Bài 3: Sẵn sàng cho “trận chiến” với mưa bão

Nỗi lo thường trực

Đến xã Triệu Long, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị vào một ngày nắng lửa của hè tháng 6, chúng tôi cảm nhận được nỗi lo lắng của người dân và chính quyền địa phương khi mùa mưa bão đang cận kề ở nơi đây. 

Các đồng chí lãnh đạo xã cho biết: Những năm gần đây, tình hình thiên tai có những diễn biến cực đoan, không theo quy luật, khó dự báo. Tại đây còn xảy ra cả hiện tượng “lạ” là những đợt mưa lũ trái mùa ập đến bất ngờ. Mỗi khi mưa lũ quét qua, làng mạc lại mênh mông trong biển nước, còn giao thông thì khó khăn, đời sống sinh hoạt của người dân cùng hoa màu, mùa màng đều chịu ảnh hưởng nặng nề.

Trò chuyện với chúng tôi, bà Hồ Thị Thu (66 tuổi, ở thôn Đại Thượng Hạ, xã Triệu Long, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị) thổ lộ: “Lũ lụt năm nào cũng xảy ra, nhưng phải 3-4 năm thì lại có một lần lụt lớn hơn”. Nhớ lại trận lũ năm 2020, bà Hồ Thị Thu vẫn rưng rưng nước mắt và nói đó là “nỗi ám ảnh” của bà. Năm ấy, bà đã có “trải nghiệm đau đớn” khi nhìn nước lũ cứ dần dâng lên cao trong ngôi nhà thân yêu của mình. 

“Năm ấy, lũ về nhấn chìm nhà tôi ngập trong 1,2m nước”, bà chua xót. Dòng nước lũ ấy cũng đã phá hủy hầu hết đồ đạc trong nhà bà, cuốn trôi đi nhiều kỷ vật đáng giá của gia đình và cả những đàn gà, con lợn, phi đựng lúa... Khi bốn bề mênh mông là nước, gia đình bà không còn cách nào khác là trèo lên các gác đòn tay của ngôi nhà để trú ẩn, chống chịu qua ngày. 

Nước nhấn chìm các công trình là điều thường thấy ở Quảng Trị nói riêng và khu vực miền Trung nói chung mỗi khi mùa mưa bão đến. Ảnh: Qdnd.vn

Cũng có chung những nỗi lo mỗi khi mùa mưa bão cận kề, bà Võ Thị Tần (69 tuổi, ở thôn Đại Thượng Hạ, xã Triệu Long, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị) cho biết: “Mặc dù đê kè tại khu vực sông Thạch Hãn đã được xây dựng, nhưng nơi đây vẫn xảy ra tình trạng sạt lở, sụt lún do nước lũ từ thượng nguồn đổ về. Thời gian gần đây, tình trạng sạt lở tại khu vực đê sông đang diễn ra ngày càng nghiêm trọng, có chỗ “ăn sâu” vào sát nhà, tiềm ẩn nhiều rủi ro, khiến cho nhiều gia đình có nguy cơ rơi vào cảnh “màn trời, chiếu đất”.

“Hằng năm, cứ nghe thấy tin mưa lớn, lũ về là lòng tôi lại nóng như lửa đốt, lo lắng đến mất ăn, mất ngủ. Sống trong cảnh bờ đê bị sạt lở nghiêm trọng, tôi cũng như bà con sinh sống tại khu vực này luôn mong ngóng từng ngày có một bờ đê kiên cố để giảm thiểu các thiệt hại về người và của mỗi khi mùa lũ về”, bà Võ Thị Tần bày tỏ.

Thông tin về tình trạng sạt lở trên địa bàn xã Triệu Long, ông Võ Sính, Phó bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã, cho biết: Mưa lớn gây sạt lở nhiều khu vực tại địa bàn xã, đặc biệt dọc bờ sông Thạch Hãn. Tại khu vực này, sạt lở khoảng hơn 5km và hiện có khoảng hơn 100 hộ dân đang sinh sống. Hiện có 50 hộ dân muốn di dời khỏi vùng nguy hiểm nhưng vẫn chưa có quỹ đất. 

