời hạn cuối năm.

HUYỀN TRANG

Mời bạn đọc vào chuyên mục Xã hội xem các tin, bài liên quan.