Bên quán cà phê dưới Nhà hát Múa rối Thăng Long, chúng tôi được nghe NSƯT Nguyễn Hồ Thủy Tiên kể về liên hoan quốc tế trên đất nước Romania vừa qua. Có 29 quốc gia và vùng lãnh thổ đại diện cho năm châu lục tham dự liên hoan với nhiều loại hình nghệ thuật như: Xiếc, múa rối, kịch ngắn cho trẻ em… Đây là sự kiện thường niên với đối tượng khán giả mở rộng, từ trẻ em, thanh thiếu niên cho đến những người lớn tuổi nhưng có tâm hồn rộng mở và trẻ trung. Là đại diện duy nhất của châu Á tham dự liên hoan và được trao giải “Nữ nghệ sĩ xuất sắc nhất”, chị cũng là người duy nhất được lựa chọn để mang tiết mục ra giới thiệu với công chúng nước bạn. Trên con phố trung tâm thành phố, chị chọn tiết mục “Cún yêu” để biểu diễn với ý nghĩa biểu trưng cho năm Mậu Tuất 2018 của người phương Đông. Con cún rối của chị đáng yêu đến nỗi, chú cún thật của một cô bé người nước ngoài cứ nhất quyết bám theo đòi "làm quen", thậm chí bỏ cả chủ để chạy theo "bạn" làm khán giả thích thú cười vui.

Nghệ sĩ Ưu tú Nguyễn Hồ Thủy Tiên với tiết mục "Cún yêu". Ảnh nhân vật cung cấp

 “Cún yêu” là một trong khoảng 15 tiết mục múa rối cạn của NSƯT Nguyễn Hồ Thủy Tiên mà khi mang ra nước ngoài biểu diễn được chị tập hợp trong một chương trình mang tên “Vietnam in puppets”. Từ năm 2013 đến nay, chương trình đã mang về nhiều giải thưởng tại các liên hoan múa rối quốc tế Indonesia, Thái Lan… "Vietnam in puppets” còn có nhiều tiết mục khác như: “Du xuân”, “Lân mẫu xuất lân nhi”, “Tứ linh”… dựa theo nghệ thuật chèo và nhạc dân tộc. Những lần ra nước ngoài biểu diễn, chị cũng tranh thủ giới thiệu với bạn bè quốc tế về Việt Nam bằng hình thức ngồi làm rối mây tre đan trực tiếp cho khán giả xem. Nhiều người ngạc nhiên bởi từ thứ vật liệu cứng như tre, nứa lại có thể làm được con rối với tạo hình vô cùng bắt mắt và lạ lẫm. Vì thế, nhiều năm liền chị được trao giải “Tiết mục độc đáo”. Chị Thủy Tiên chia sẻ, những lúc biểu diễn, cứ có khán giả trầm trồ “A, Việt Nam” là vui rồi…

Nghe những câu chuyện đó của NSƯT Nguyễn Hồ Thủy Tiên, ít người hình dung được, để duy trì môn nghệ thuật này đối với chị và đa số nghệ sĩ Việt Nam không hề dễ dàng. Đến nay, chị là nghệ sĩ độc diễn rối dây duy nhất ở Việt Nam. Chị vừa dựng chương trình, làm sân khấu, vừa trình diễn… và cả tự làm con rối. Một con rối mua ở nước ngoài có giá vài nghìn USD. Ở Việt Nam chủ yếu phát triển rối nước, rối que, rối người, rối tay mà hiếm nghệ sĩ độc diễn rối dây như chị. Không ai nhận làm rối vì mỗi lần chỉ làm 1-2 con, rất phức tạp và không bõ công. Để rối có trọng lực diễn được, chị gắn thêm những miếng chì mua của người chuyên làm lưới đánh cá giấu vào thân rối. Tự tay thêm mắt, miệng, tự tay may trang phục cho rối, tìm cách gắn dây để điều khiển con rối của riêng mình…

Tài tình ở chỗ, tự mày mò làm nhưng con rối của NSƯT Nguyễn Hồ Thủy Tiên rất linh hoạt, có thể lắc lư, quay, vén váy… mà dây không hề bị rối. Thế nên có người đã trả tới 20 triệu đồng để mua bản quyền những con rối này nhưng chị cũng không bán. Chị để dành để diễn và cho cậu con trai nhỏ cũng ham mê những con rối như mẹ.

LAN DỊU