Triển khai chậm do đâu?

Chưa đạt kỳ vọng

Quyết định số 08/2022/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ được ban hành nhằm thực hiện Nghị quyết số 11/NQ-CP ngày 30-1-2022 của Chính phủ về Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế-xã hội và triển khai Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ chương trình. Chính sách này nếu được triển khai kịp thời, hiệu quả sẽ góp phần chia sẻ, hỗ trợ NLĐ khó khăn về nhà ở, giúp họ yên tâm làm việc, đồng thời qua đó cũng giúp mỗi công ty, doanh nghiệp giữ chân NLĐ đang làm việc, thu hút thêm lao động mới, đáp ứng nhu cầu nhân lực cho phục hồi, phát triển sản xuất, kinh doanh. Trao đổi với một số công nhân đang làm việc tại các doanh nghiệp phải thuê trọ tại Hà Nội và một số địa phương như Hưng Yên, Vĩnh Phúc... vừa nhận được tiền hỗ trợ thuê nhà, chúng tôi nhận thấy, mặc dù số tiền hỗ trợ không nhiều (từ 500.000 đồng đến 1 triệu đồng/người/tháng, tối đa là 3 tháng) nhưng ai cũng rất phấn khởi, vui mừng vì được hỗ trợ, động viên kịp thời, từ đó có thêm động lực để hăng say lao động, sản xuất. Tuy nhiên, một bất cập trong thực hiện chính sách là đến hết ngày 31-8 (thời hạn giải ngân cuối cùng của gói hỗ trợ), một số địa phương vẫn chưa hoàn thành, dù trước đó Thủ tướng Chính phủ đã có 4 công điện chỉ đạo đơn giản hóa thủ tục, các ngành chức năng cũng có nhiều văn bản đôn đốc, hướng dẫn cụ thể, chi tiết.

Công nhân Tổng công ty May 10-Công ty cổ phần trong ca làm việc. Ảnh: HÀ PHƯƠNG

Theo Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH), tính đến ngày 7-9, ngoài 3 tỉnh: Lai Châu, Điện Biên, Cao Bằng không có đối tượng cần hỗ trợ, 60 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương còn lại đã tiếp nhận được hơn 5,2 triệu lượt hồ sơ của NLĐ cần hỗ trợ với kinh phí hơn 3,7 nghìn tỷ đồng (tương đương với gần 58% kinh phí đề xuất ban đầu), phê duyệt được hơn 5 triệu lượt hồ sơ (đạt 96,6%) với kinh phí hơn 3,6 nghìn tỷ đồng và đã thực hiện chi trả cho hơn 4,6 triệu lượt hồ sơ NLĐ với kinh phí hơn 3,1 nghìn tỷ đồng (đạt 86,1% số hồ sơ đã được phê duyệt; 83,3% số hồ sơ đề nghị). Đã có 41 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương “về đích”, hoàn thành giải ngân 100% so với số hồ sơ đề nghị; 6 địa phương chỉ giải ngân được dưới 80% là: Hải Phòng, Bình Dương, Cần Thơ, Đà Nẵng, Bà Rịa-Vũng Tàu, Hưng Yên.

Nhìn vào số liệu mà Bộ LĐ-TB&XH cung cấp, có thể thấy kinh phí đề nghị hỗ trợ thực tế thấp hơn so với kinh phí dự kiến ban đầu khá nhiều (đạt gần 58% của số kinh phí dự kiến là 6,6 nghìn tỷ đồng). Điều này cho thấy các cơ quan chức năng, địa phương chưa làm tốt ngay từ khâu dự báo, xây dựng gói dự toán chưa sát với thực tế. Theo Bộ LĐ-TB&XH, lý do là năm 2021, khi xây dựng chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho NLĐ, một số địa phương thống kê cả NLĐ đang làm việc không thuộc phạm vi, đối tượng thụ hưởng chính sách; dự kiến số lượng NLĐ quay trở lại thị trường lao động lớn; kinh phí hỗ trợ dự kiến tính đủ 3 tháng tiền thuê nhà, trong khi nhiều NLĐ chỉ đề nghị hỗ trợ theo số tháng thực tế thuê nhà là 1 hoặc 2 tháng. Số liệu cũng cho thấy chỉ có 41/60 địa phương "về đích", hoàn thành giải ngân 100% so với số hồ sơ đề nghị. Có thể nói, kết quả triển khai thực hiện chưa đạt kỳ vọng đối với một chủ trương đúng đắn, một chính sách nhân văn, ý nghĩa của Đảng, Nhà nước.

