Thủ đô sáng tạo trong tháng nhiếp ảnh

Điểm hẹn chuyên môn của giới nhiếp ảnh

Từ ngày 1 đến 30-11, Hà Nội như chuyển mình theo nhịp điệu của một “gallery mở”, nơi nhiếp ảnh len vào đời sống, chạm vào từng góc phố và trở thành mạch năng lượng mới của đô thị. Photo Hanoi’25 đã tạo nên bầu không khí lễ hội nghệ thuật kéo dài, thổi làn gió trẻ trung vào thành phố bằng 22 triển lãm cùng 28 hoạt động bên lề trải rộng khắp Hồ Gươm, Văn Miếu-Quốc Tử Giám, khu phố cổ và mặt tiền Đại sứ quán Pháp.

Triển lãm ảnh “Khoa thi Hương cuối thế kỷ 19”, nằm trong khuôn khổ sự kiện Photo Hanoi’25.

Ban tổ chức không coi Photo Hanoi’25 chỉ là một chuỗi trưng bày, mà muốn thiết lập “Tháng nhiếp ảnh của Thủ đô”, tạo ra một thời điểm để bất cứ ai cũng có thể xem, đặt câu hỏi, trò chuyện và thực hành nhiếp ảnh qua chuỗi diễn đàn, tọa đàm, portfolio review (đánh giá danh mục tác phẩm) hay art tour (du lịch khám phá nghệ thuật). Mô hình đó tạo nên một cấu trúc văn hóa mới: Nghệ sĩ không đứng tách biệt trên bục cao mà trở thành người dẫn dắt; công chúng không chỉ là người xem mà trở thành bạn đồng hành sáng tạo. Cách tổ chức mở còn đưa nhiếp ảnh thoát khỏi phòng trưng bày cố định, bước ra đời sống thường nhật, hòa vào dòng người và không gian công cộng, đúng tinh thần của một biennale (sự kiện văn hóa nghệ thuật tổ chức 2 năm/lần) phi tập trung, bình đẳng và hướng tới cộng đồng.

Điểm nổi bật của Photo Hanoi’25 không chỉ nằm ở các triển lãm công phu mà còn ở khả năng tạo sinh năng lượng cộng đồng. Sự kiện thu hút đông đảo nhóm sáng tạo trẻ như: Chuyện của Hà Nội, Hà Nội FM, Humans of Hanoi... và tạo nên nơi gặp gỡ tự nhiên giữa nghệ sĩ trẻ với tiền bối, giữa nghệ sĩ Việt Nam với đồng nghiệp quốc tế. Nhiếp ảnh gia Nathyfa Michel (người Guiana thuộc Pháp) chia sẻ: “Đây là kỳ Biennale thứ hai tôi tham gia tại Hà Nội. Tôi thực sự ấn tượng với năng lượng và tinh thần cống hiến của đội ngũ tổ chức. Họ nỗ lực để mọi thứ được chuẩn bị chu đáo, đáp ứng nhu cầu của nghệ sĩ và góp phần tạo nên thành công cho triển lãm tập thể”.

Photo Hanoi’25 quy tụ hơn 170 nghệ sĩ, nhiếp ảnh gia và giám tuyển đến từ 21 quốc gia như Pháp, Đức, Bỉ, Hà Lan, Thụy Sĩ, Nhật Bản, Mỹ, Trung Quốc... Tại Văn Miếu-Quốc Tử Giám, Triển lãm ảnh “Khoa thi Hương cuối thế kỷ 19” của André Salles sử dụng kỹ thuật bảng khô mang đến một lát cắt độc đáo về văn hóa Việt Nam cuối thế kỷ 19. Những bức ảnh đặt dưới tán tre xưa gợi cảm giác như đang bước lại vào không khí khoa cử một thời, giúp người xem lần nữa chạm đến di sản tinh thần của Hà Nội.

