Già hóa dân số không phải là gánh nặng, nhưng nó sẽ làm cho gánh nặng kinh tế, xã hội trở nên trầm trọng hơn nếu không có những bước chuẩn bị, thực hiện các chiến lược, chính sách thích ứng để giải quyết những thách thức của già hóa cũng như tận dụng tối đa cơ hội kinh nghiệm của người già.
Tuổi cao gương sáng
Già hóa là thành tựu của quá trình phát triển, nâng cao tuổi thọ là một trong những thành tựu vĩ đại nhất của loài người. Đó cũng là lý do để Liên hợp quốc chọn chủ đề cho Ngày Quốc tế NCT năm 2017 là: “Bước vào tương lai: Khai thác tài năng, sự đóng góp và tham gia của NCT cho xã hội”. Chủ đề năm 2017 nhằm tìm ra các phương cách hiệu quả để thúc đẩy và tăng cường sự tham gia của NCT trong mọi khía cạnh của đời sống xã hội, văn hóa, kinh tế.
Người cao tuổi ở Đồng Văn (Hà Giang) phụ đan lát giúp gia đình. Ảnh: Trọng Hải
Người cao tuổi ở Đồng Văn vẫn lên nương cùng con cháu. Ảnh: Trọng Hải
Mới đây, tại cuộc gặp mặt đoàn cán bộ Trung ương Hội NCT Việt Nam và 30 NCT tiêu biểu của TP Hà Nội nhân kỷ niệm Ngày Quốc tế NCT và Tháng hành động vì NCT Việt Nam năm 2017, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã khẳng định: NCT quan trọng với non sông, đất nước, quan trọng với từng gia đình. Trong kháng chiến cũng như trong hòa bình, NCT luôn đóng góp lớn, là trụ cột trong từng gia đình, đóng góp xây dựng thế hệ trẻ. Nhiều cụ tiếp tục suy nghĩ về khoa học công nghệ, lao động sản xuất trực tiếp, tham gia các phong trào ở địa phương. Thủ tướng khẳng định, Chính phủ sẽ tiếp tục nghiên cứu, có các chính sách phúc lợi, chính sách phát huy hơn nữa những kinh nghiệm quý báu của NCT.
Phó thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam từng nhấn mạnh: Ngày 1-10 hằng năm là dịp để toàn xã hội bày tỏ tình cảm trân trọng, tấm lòng biết ơn đối với NCT, đồng thời càng khẳng định trách nhiệm chăm sóc và phát huy NCT phù hợp với những giá trị truyền thống và thời đại. Việt Nam là quốc gia sớm triển khai và có nhiều hành động cụ thể để hưởng ứng Ngày Quốc tế NCT. Phát huy truyền thống đạo lý tốt đẹp của dân tộc, Đảng, Nhà nước ta luôn quan tâm, coi trọng và dành nhiều nguồn lực cho công tác chăm sóc NCT để NCT được tôn vinh, được chăm sóc tốt nhất trong điều kiện có thể, đồng thời phát huy uy tín, kinh nghiệm, trí tuệ của NCT, tất cả vì công cuộc phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Từ Hiến pháp tới Luật NCT và các văn bản hướng dẫn ngày càng được hoàn thiện, phục vụ tốt công tác chăm sóc và phát huy NCT… Việt Nam luôn coi già hóa dân số không chỉ là thách thức mà còn là động lực, là điều kiện để phát triển một xã hội ấm no, nhân ái và hạnh phúc.
Tận dụng trí - lực của NCT
Chủ tịch Hội NCT Việt Nam Phạm Thị Hải Chuyền cho biết, Hội NCT đã tập hợp được gần 9 triệu hội viên và 100% xã, phường, thị trấn đều có tổ chức hội cơ sở, với hơn 100.000 chi hội và 250.000 tổ hội. Cả nước có hơn 1,24 triệu NCT tham gia công tác Đảng, tổ dân phố, trưởng thôn, trưởng bản, ban công tác Mặt trận, tổ hòa giải, khuyến học, bảo vệ an ninh, tự quản. Có hơn 67% NCT vẫn tham gia lao động sản xuất để tăng thu nhập cải thiện cuộc sống, phụ giúp con cháu. Có hơn 350.000 NCT được tôn vinh danh hiệu làm kinh tế giỏi, hơn 100.000 NCT đang làm chủ doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh, giải quyết việc làm, thu nhập cho hàng chục vạn lao động, đóng góp cho ngân sách Nhà nước.
Xã hội hiện nay còn tồn tại định kiến tuổi già cần nghỉ ngơi nên nhiều NCT đã bị tước đi quyền được lao động, bởi vậy, các chính sách nhằm phát huy vai trò, trí tuệ, sức khỏe của NCT là hết sức quan trọng. Các chính sách phải hướng tới cung cấp cơ hội lao động cho NCT, tận dụng tối đa trí lực, kinh nghiệm, vốn sống phong phú của NCT. Phó thủ tướng Vũ Đức Đam cũng từng nhận định, Chính phủ nhận thức đầy đủ về vấn đề già hóa dân số đang diễn ra nhanh chóng tại Việt Nam và luôn trăn trở làm sao để chăm sóc và phát huy tốt hơn vai trò của NCT. Theo đó, NCT không những được chăm lo tốt về sức khỏe, mà cả văn hóa; đồng thời phát huy vai trò lao động sản xuất, vai trò xã hội cũng như trí tuệ của NCT, bảo đảm lợi ích cho tất cả mọi người. Đây là vấn đề đặt ra nhiều thách thức đối với Việt Nam và Việt Nam phải biến điều này thành cơ hội.
Cùng với những nỗ lực của Đảng, Nhà nước, các cấp chính quyền, xã hội cũng rất cần sự chủ động, tích cực của NCT. Thực tiễn, vẫn còn một bộ phận NCT có tư tưởng ỷ lại xã hội; thậm chí nguy hại hơn là những biểu hiện của sự công thần. Không ít NCT có quan điểm, tư tưởng trái chiều, lên án, phê phán lớp trẻ... Chăm lo cho NCT có cuộc sống tốt đẹp là bổn phận, trách nhiệm và đạo lý của cả xã hội, nhưng xã hội cũng rất cần ở NCT thể hiện rõ trách nhiệm của mình, thực sự trở thành tấm gương mẫu mực để con cháu học tập, noi theo. Người già gương mẫu, quan tâm chăm chút cho thế hệ trẻ chính là hồng phúc của mỗi gia đình, dòng họ và toàn xã hội.
THU HƯƠNG