Tình trạng sạt lở, sông “ăn” đất không chỉ xuất hiện ở xã Triệu Long mà còn xảy ra ở nhiều khu vực khác trên địa bàn tỉnh Quảng Trị, trở thành nỗi bất an, khiến cuộc sống của người dân bị đảo lộn.

Báo cáo công tác ứng phó, khắc phục hậu quả và tình hình thiệt hại do mưa lũ bất thường từ đầu năm đến nay của UBND tỉnh Quảng Trị nêu rõ: Do ảnh hưởng của mưa lũ, nhiều công trình thuỷ lợi trên địa bàn tỉnh bị sạt lở, bồi lấp, hư hỏng, cuốn trôi. Theo thống kê ban đầu, số liệu thiệt hại gồm: Tổng chiều dài các tuyến đê bị sạt lở, hư hỏng (đê cấp IV) là 22,36 km (tại huyện Hải Lăng); chiều dài kênh mương bị sạt lở, hư hỏng, bồi lấp, cuốn trôi là 161,55 km; tổng chiều dài bờ sông, suối, bờ biển bị sạt lở, cuốn trôi là 4,55 km.

Cán bộ, chiến sĩ LLVT tỉnh Quảng Trị giúp dân trong trận lũ lịch sử năm 2020. Ảnh: Xuân Diện

Triển khai đồng bộ, trước một bước

Biến đổi khí hậu, thiên tai ngày càng cực đoan, đặt ra nhiều thách thức, đòi hỏi sự nỗ lực rất lớn của cả hệ thống chính trị trong công tác phòng, chống thiên tai. Tại thời điểm mùa mưa bão đang cận kề, công tác chuẩn bị đã được được tỉnh Quảng Trị triển khai trước một bước với tinh thần chủ động phòng ngừa.

Thượng tá Nguyễn Tiến Thịnh, Phó tham mưu trưởng Bộ CHQS tỉnh Quảng Trị cho biết: Thực hiện tư tưởng chỉ đạo “Phòng là chính, tích cực chủ động, ứng cứu nhanh, có hiệu quả”, Bộ CHQS tiếp tục vận dụng tốt phương châm “4 tại chỗ” (lực lượng tại chỗ, chỉ huy tại chỗ, phương tiện tại chỗ, hậu cần tại chỗ), huy động tổng lực người, phương tiện, cơ sở vật chất, ứng cứu kịp thời, hạn chế thấp nhất thiệt hại về người và tài sản cho nhân dân.

Hằng năm, Bộ CHQS tỉnh đều tổ chức tổng kết, rút kinh nghiệm, phân chia nhiệm vụ cụ thể, xây dựng, bổ sung các phương án phù hợp, sát với tình hình thực tế từng địa bàn và diễn biến của thiên tai. Nhờ vậy mà, công tác phòng chống, ứng phó được diễn ra đồng bộ trên tất cả các mặt. 

Kiểm tra các phương tiện phục vụ cho công tác phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tại Bộ CHQS tỉnh Quảng Trị.

Từ kinh nghiệm nhiều năm sống chung với bão lũ, ông Lê Chí Công, Phó chánh văn phòng Ban chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh Quảng Trị cho biết: Ngay từ đầu năm của 2022, tỉnh đã xây dựng phương án, kế hoạch cụ thể, chi tiết; kế hoạch triển khai đề án nâng cao nhận thức cộng đồng và quản lý nỗi lo thiên tai dựa vào cộng đồng trên địa bàn tỉnh Quảng Trị.

Trong quá trình đó, tỉnh đã chỉ đạo các địa phương đơn vị rà soát, cập nhật lại các phương án ứng phó với các cấp độ rủi ro của thiên tai trên địa bàn tỉnh, trong đó lưu ý đến các phương án sạt lở đất ở miền núi, trung du, cũng như các phương án ứng phó với bão mạnh, siêu bão trên địa bàn tỉnh. Đặc biệt, trong các phương án này, tỉnh đều lưu ý xây dựng kế hoạch ứng phó với bão lụt năm 2022 gắn liền với phòng, chống dịch Covid-19 và điều kiện của tỉnh hiện tại. 

