Hà Nội hướng tới mục tiêu xe buýt xanh vào năm 2050

Triển khai “Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí các bon và khí mê tan của ngành giao thông vận tải” đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 876/QĐ-TTg ngày 22-7-2022, Thủ đô đặt mục tiêu đến năm 2050 sẽ có 100% xe buýt sử dụng năng lượng sạch. Để đạt được mục tiêu trên, không chỉ cần sự nỗ lực của lãnh đạo, sở, ngành thành phố, mà còn là sự chung tay của người dân.

Tiến tới trở thành đô thị hạn chế phát thải

Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí các bon và khí mê tan của ngành Giao thông vận tải có mục tiêu tổng quát là phát triển hệ thống giao thông xanh, hướng tới phát thải ròng khí nhà kính bằng 0 vào năm 2050. Để thực hiện mục tiêu trên, TP Hà Nội đã đặt ra lộ trình, gồm: Giai đoạn 2025-2030, toàn bộ xe buýt được đầu tư mới, hoặc thay thế xe cũ phải sử dụng năng lượng xanh; thị phần của vận tải công cộng tại Hà Nội phải đạt từ 45-50%; đến năm 2030, tỷ lệ phương tiện sử dụng điện, năng lượng xanh đạt tối thiểu 50%, 100% xe taxi thay thế, đầu tư mới sử dụng điện, năng lượng xanh; đến năm 2050, 100% xe buýt, xe taxi sử dụng điện, năng lượng xanh.

Xe buýt điện, xanh là định hướng tương lai của vận tải hành khách công cộng. TP Hà Nội đang đặt mục tiêu xanh hóa hệ thống xe buýt tới năm 2050.

Lãnh đạo Tổng công ty Vận tải Hà Nội đánh giá, xu hướng và yêu cầu tất yếu của thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng là dần chuyển đổi các loại phương tiện sang sử dụng năng lượng sạch. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, các đơn vị khai thác vận tải công cộng trên địa bàn cần được hỗ trợ, tạo điều kiện tối đa về chính sách và công nghệ.

Tổng giám đốc Công ty Vinbus Nguyễn Công Nhật phân tích, nếu quy đổi lượng khí thải CO₂ một cây xanh hấp thụ được trong một năm, thì việc chuyển đổi một xe buýt sang sử dụng điện tương đương với trồng 3.000 cây xanh: “Đây là con số rất giá trị. Bằng cách chuyển đổi phương tiện vận tải công cộng sang loại hình sử dụng năng lượng xanh, chúng ta sẽ góp phần rất lớn bảo vệ môi trường”.

TP Hà Nội hiện là địa phương đầu tiên của cả nước đưa tuyến xe buýt điện vào khai thác. Đến thời điểm này, thành phố đã có 130 xe buýt điện, 139 xe buýt sử dụng nhiên liệu sạch (khí hóa lỏng), chiếm 11% cơ cấu đoàn phương tiện. Tuy nhiên, trên địa bàn vẫn còn 89% xe buýt sử dụng nhiên liệu hóa thạch truyền thống, gây ô nhiễm. Lãnh đạo, sở ngành chức năng, chuyên gia và người dân đều hiểu toàn bộ xe buýt tại Hà Nội bằng xe sử dụng nhiên liệu sạch, vừa giảm thiểu ô nhiễm môi trường, vừa giúp nâng cao chất lượng phương tiện, dịch vụ, thu hút người dân đến với vận tải công cộng. Tuy nhiên, vấn đề là làm sao để đạt được mục tiêu đã đề ra tới năm 2050.

Xe buýt điện cần hạ tầng khác biệt và tỷ suất đầu tư lớn.

Những điều kiện tiên quyết

Giới chuyên gia đánh giá, để đầu tư, phát triển mạng lưới xe buýt “xanh”, TP Hà Nội cần giải quyết 4 vấn đề tiên quyết.

Đầu tiên, ngành Giao thông vận tải Hà Nội phải làm lại quy hoạch xe buýt. Quy hoạch chung của mạng lưới xe buýt của thành phố đã không còn phù hợp với sự phát triển của đô thị. Với sự xuất hiện của tàu điện, quá trình đô thị hóa nhanh và mục tiêu xanh hóa toàn bộ xe buýt, thành phố cần một hệ thống xe buýt mới phù hợp với quy hoạch tương lai của Thủ đô.

Tiếp đó, TP Hà Nội cần đưa ra quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật đối với xe buýt điện, xe sử dụng năng lượng sạch ngoài điện. Có được khung tiêu chuẩn mới có cơ sở để đưa ra các chính sách quản lý, điều hành xe buýt “xanh”; đặc biệt là mới đưa ra được đơn giá định mức để tính toán mức trợ giá cho loại hình hoàn toàn khác biệt với xe buýt truyền thống này.

Phó giám đốc Trung tâm Quản lý giao thông công cộng Hà Nội Thái Hồ Phương đánh giá, giá thành một chiếc xe buýt điện có thể cao gấp 2 - 2,5 lần một xe buýt truyền thống. Với giá thành đó, mọi tiêu chí về khấu hao, định mức… hoạt động đều phải tính lại, vì trên thực tế mọi cơ chế đấu thầu, trợ giá, khấu hao tài sản… hiện hành chỉ xây dựng cho xe buýt sử dụng xăng, dầu.

Xe buýt điện cần có hạ tầng dành riêng, bao gồm: Trạm sạc, cơ sở sửa chữa đối với xe buýt điện hoặc khí. Hạ tầng cung cấp năng lượng, nhiên liệu cho xe buýt xanh hiện còn rất hạn chế, tỷ suất đầu tư lớn; là thách thức không nhỏ với các đơn vị vận tải.

Yếu tố tiếp theo là sự đồng hành, hỗ trợ của Chính phủ cũng như các địa phương trong việc bố trí nguồn vốn đầu tư ban đầu cũng như các chính sách ưu đãi. Lãnh đạo Tổng công ty Vận tải Hà Nội phân tích, chi phí tiết kiệm được do chuyển từ xe buýt chạy dầu diesel sang xe buýt điện không thể bù đắp chi phí vận hành xe buýt điện, nhất là về chi phí đầu tư ban đầu và thay pin. Xe buýt điện chủ yếu chỉ đem lại lợi ích lớn về bảo vệ môi trường đối với Thủ đô.

Để đạt mục tiêu vào năm 2050, TP Hà Nội cần sự chung tay của chính quyền, doanh nghiệp và sự ủng hộ của người dân.

“Định hướng chuyển đổi sử dụng năng lượng sạch cho xe buýt là đúng đắn và cần được nhân rộng, nhưng nên có lộ trình cân đối với khả năng phát triển năng lượng điện của chúng ta”, chuyên gia giao thông, TS Phan Lê Bình cho biết.

“Chỉ khi Nhà nước tạo ra cơ chế bền vững và DN cảm thấy họ có thể đáp ứng được thì mới có thể phát triển, bởi với các DN, nguồn lực của họ là hữu hạn. Thể lực và nội lực của DN không thể đáp ứng được nếu không có sự hỗ trợ của Chính phủ. Sự hỗ trợ từ phía Chính phủ, địa phương không nhất thiết phải là mãi mãi nhưng có vai trò rất quan trọng trong giai đoạn chuyển đổi ban đầu”, Tổng giám đốc Vinbus Nguyễn Công Nhật chia sẻ.

Bài, ảnh: NGỌC HUY