Có hay không chuyện “cá lớn nuốt cá bé”?
Trung tâm Chiếu phim Quốc gia (87 Láng Hạ, Hà Nội) là đơn vị sự nghiệp trực thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, đến nay được cho là đơn vị điện ảnh Nhà nước duy nhất hoạt động có hiệu quả. Còn lại, toàn bộ hệ thống phát hành phim, chiếu phim Nhà nước trên 63 tỉnh, thành phố đều rơi vào tình trạng hoạt động cầm chừng, thậm chí phần lớn bỏ không, một số sáp nhập với trung tâm văn hóa thông tin. Có thể nói, đây là thực trạng hết sức đau lòng, bởi hầu hết các hệ thống này đều được quy hoạch và xây dựng ở những nơi “đắc địa”, trung tâm của các tỉnh, thành phố. Ông Nguyễn Danh Dương, Giám đốc Trung tâm Chiếu phim Quốc gia cho hay, do là đơn vị Nhà nước nên trung tâm không có quyền phát hành và nhập phim ngoại. Để vận hành và thu hút khán giả, trung tâm phải phụ thuộc phần lớn vào phim nhập. Trong khi, hầu hết số phim nhập được mua lại từ Công ty TNHH CJ CGV (gọi tắt là CGV-đơn vị chiếm thị phần nhiều nhất trên thị trường rạp chiếu phim Việt Nam- 43%) mà không được quyền đàm phán.
Phim “Tấm Cám”, một trong những phim của Việt Nam bị CGV loại khỏi rạp chiếu khi nhà sản xuất không chấp nhận điều kiện áp đặt của doanh nghiệp
Theo bà Ngô Thị Bích Hạnh, Trưởng ban Nghiên cứu thông tin và thị trường (Hiệp hội Phát hành và phổ biến phim Việt Nam), trên thế giới ít có quốc gia nào mà rạp phim lấy quá 50% doanh thu phòng vé. Trong khi đó, đối với phim Việt Nam phát hành tại hệ thống rạp của CGV, doanh nghiệp này luôn đòi tỷ lệ ăn chia phòng vé có thể lên tới 55%. Nếu không chấp nhận, các nhà sản xuất phim Việt Nam sẽ bị loại ra khỏi hệ thống rạp chiếu của CGV. Ngược lại, với những phim do CGV nhập và phát hành tại rạp của doanh nghiệp khác, CGV vẫn lấy tỷ lệ ăn chia phòng vé lên đến 60%. Vì cần đưa phim ra rạp nên hầu hết các nhà sản xuất, phát hành phim Việt Nam buộc phải chấp nhận tỷ lệ ăn chia bất hợp lý của CGV. Đó là một trong những nguyên nhân quan trọng khiến số lượng phim Việt Nam sản xuất hằng năm tăng cao, nhưng không mấy nhà sản xuất công bố phim có lãi. Nếu tình trạng này tiếp tục diễn ra, phim nước ngoài sẽ ngày càng thắng thế trên thị trường.
Đòi quyền lợi cho điện ảnh Việt
Câu chuyện áp đặt ăn chia tỷ lệ phòng vé của các doanh nghiệp nước ngoài tại thị trường điện ảnh Việt Nam thực ra không phải đến lúc này mới được đề cập đến. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng Cục Điện ảnh đã hai lần yêu cầu họp giữa CGV và các doanh nghiệp Việt Nam tại văn phòng bộ vào năm 2015 và 2016, đồng thời chỉ đạo Hiệp hội Phát hành và phổ biến phim Việt Nam đàm phán với CGV tìm giải pháp tháo gỡ. Tuy nhiên, ông Nguyễn Văn Nhiêm, Chủ tịch Hiệp hội Phát hành và phổ biến phim Việt Nam cho biết, CGV đã không có thiện chí, cố ý kéo dài đàm phán rất lâu để sự việc nguội đi. Đến nay, tình trạng này vẫn không có gì thay đổi.
Phát biểu tại Tọa đàm “Tình hình thị trường điện ảnh Việt Nam thực trạng và kiến nghị” do Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội vừa tổ chức, ông Ngô Trung Thành, Ủy viên Thường trực Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cho rằng, rõ ràng trên thị trường điện ảnh đang có sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các doanh nghiệp nước ngoài với các doanh nghiệp trong nước. Ông Ngô Trung Thành đặt câu hỏi: Để sự việc kéo dài nhiều năm qua, trách nhiệm của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ở đâu? Các doanh nghiệp và Hiệp hội Phát hành và phổ biến phim Việt Nam đã khiếu nại như thế nào? Nếu chỉ biết “kêu” mà không có hành động cụ thể thì rất khó có thể giải quyết!
Ông Nguyễn Đức Kiên, Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đã đề nghị Bộ Công Thương rà soát lại nghị định hướng dẫn thi hành Luật Cạnh tranh; Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư rà soát lại trình tự cấp phép với doanh nghiệp nước ngoài... Ông Nguyễn Đức Kiên cũng đưa ra gợi ý, muốn phát triển công nghiệp điện ảnh trong nền kinh tế thị trường, các nhà sản xuất nhất thiết phải tập hợp nhau hoạt động trong hiệp hội, khi đó sẽ rất thuận lợi trong vấn đề cạnh tranh, khiếu kiện...
VƯƠNG HÀ