Mô hình này nhằm hỗ trợ lương thực, thực phẩm, nhu yếu phẩm cho người dân có hoàn cảnh khó khăn, bị ảnh hưởng nặng nề bởi thiên tai, dịch bệnh trên cơ sở kết nối nguồn lực từ nhiều tổ chức, cá nhân, nhóm thiện nguyện cộng đồng, được tổ chức khoa học, có sự chỉ đạo của chính quyền và sự tham gia của các ban, ngành, đoàn thể tại địa phương, hỗ trợ đa dạng các mặt hàng cho người dân. Sau thời gian triển khai, đã có rất nhiều mảnh đời khó khăn nhận được sự hỗ trợ từ các phiên Chợ Nhân đạo.   

leftcenterrightdel
Người dân đến Chợ Nhân đạo được nhận những nhu yếu phẩm cần thiết.

Theo đại diện Hội Chữ thập đỏ Việt Nam, Chợ Nhân đạo được tổ chức trên cơ sở huy động nguồn lực hỗ trợ từ cộng đồng, nhằm phục vụ miễn phí người dân có hoàn cảnh khó khăn, bị ảnh hưởng nặng nề bởi thiên tai, dịch bệnh, khó đảm bảo nhu cầu lương thực, thực phẩm, nhu yếu phẩm thiết yếu trong một khoảng thời gian. Chợ được tổ chức tại địa điểm thuận tiện, thân thiện đối với người dân, thường là các điểm sinh hoạt công cộng, có đủ không gian như nhà văn hóa, trụ sở các tỉnh, thành Hội Chữ thập đỏ, sân trường học; tại các siêu thị, trong các chợ dân sinh, chợ truyền thống của cộng đồng. 

Chợ Nhân đạo bao gồm các quầy hàng lương thực, thực phẩm, nhu yếu phẩm thiết yếu và các mặt hàng khác tùy theo khả năng vận động của Hội Chữ thập đỏ địa phương, đảm bảo chất lượng, nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng. Nguồn hàng được thu mua nông sản thiết yếu từ người nông dân bị ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 tại địa phương; do các doanh nghiệp đồng tổ chức và cung cấp theo hình thức trợ giá; do các tổ chức, cá nhân, nhóm thiện nguyện thu gom, lập quầy cung cấp tại chợ; do các nhà sản xuất địa phương ủng hộ. 

Tùy theo tiêu chí hỗ trợ của mỗi đợt mở “Chợ Nhân đạo”, cán bộ Hội Chữ thập đỏ phối hợp với các ban, ngành địa phương lựa chọn đối tượng hưởng lợi là những người bị ảnh hưởng nặng nề bởi thiên tai, dịch bệnh, trong đó tập trung hỗ trợ nhóm lao động tự do có hoàn cảnh khó khăn. Các tiêu chí ưu tiên: Người nghèo/cận nghèo, hộ gia đình có người khuyết tật, người già trên 65 tuổi hoặc đau ốm kinh niên, hộ gia đình có phụ nữ mang thai/đang nuôi con nhỏ dưới 12 tháng tuổi/hộ phụ nữ đơn thân. Các hộ hưởng lợi được cấp phiếu mua hàng trước phiên chợ. Phiếu ghi rõ giá trị phiếu, ngày mua hàng, địa điểm mua hàng, có dấu xác nhận của Hội Chữ thập đỏ xã/phường. Mỗi hộ chỉ được cấp 1 phiếu có giá trị sử dụng 1 lần tại phiên chợ đó. Giá trị phiếu mua hàng phụ thuộc vào kết quả vận động nguồn lực của đơn vị tổ chức, tối thiểu là 100.000 đồng/phiếu. 

leftcenterrightdel
Phó chủ tịch, Tổng thư ký Hội Chữ thập đỏ Việt Nam Nguyễn Hải Anh tặng quà cho người dân đến chợ tại tỉnh Hòa Bình. Ảnh: Hội Chữ thập đỏ Việt Nam.