Một khu nhà trọ của công nhân trên địa bàn TP Vĩnh Yên (Vĩnh Phúc). Ảnh: PHƯƠNG HIỀN

Cần rút ra những bài học kinh nghiệm

Về tiến độ giải ngân, thực tế cho thấy có nhiều nguyên nhân khiến các địa phương thực hiện chậm, cụ thể như: Một số cấp ủy, chính quyền địa phương chưa quan tâm đúng mức, tinh thần trách nhiệm chưa cao, chưa quyết liệt trong việc triển khai chính sách; việc ban hành kế hoạch tổ chức thực hiện chính sách còn chậm; công tác thông tin, tuyên truyền chưa đầy đủ, kịp thời. Về trình tự, thủ tục thực hiện đã được đơn giản hóa nhưng quá trình thực hiện tại một số địa phương, người sử dụng lao động yêu cầu NLĐ cung cấp các giấy tờ bổ sung để chứng minh về tình trạng ở thuê, ở trọ (hợp đồng thuê nhà, giấy đăng ký kinh doanh của chủ nhà trọ, giấy đăng ký tạm trú...) nên kéo dài thời gian thẩm định hồ sơ, xác minh tình trạng cư trú của NLĐ. Ngoài ra, nhiều người sử dụng lao động chưa tìm hiểu kỹ về các điều kiện hỗ trợ tiền thuê nhà cho NLĐ; nhiều doanh nghiệp chưa chủ động trong việc triển khai thực hiện, một số doanh nghiệp sợ bị thanh tra, kiểm tra, liên đới trách nhiệm nên không thực hiện tuyên truyền, hướng dẫn và lập danh sách đề nghị. Bên cạnh đó, việc lập và gửi hồ sơ đề nghị theo quy định tại Quyết định số 08/2022/QĐ-TTg ở một số nơi còn muộn do doanh nghiệp muốn gộp 3 tháng hỗ trợ để làm thủ tục một lần nên đến giữa tháng 7-2022, hầu hết người sử dụng lao động mới tiến hành các thủ tục đề nghị hỗ trợ tiền thuê nhà cho NLĐ... Bên cạnh đó, một số doanh nghiệp cung cấp thông tin chưa chính xác nên khi thẩm định phát hiện, cơ quan chức năng gửi trả doanh nghiệp yêu cầu hoàn chỉnh lại hồ sơ; một số hồ sơ đã phê duyệt, chuyển kinh phí nhưng do sai số tài khoản nên chuyển trả lại...

Hiện nay các địa phương đang nỗ lực thẩm định hồ sơ để tiếp tục giải ngân, bảo đảm quyền lợi cho NLĐ. Bộ LĐ-TB&XH cũng đang tiếp tục đôn đốc, hướng dẫn để các địa phương đẩy nhanh tiến độ thực hiện. Việc triển khai chính sách này là một trong những căn cứ để theo dõi, đánh giá kết quả tổ chức thực hiện chính sách lao động, việc làm, an sinh xã hội ở từng địa phương. Đồng thời, các bộ, ngành chức năng, các địa phương cũng cần rút ra những bài học kinh nghiệm để có thể triển khai kịp thời, hiệu quả những chính sách tương tự trong thời gian tới.

HÀ PHƯƠNG