Phát huy “4 tại chỗ”

Thực tiễn công tác phòng, chống thiên tai tại Quảng Trị cho thấy, việc thực hiện hiệu quả phương châm “4 tại chỗ” trong cả 3 giai đoạn (trước, trong và sau) vô cùng quan trọng và là yếu tố quyết định trong việc triển khai có hiệu quả công tác phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn trong những năm qua.

Để nâng cao và phát huy vai trò “4 tại chỗ” đảm bảo ứng phó kịp thời với những tình huống bất ngờ, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị đã tổ chức các đợt diễn tập phòng, chống lụt bão, tìm kiếm cứu nạn với các nội dung cụ thể: Thực binh di dời sơ tán nhân dân, chằng chống nhà cửa, cứu hộ nhà sập, cấp cứu, cứu thương người bị nạn; thực binh hạ thủy ca nô, cứu hộ cứu nạn vùng bị ngập sâu nguy hiểm. 

Đồng chí Thượng tá Bùi Đình Chiến, Chính trị viên phó ban CHQS huyện Triệu Phong thông tin: “Từ những kết quả đã đạt được trong công tác diễn tập, chúng tôi đã rút ra được bài học kinh nghiệm, đó là, trước hết phải phát huy vai trò của Đảng lãnh đạo, chính quyền điều hành, các cơ quan ban hành làm công tác tham mưu để xây dựng kế hoạch ngay từ đầu năm, từ cấp huyện đến cấp xã. Bên cạnh đó, Ban CHQS huyện cần chuẩn bị lực lượng đầy đủ ngay từ cơ sở; đồng thời bảo đảm tốt cơ sở vật chất như tàu xuồng, các cơ sở vật chất để khắc phục trong mùa mưa bão. Thông qua diễn tập và làm tốt công tác chuẩn bị, hằng năm vào mùa mưa bão, huyện Triệu Phong đã khắc phục và làm giảm thiệt hại về tài sản và tính mạng của nhân dân”.

Ban CHQS huyện Triệu Phong cùng cán bộ xã Triệu Long kiểm tra tuyến đê ven bờ sông Thạch Hãn.

Trao đổi với chúng tôi về các phương án, kế hoạch ứng phó trước mùa mưa bão năm 2022 của địa phương, ông Võ Sính, Phó bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Triệu Long, đặc biệt nhấn mạnh đến phương án “4 tại chỗ”. Ông Võ Sính cho biết: “Đối với lực lượng tại chỗ, trước tiên xã sẽ sử dụng lực lượng tại chỗ của các thôn xóm, tiếp theo là sử dụng trung đội dân quân cơ động của xã, luôn sẵn sàng đối phó, xử lý với các tình huống về mưa bão khi có sự cố về hỏa hoạn, thiên tai, dịch bệnh”.

Xã Triệu Long đã thành lập Đội ứng cứu nhanh do đồng chí Trưởng Công an xã chỉ huy. Mỗi thôn thành lập ít nhất một đội ứng cứu nhanh từ 5-10 người (tuỳ theo quy mô của thôn) do trưởng thôn chỉ huy để ứng cứu tại chỗ. Trong đợt mưa lũ lịch sử tháng 10-2020, UBND xã đã chỉ đạo Ban CHQS xã, Công an xã tổ chức trực ban 24/24 giờ và tổ chức lực lượng, phương tiện để chủ động ứng phó, cứu hộ, cứu nạn.

Tình hình thiên tai trong những năm gần đây liên tục biến đổi khó lường với nhiều nguy cơ tiềm ẩn, nhưng bằng những kinh nghiệm thực tiễn trong công tác chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn, quán triệt tốt phương châm “4 tại chỗ”, năm 2022, tỉnh Quảng Trị quyết tâm, chủ động phòng chống, ứng phó kịp thời hạn chế thấp nhất những thiệt hại do thiên tai gây ra, bảo đảm đời sống sản xuất sinh hoạt cho nhân dân, không để bị động, bất ngờ.

(còn nữa)

NHÓM PHÓNG VIÊN