Để đẩy nhanh tiến độ xét duyệt hồ sơ các đối tượng dân công hỏa tuyến trong thời gian tới, cần phát huy vai trò của tổ tư vấn, hội đồng chính sách cấp xã và tập trung tháo gỡ một số vướng mắc phát sinh từ cơ sở.

Công khai, dân chủ, phát huy vai trò của tổ tư vấn

Chúng tôi về huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định khi Ban Chỉ đạo 24 của huyện đang tiến hành xét duyệt hồ sơ cho các đối tượng dân công hỏa tuyến ở các xã trong huyện. Toàn huyện có hơn 1.800 đối tượng; Ban Chỉ đạo 24 của huyện đã xét duyệt được 963 đối tượng, đạt 53,4%. Đặc điểm của lực lượng dân công hỏa tuyến ở huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định nói riêng và trên cả nước nói chung là được huy động tập trung từng đợt theo lệnh của UBND cấp xã để triển khai chủ trương của UBND cấp huyện, cấp tỉnh. Mỗi đợt có thể 1 tháng, hoặc từ 3 đến 6 tháng, có đợt kéo dài từ 18 tháng đến 3 năm (có người được huy động 1 lần, có người huy động nhiều lần) và được biên chế thành các tổ chức từ cấp tổ, đội đến cấp trung đoàn hoặc đoàn, do UBND huyện, hoặc tỉnh đội (nay là Bộ CHQS tỉnh) quản lý.

Cơ quan Thường trực Ban Chỉ đạo 24 Bộ Quốc phòng kiểm tra thực hiện Quyết định 49 của Thủ tướng Chính phủ trên địa bàn Quân khu 2. Ảnh: TRỊNH DŨNG. 

Trao đổi với chúng tôi, Thượng tá Mai Văn Quyền, Chỉ huy trưởng Ban CHQS huyện Xuân Trường, Phó trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo 24 của huyện cho biết: “Đối với lực lượng dân công hỏa tuyến, sau từng đợt, người chỉ huy thông báo hết nhiệm vụ, dân công hỏa tuyến trở về địa phương tiếp tục lao động, sản xuất, không có quyết định, hoặc giấy thôi việc của cấp có thẩm quyền giao cho từng cá nhân. Hầu hết các đối tượng không có hồ sơ, giấy tờ (khoảng 1% đối tượng có khai trong hồ sơ cá nhân), do vậy, việc phát huy vai trò của tổ tư vấn (chủ yếu là những người trong cuộc, am hiểu về lịch sử địa phương) rất quan trọng, giúp ban chỉ đạo các cấp thẩm định, xét duyệt hồ sơ các đối tượng”.

 Theo Trung tá Lê Văn Trung, Phó trưởng phòng Chính sách Quân khu 4, qua khảo sát ban đầu, Quân khu 4 có gần 400.000 đối tượng là dân công hỏa tuyến được hưởng chế độ theo Quyết định 49 của Thủ tướng Chính phủ. Thời gian qua, cùng với kiện toàn Ban Chỉ đạo 24, các cấp trong toàn quân khu đẩy mạnh tuyên truyền, tập huấn; quá trình xét duyệt hồ sơ cho đội ngũ làm công tác chính sách các cấp, quân khu đặc biệt chú trọng phát huy vai trò của tổ tư vấn và các thành viên trong Hội đồng Chính sách xã. Bởi chính các cựu chiến binh, người cao tuổi, cựu thanh niên xung phong ở cùng quê hương, cùng làng, xã với nhau sẽ hiểu rõ, nắm chắc các đối tượng tham gia dân công hỏa tuyến; qua đó, sẽ hạn chế thấp nhất những tiêu cực,sai sót trong quá trình thẩm định, xét duyệt hồ sơ và không bỏ sót đối tượng, đồng thời lắng nghe dư luận và kịp thời giải đáp những thắc mắc, phát sinh từ cơ sở.

Thiếu tướng Phạm Đức Duyên, Phó chính ủy Quân khu 2, Trưởng Ban Chỉ đạo 24 Quân khu 2 khẳng định: “Thực hiện Quyết định số 49/2015/QĐ-TTg là chủ trương, chính sách đúng đắn, hợp lòng dân, nhằm ghi nhận và tôn vinh những người có công đóng góp cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc và làm nhiệm vụ quốc tế. Ban Chỉ đạo 24 Quân khu 2 đã chỉ đạo Bộ CHQS các tỉnh làm tốt vai trò tham mưu cho cấp ủy, chính quyền và Ban Chỉ đạo cùng cấp; thành lập tổ tư vấn cấp huyện, xã; thành phần là những người có phẩm chất đạo đức tốt, có trình độ, am hiểu về chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và là người đã trực tiếp tham gia dân công hỏa tuyến...; qua đó giúp UBND cùng cấp xác định các đợt và số lượng được huy động tham gia dân công, làm cơ sở phát hiện, xem xét, xác định đối tượng”.