Cùng với đó là sự trở lại của những nhiếp ảnh gia đã đồng hành với Việt Nam từ thập niên 1970 đến sau đổi mới như: Daniel Roussel, Gilbert Bertrand, Lily Franey và Andy Soloman-người dành hơn 3 thập kỷ cho các dự án ảnh tại Việt Nam, trở về Hà Nội để gặp gỡ và chụp lại những nhân vật từng xuất hiện trong tác phẩm của ông từ thập niên 1990.

Những lăng kính đa quốc gia ấy cho thấy Hà Nội không chỉ là nơi nghệ sĩ Việt Nam cất lên tiếng nói của mình, còn là điểm tựa để nghệ sĩ thế giới kể câu chuyện của họ về Việt Nam. Điều đó phản ánh sự tin cậy của cộng đồng quốc tế dành cho Hà Nội với tư cách một trung tâm nghệ thuật mới nổi, đồng thời khẳng định bản chất của một thành phố sáng tạo, đó là: Sáng tạo không chỉ để nuôi dưỡng chính mình mà còn để đón nhận và kết nối những dòng chảy sáng tạo từ khắp nơi.

Giám đốc Viện Pháp tại Việt Nam, ông Eric Soulier nhận định: “Photo Hanoi’25 đang khẳng định vị thế của mình như một trong những sự kiện nhiếp ảnh quan trọng nhất tại Việt Nam, có thể sánh với các biennale quốc tế, nhưng vẫn giữ được bản sắc riêng, một biennale được nuôi dưỡng bởi sức sáng tạo Việt Nam và luôn rộng mở với thế giới”.

Thúc đẩy thương hiệu thành phố sáng tạo

Bà Bạch Liên Hương, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TP Hà Nội cho biết: “Photo Hanoi’25-biennale nhiếp ảnh quốc tế được triển khai nhằm góp phần hiện thực hóa tinh thần thỏa thuận hợp tác giữa Đại sứ quán Cộng hòa Pháp tại Việt Nam và UBND TP Hà Nội, về việc từng bước phía Pháp sẽ chuyển giao công nghệ, hỗ trợ kỹ thuật, giúp Hà Nội trở thành trung tâm nghệ thuật nhiếp ảnh có tầm vóc, thương hiệu mạnh. Sự kiện quy tụ và thu hút sự quan tâm của nhiều nghệ sĩ có tiếng giới nhiếp ảnh trong nước và quốc tế; nâng cao tính chuyên nghiệp về nghệ thuật nhiếp ảnh Thủ đô; thúc đẩy giao lưu, đối thoại văn hóa giữa Việt Nam và quốc tế”.

Trước đó, qua hai mùa 2021 và 2023, Photo Hanoi đã chứng minh sức hút mạnh mẽ với hơn 170.000 lượt khách tham quan và 5 triệu lượt tiếp cận mạng xã hội. Năm nay, sự kiện thu hút hơn 200.000 lượt người quan tâm và tham gia, trong đó đặc biệt là đông đảo giới trẻ Thủ đô yêu thích nghệ thuật nhiếp ảnh. Từ những con số, phản hồi chuyên môn, cho đến cách sự kiện lan tỏa trong cộng đồng, có thể thấy Photo Hanoi đang đóng vai trò như một “hạ tầng mềm” bồi đắp cho thương hiệu Hà Nội-thành phố sáng tạo.

Với những tín hiệu tích cực trên, ông Jonathan Baker, Trưởng đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam, khẳng định: “Photo Hanoi’25 một lần nữa khẳng định vị thế ngày càng lớn mạnh của Hà Nội như một thành phố sáng tạo năng động. Năng lượng của các nghệ sĩ trẻ, sức mạnh của cộng đồng sáng tạo địa phương và cam kết của thành phố trong việc coi văn hóa là động lực phát triển, tất cả đã góp phần định hình một tương lai nơi sự sáng tạo không chỉ được tôn vinh mà còn được nuôi dưỡng để phát triển mạnh mẽ"./.