Theo Nghị quyết số 201/2025/QH15, Quỹ nhà ở quốc gia là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, có tư cách pháp nhân, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận. Quỹ nhà ở quốc gia bao gồm quỹ nhà ở Trung ương do Chính phủ thành lập, quỹ nhà ở địa phương do UBND cấp tỉnh thành lập. Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh khẳng định: “Mục tiêu của Quỹ nhà ở quốc gia là tạo nguồn vốn để đầu tư xây dựng NƠXH, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội của dự án NƠXH, tạo lập NƠXH để cho thuê, nhà ở cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuê”.

Khu nhà ở xã hội Thăng Long Green City (xã Thiên Lộc, TP Hà Nội).

Điểm mới trong việc phát triển Quỹ nhà ở quốc gia là mô hình quản lý phân cấp thành hai cấp độ: Trung ương đảm nhiệm vai trò hoạch định, thiết kế thể chế; còn địa phương, nơi hiểu rõ nhu cầu thực tế sẽ là đơn vị triển khai cụ thể. Ông Nguyễn Văn Đính, Chủ tịch Hội Môi giới bất động sản Việt Nam nhận định: “Chúng tôi cho rằng đây là sự phân cấp, phân quyền phù hợp. Chính phủ tập trung vào chủ trương, chính sách chiến lược và tạo hành lang thể chế để hỗ trợ, thúc đẩy các địa phương. Còn các địa phương sẽ căn cứ vào nhu cầu phát triển kinh tế, sự thu hút và quản lý lao động tại địa phương để có chính sách phù hợp, tạo nhà ở và sự yên tâm cho người lao động thông qua các chương trình an cư lạc nghiệp”.

Một trong những điểm nghẽn lâu nay của phát triển NƠXH chính là thiếu hụt nguồn vốn dài hạn và có tính ổn định. Việc phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng, vốn chủ yếu là ngắn hạn và lãi suất cao khiến các nhà đầu tư e ngại, các dự án bị ngắt quãng dẫn đến việc triển khai thiếu bền vững. Trong bối cảnh đó, Quỹ nhà ở quốc gia được kỳ vọng sẽ giảm dần sự lệ thuộc vào dòng vốn tín dụng bằng cách tạo ra một hệ sinh thái huy động vốn mới. Ông Nguyễn Văn Đính cho biết thêm: “Điểm sáng lớn nhất của Quỹ nhà ở quốc gia chính là sự cởi mở trong nội hàm thể chế. Quỹ không chỉ dựa vào nguồn lực ngân sách mà còn hướng đến huy động đa dạng từ doanh nghiệp, các quỹ đầu tư, người lao động và cả các chủ thể sử dụng tài nguyên quốc gia. Để gỡ khó về vốn, chúng ta có thể giao trách nhiệm cho các chủ đầu tư tạo nguồn vốn từ các dự án. Đồng thời, các doanh nghiệp, khu công nghiệp, chủ sử dụng lao động cũng sẽ phải có trách nhiệm xã hội rõ ràng hơn”.

Cũng theo ông Nguyễn Văn Đính, điểm cốt lõi là Nhà nước phải tạo được hành lang thể chế rõ ràng, đồng bộ, qua đó khơi thông các dòng vốn tương hỗ trong và ngoài nước, thiết lập các quỹ đầu tư chuyên biệt mà Việt Nam hiện đang còn thiếu.

Trong quá trình xây dựng Nghị quyết, Bộ Xây dựng đã chỉ rõ các nhóm vấn đề gây “ách tắc” như đất đai, thủ tục đầu tư, lựa chọn chủ đầu tư, xác định giá bán và điều kiện thụ hưởng. Theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh, việc Quốc hội thông qua Nghị quyết số 201/2025/QH15 là một bước đột phá thể chế, góp phần tháo gỡ các rào cản đã tồn tại dai dẳng trong thực tiễn, đồng thời trao quyền chủ động nhiều hơn cho các địa phương và chủ đầu tư.

Ngoài Quỹ nhà ở quốc gia, Nghị quyết số 201/2025/QH15 còn cho phép áp dụng nhiều cơ chế đặc thù nhằm rút ngắn quy trình đầu tư xây dựng NƠXH. Ví dụ như giao chủ đầu tư trực tiếp, không qua đấu thầu với các dự án không sử dụng vốn đầu tư công; rút gọn thủ tục lập, phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch chi tiết; cải tiến quy trình xác định giá bán, giá thuê hoặc giá mua NƠXH... Những cải cách này mang tính đột phá, nhằm giảm thiểu rào cản thủ tục vốn là nguyên nhân khiến hàng loạt dự án bị “treo” hoặc kéo dài nhiều năm.

Trong bối cảnh lực lượng lao động trẻ tiếp tục đổ về các đô thị lớn và khu công nghiệp, nhu cầu an cư đang trở thành bài toán cấp thiết. Giá nhà tăng cao, nguồn cung khan hiếm, việc Quốc hội thông qua Nghị quyết số 201/2025/QH15 không chỉ tháo gỡ những ách tắc tồn tại lâu nay, mà còn xây dựng cơ chế mới để thúc đẩy phát triển NƠXH theo hướng dài hạn, bền vững và toàn diện.

Bài và ảnh: THANH HUYỀN

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Xã hội xem các tin, bài liên quan.