Chủ động đề xuất, tháo gỡ vướng mắc từ cơ sở

Theo kết quả khảo sát của 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, cả nước có gần 1 triệu đối tượng là dân công hỏa tuyến, từng làm nhiệm vụ phục vụ chiến đấu trong các thời kỳ chiến tranh, gồm: Vận chuyển vũ khí trang bị, đạn dược, lương thực, thực phẩm, vận chuyển thương binh, bệnh binh; làm đường cơ động, san lấp hố bom, bảo đảm giao thông, liên lạc; đào hầm, hào, xây dựng công sự trận địa, khu vực phòng thủ... bảo đảm cho các đơn vị quân đội chiến đấu, sẵn sàng chiến đấu. Đại tá Trần Quang Thanh, Trưởng phòng Nghiên cứu-Tổng hợp, Cục Chính sách, Tổng cục Chính trị cho biết: “Hơn 10.000 hồ sơ từ các quân khu đã gửi về Cục Chính sách thẩm định, thể hiện sự nỗ lực, cố gắng của cấp ủy, chính quyền địa phương các cấp. Tuy nhiên, quá trình tổ chức thực hiện Quyết định 49 của Thủ tướng Chính phủ, bên cạnh sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các địa phương, đơn vị; sự đồng thuận của nhân dân và các đối tượng chính sách, vẫn còn một số cơ quan quân sự địa phương chưa làm tốt chức năng tham mưu cho cấp ủy, chính quyền trong việc tuyên truyền, tổ chức tập huấn, dẫn đến tiến độ triển khai còn chậm”.

Bên cạnh đó, quá trình triển khai đã phát sinh những vướng mắc từ cơ sở, như: Việc xác định số đợt, danh sách cụ thể của từng người trong mỗi đợt, thời gian huy động tham gia từng đợt gặp khó khăn vì nhiều cơ sở phường, xã, thị trấn không còn lưu trữ hồ sơ. Phần lớn các đối tượng tham gia dân công hỏa tuyến thời kỳ chống Pháp và chống Mỹ nay tuổi đã cao, trí nhớ giảm sút, hoặc đã từ trần. Do vậy, khi cá nhân, thân nhân của đối tượng đứng tên kê khai, đã không nhớ chính xác thời gian, địa điểm tham gia dân công hỏa tuyến và người chỉ huy, người cùng đi, cùng về... Từ đó cũng ảnh hưởng đến tiến độ xét duyệt hồ sơ.

Liên quan đến những vướng mắc, phát sinh từ cơ sở, trao đổi với chúng tôi, Đại tá Ngô Quang Phúc, Phó cục trưởng Cục Chính sách, Tổng cục Chính trị cho biết: “Trong quá trình triển khai, các cấp cần lưu ý không quy định thêm bất cứ thủ tục nào cho các đối tượng. Việc xét duyệt hồ sơ phải theo phương châm “đối tượng kê khai chứng minh đủ 3 điều kiện để xác định là dân công hỏa tuyến hoặc tổ tư vấn các cấp đã xác định rõ thời gian huy động tham gia thì làm trước. Tổ chức chi trả chế độ kịp thời, chu đáo, đúng quy định, không để xảy ra tiêu cực. Tiến hành đăng ký, rà soát, quản lý, lưu trữ hồ sơ đầy đủ, khoa học, bảo đảm thuận tiện cho việc thẩm định, xét duyệt và tra cứu, tránh trường hợp trùng hưởng chế độ. Chú trọng phát huy dân chủ, thông báo, niêm yết, công khai danh sách đối tượng được hưởng. Thực hiện đầy đủ quyền kiểm tra, giám sát của nhân dân trong tổ chức; thực hiện chế độ, chính sách; phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân sai phạm, chậm trễ, thiếu trách nhiệm trong quá trình tổ chức thực hiện, đồng thời chú trọng nhân rộng kinh nghiệm, cách làm sáng tạo của các địa phương, đơn vị.

DUY THÀNH