Từ khi đi vào triển khai, cũng đã xuất hiện nhiều cách làm hay tại nhiều tỉnh, thành phố khi đưa Chợ Nhân đạo đến với người dân. Tại Nghệ An, mô hình chợ trong chợ tạo thuận lợi cho người hưởng khi Chợ Nhân đạo được tổ chức ngay tại chợ truyền thống của người dân địa phương xã biên giới Môn Sơn - xã vùng cao giáp biên của huyện Con Cuông, nơi người dân ít có điều kiện tiếp cận với những dịch vụ giao lưu, trao đổi hàng hóa. Người hưởng lợi được phát các phiếu mua hàng Chữ thập đỏ với nhiều mệnh giá khác nhau, tổng giá trị 250.000 đồng/người để tự chọn mua các mặt hàng theo nhu cầu tại các quầy hàng sẵn có của tiểu thương và các sản phẩm nông nghiệp do chính người dân địa phương làm ra. Kết thúc phiên chợ, các tiểu thương, người bán hàng mang phiếu có ghi mệnh giá tiền do người dân dùng mua hàng để đổi lấy tiền mặt từ Hội Chữ thập đỏ. Ngoài ra, ban tổ chức Chợ Nhân đạo bố trí 1 gian hàng 0 đồng gồm: Mì tôm, xúc xích, bóng đèn để tặng thêm người hưởng lợi.

Hay tại tỉnh Tuyên Quang, Hội Chữ thập đỏ tỉnh Tuyên Quang phối hợp với Siêu thị Long Bình An tổ chức phiên chợ tại Khu Công nghiệp Long Bình An-nơi tập trung hơn 10.000 công nhân lao động trong các công ty, nhà máy đóng tại thành phố Tuyên Quang. Để đảm bảo đúng đối tượng hưởng lợi, Hội Chữ thập đỏ tỉnh Tuyên Quang phối hợp với công đoàn các công ty lập danh sách hỗ trợ công nhân có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, bị mất việc làm do ảnh hưởng bởi dịch bệnh Covid-19. Công nhân sử dụng phiếu do Hội Chữ thập đỏ cấp để mua các mặt hàng lương thực, thực phẩm, nhu yếu phẩm thiết yếu theo nhu cầu tại siêu thị. Các mặt hàng phục vụ đối tượng hưởng lợi được siêu thị trợ giá, giảm 10% trên trị giá hàng. Người hưởng lợi có thể bù thêm tiền để mua các mặt hàng cao hơn trị giá phiếu đổi hàng miễn phí.

Có thể thấy rằng, từ những kết quả đạt được, mô hình Chợ Nhân đạo không chỉ thể hiện tính nhân văn mà còn cho thấy sự kết nối, tập hợp được nhiều tổ chức, cá nhân, nhóm thiện nguyện trong một mô hình. Tối đa khả năng đóng góp của các cá nhân, nhóm thiện nguyện bằng nhiều hình thức: Đóng góp gian hàng tại chợ, cung cấp hàng trợ giá, ủng hộ tiền mặt, hỗ trợ phương tiện vận chuyển hàng hóa, tham gia công tác tổ chức chợ. Một loại hàng có trị giá không cao, nếu chỉ hỗ trợ riêng lẻ thì không tiện cho cả người tặng và người nhận, nhưng nếu góp thành gian hàng tại Chợ Nhân đạo, cùng với nhiều mặt hàng khác sẽ trợ giúp được tốt hơn cho người dân. Không những thế, mô hình này cũng giúp hỗ trợ được nhiều nhóm đối tượng: Nhóm các hộ dân nghèo không có khả năng tự đáp ứng về lương thực, thực phẩm, nhu yếu phẩm; nhóm nông dân không tiêu thụ được nông sản do biến cố; nhóm nhà sản xuất bán hàng trợ giá để quảng bá sản phẩm; nhóm công ty, doanh nghiệp cần thực hiện trách nhiệm xã hội thông qua các tổ chức hoạt động nhân đạo, từ thiện uy tín, chính thống. Có thể đa dạng hóa cách thức triển khai để phù hợp với nhiều vùng, miền, bối cảnh.

Hy vọng rằng, với những kết quả đã đạt được, trong thời gian tới, Chợ Nhân đạo sẽ được triển khai sâu rộng, thường xuyên hơn tại các tỉnh, thành phố trong cả nước. Trở thành một mô hình nhân đạo phát triển bền vững, giúp đỡ được nhiều hơn những hoàn cảnh khó khăn trong cuộc sống.

Bài, ảnh: BĂNG CHÂU