“Dù ai đi ngược về xuôi

Nhớ ngày giỗ Tổ mồng mười tháng ba”

Việc kỳ họp thứ 11, Quốc hội khoá XI mới đây đã thông qua sửa đổi điều 73 của Bộ Luật Lao động, cho phép người lao động cả nước được nghỉ làm việc, hưởng nguyên lương trong ngày giỗ Tổ Hùng Vương 10-3 âm lịch đã tạo điều kiện thuân lợi để đồng bào cả nước trong ngày này hướng về vùng đất Tổ. Với đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, hôm nay-ngày Quốc lễ giỗ Tổ, tại Khu di tích lịch sử Đền Hùng, lãnh đạo tỉnh Phú Thọ thay mặt nhân dân cả nước kính cẩn dâng hương tưởng niệm các Vua Hùng…

Tự hào là con Lạc cháu Hồng

Trong mâm lễ vật được kính dâng lên Đức Quốc Tổ Hùng Vương tại Đền Thượng ngoài ngũ quả, hương hoa còn có cặp bánh chưng và bánh dày-những sản vật của đất, của nước và đôi bàn tay lao động cần cù của người Việt làm nên ngọc thực nuôi sống con người. Khởi nguồn từ truyền thuyết chọn người hiền tài nối ngôi Vua từ đời Hùng Vương thứ 6 do người con hiếu thảo, chăm chỉ Lang Liêu tự tay làm dâng lên Vua cha cặp bánh tượng trưng cho sự biết ơn công lao trời-đất của các bậc tiên Vương-những người tạo dựng nên quốc gia, đất nước. Trước đó 2 ngày, thành phố Việt Trì với tư cách “Dân trưởng tạo lệ”-người thay mặt con cháu ở xa sớm hôm hương khói phần mộ Tổ cũng đã sắm hương hoa ngũ quả kính dâng tưởng nhớ Quốc Tổ Hùng Vương. Cùng trong dịp này, cặp bánh chưng (2,6 tấn), bánh dày (1,2 tấn) kỷ lục của đồng bào TP Hồ Chí Minh cùng nhiều sản vật hoa quả măng cụt, chôm chôm, bòn bon, xoài cát Hoà Lộc, bưởi Năm Roi, rượu đế Gò Đen, rượu cần Tây Nguyên… vượt hơn ngàn cây số cũng vừa kịp về đến chân núi Nghĩa Lĩnh góp giỗ với chút lòng thành của người con phương Nam xa xôi…

Các sản vật của đoàn Tuyên Quang trong cuộc thi gói bánh chưng, bánh dày tại ngày hội (Ảnh: Tuấn Anh)

Góp phần cho ngày giỗ Tổ trở nên thiêng liêng mà đầm ấm là những tấm lòng của đồng bào khắp cả nước, những cá nhân, tập thể hảo tâm đã và đang cung tiến nhân, tài, vật lực để tu bổ, xây dựng nơi thờ cúng tổ tiên. Các giống cây quý đại diện cho các vùng miền của cả nước đã được mang về Đền Hùng để hình thành vườn cây “Đại đoàn kết” các dân tộc Việt Nam góp phần làm xanh mát khu mộ Tổ. Đền Hùng là nơi hội tụ niềm tin ý chí, tinh thần dân tộc, giá trị đạo đức và văn hoá truyền thống Việt Nam. Trong đoàn con cháu đại diện cho các địa phương, các vùng miền hôm nay hành hương về giỗ Tổ có người đến từ Cà Mau, Tây Nguyên, Bình Thuận có người đến từ vùng biên giới cực Bắc, đông Bắc, Tây Bắc xa xôi, đường sá đi lại còn khó khăn…Nhưng vượt lên tất cả là tấm lòng hướng về cội nguồn, là niềm tự hào “đồng bào”, là cháu con dòng dõi của các đời Vua Hùng.

Tưng bừng ngày hội

Theo thống kê của ngành VH-TT, ngoài Đền Hùng là địa điểm chính thờ các Vua Hùng, trong cả nước có tới 1271 di tích lịch sử văn hoá có nội dung thờ Vua Hùng, vợ con, tướng lĩnh thời Hùng Vương. Riêng tỉnh Phú Thọ đã có tới 323 di tích và hầu hết các di tích trên đất Tổ đều gắn với các lễ hội dân gian truyền thống. Chúng ta từng biết đến những lễ hội như: Lễ hội Đền Mẫu Âu Cơ-Hạ Hoà, Hội phết Hiền Quan, trò trám và rước lúa thần Tứ Xã, lễ tịch điền ở Minh Nông, trò Cướp cầu-đánh phết ở Sơn Vi, rước Chúa gái ở Hùng Lô, hát Xoan và sự tích bánh chưng, bành dày ở Kim Đức, ném chài ở Vân Luông-Vân Phú, tắm ngựa ở Hiền Đa, giã bánh dày ở làng Trúc Phê, múa Mỡi làng Lưa, Tân Lập, trình nghề và cướp kén làng Dị Nậu… Tiềm năng về lễ hội và các sinh hoạt văn hoá dân gian của Phú Thọ nói chung, địa bàn quanh khu vực Đền Hùng, Việt Trì nói riêng là rất lớn và được quan tâm bảo tồn, phát huy.

Trong những ngày giỗ Tổ, khu vực Việt Trì-Đền Hùng và không gian xung quanh khu vực diễn ra nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ dân gian đặc sắc. Thu hút sự chú ý của nhân dân về giỗ Tổ là màn trình diễn trống đồng, múa sư tử và hát xoan của các diễn viên, nghệ nhân làng Kim Đức tại Công Quán. Độc đáo, ấn tượng và lôi kéo được nhân dân tham gia cổ vũ là nhiều trò chơi dân gian vốn được lưu truyền qua nhiều đời, nhiều thế hệ là kéo lửa nấu cơm thi, thi giã bánh dày, gói bánh chưng… được tổ chức tại khu Hội trại văn hoá và sân khấu chính của lễ hội. Cùng với biểu diễn văn nghệ quần chúng và trình diễn trang phục truyền thống, các hoạt động diễn xướng dân gian tiêu biểu của nhiều vùng quê cũng đã được huy động trình diễn phục vụ đồng bào về dự hội: Trình trò “tứ dân chi nghiệp”, “bắt trạch trong chum”, múa “Lập tính” của người Dao, “Đâm đuống” của người Mường cùng những lễ hội đặc sắc tại các vùng quê Phú Thọ cũng đã được đồng loạt tổ chức. Hoạt động văn hóa văn nghệ còn được đồng loạt tổ chức tại nhiều xã, huyện lân cận khu vực Đền Hùng thu hút du khách đến tham quan, thưởng thức và tìm hiểu những nét độc đáo riêng trong sinh hoạt, cuộc sống, thưởng thức những món ăn của nhân dân vùng quê đất Tổ. Tại TP Việt Trì, Chương trình biểu diễn của nam nữ diễn viên Nhà hát Ca múa nhạc Việt Nam, trình diễn trang phục Việt Nam theo dòng lịch sử… tại Nhà thi đấu Phú Thọ cũng là một sự lựa chọn thú vị, đặc biệt đối với lớp trẻ. Xuôi về Ngã ba Hạc, du khách còn được thưởng thức hội thi bơi chải trên sông Lô…

Để Việt Trì-Phú Thọ trở thành thành phố lễ hội- điểm đến của du lịch về cội nguồn

Biểu diễn văn nghệ phục vụ du khách tại lễ hội Đền Hùng (Ảnh: Thanh Hà - TTXVN)

Theo thống kê chưa đầy đủ của Ban tổ chức chương trình “Về miền lễ hội cội nguồn dân tộc Việt Nam 2007” do UBND tỉnh Phú Thọ tổ chức từ ngày 2-2 đến hết ngày 26-4-2007 đã có trên 80 vạn lượt du khách hành hương về dất Tổ trong dịp này. Đáng chú ý, trong những ngày giỗ Tổ, lượng du khách đến Việt Trì, các địa phương trong tỉnh tăng vọt gấp nhiều lần cùng kỳ những năm trước. Điều đó chứng tỏ, Phú Thọ đã đi đúng hướng phát huy tiềm năng sẵn có của mình tạo đà để phát triển. Với những lễ hội tiêu biểu được luân phiên tổ chức tại nhiều địa phương trong tỉnh như Hạ Hòa, Tam Nông, Lâm Thao, Cẩm Khê, Thanh Sơn, Thanh Thủy, Yên Lập, Phù Ninh, Đoan Hùng… du khách đã được biết đến một vùng đất-một Trung tâm sinh sống của người Việt cổ hiện còn lưu giữ được nhiều giá trị văn hoá truyền thống đặc sắc trong kho tàng văn hóa Việt Nam. Với gần trăm lễ hội tiêu biểu gắn liền với yếu tố tâm linh, tin ngưỡng thờ các Vua Hùng, mỗi lễ hội chứa đựng những sắc thái dân gian độc đáo, nếu tổ chức, quảng bá tốt có thể đạt được các mục đích văn hóa và phát triển kinh tế xã hội.

Tuy nhiên, ở đâu cũng vậy, để du khách có cảm tình và ngày thêm yêu quý vùng đất, con người nơi này, rất cần những nỗ lực mới trong công tác tổ chức bảo đảm, cũng như thái độ và những ứng xử văn hóa cởi mở, thân thiện từ những người dân bình thường nhất. Điều này có lẽ cần phải xây dựng từ gốc, trong mỗi gia đình, trường học, mỗi khu dân cư đến chính quyền địa phương một cách cơ bản, lâu dài để xứng đáng là những “dân trưởng” thay mặt đồng bào cả nước chăm sóc, thờ tự ngôi đền thiêng của dân tộc. Về giỗ Tổ, du khách vẫn còn thấy những cảnh “chướng tai, gai mắt” trên đường phố; vẫn thấy một sự chưa quyết tâm thấp thoáng đâu đó trong hành xử của các cơ quan công quyền; vẫn chậm chạp trên thương trường khi trên các sạp hàng thủ công mỹ nghệ bán đủ mọi thứ có nguồn gốc từ các địa phương khác hoặc từ Trung Quốc mà thiếu vắng những sản vật thủ công độc đáo của địa phương gắn với Đền Hùng, Việt Trì, Phú Thọ; vẫn thấy thiếu nghiêm túc khi cho tồn tại những trò “vui chơi có thưởng” xô bồ, nhốn nháo nơi cổng đền…

Tổ chức tốt giỗ Tổ Hùng Vương, Lễ hội Đền Hùng và các lễ hội khác ở địa phương là mong muốn không chỉ riêng của chính quyền và nhân dân tỉnh Phú Thọ mà còn là tâm nguyện của đồng bào cả nước. Hướng về Quốc Tổ để nuôi dưỡng tâm hồn, trí tuệ, bản lĩnh Việt Nam đủ mạnh vượt lên những khó khăn, thử thách; để cùng nhau đoàn kết chung tay xây dựng đất nước ngày một đàng hoàng hơn, to đẹp hơn, đó là mong ước của Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng hơn 84 triệu dân Việt Nam hôm nay báo cáo lên anh linh Tổ tiên dựng nước.

Bài và ảnh: Tuấn Anh ( Ảnh trang chủcủa VNN)