Nơi sôi nổi, chỗ đìu hiu
Từ 200 đầu sách, Thư viện thôn Giang Cao (xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm) đến nay sở hữu hơn 5.000 đầu sách với sự hỗ trợ của Thư viện Quốc gia Việt Nam, Thư viện Hà Nội và Thư viện huyện Gia Lâm. Được UBND xã Bát Tràng hỗ trợ trụ sở khang trang, thư viện từng là địa chỉ được người dân trong thôn thường xuyên lui tới đọc sách, giao lưu. Có những ngày, Thư viện thôn Giang Cao thu hút hơn 100 lượt bạn đọc, nhưng kể từ sau dịch Covid-19, lượng bạn đọc tới đây giảm hẳn.
Với tâm huyết 20 năm gắn bó với nghề thư viện, ông Đào Ngọc Thụy, thủ thư của Thư viện thôn Giang Cao bày tỏ sự tiếc nuối: “Con trẻ giờ dành nhiều thời gian cho internet, chỉ có những người cao tuổi như chúng tôi thường lui tới thư viện. Việc vận hành thư viện cũng khó khi cả 5 thành viên trong tổ quản lý đều không có lương, tham gia vì tình yêu với trang sách. Tôi có tuổi rồi, dù luôn nỗ lực vận động mọi người đến thư viện nhưng hiệu quả chưa được như mong muốn”.
Nằm ở nội thành Hà Nội, Thư viện làng Hồ Khẩu (phường Bưởi, quận Tây Hồ) lâu nay vẫn là địa chỉ tin cậy của người dân. Hiện thư viện có gần 7.000 đầu sách các loại, mở cửa mỗi tuần từ 2 đến 3 buổi, thu hút đông người dân trong các khu dân cư 1, 2, 3 phường Bưởi đến đọc, mượn sách. Thư viện còn thường xuyên phối hợp tổ chức trưng bày báo xuân, tập huấn hoạt động liên quan đến văn hóa, các buổi giao lưu giới thiệu sách.
    |
 |
| Không gian đọc sách tại Thư viện thôn Giang Cao. |
Lý giải việc Thư viện làng Hồ Khẩu thu hút đông bạn đọc, chị Nguyễn Thị Phương, cán bộ Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Thể thao quận Tây Hồ cho biết, vừa qua, có một nhà hảo tâm đã hỗ trợ thư viện 30 triệu đồng để mua bàn, ghế đẹp. Sách của thư viện được huy động từ nguồn xã hội hóa, đa dạng về nội dung, hình thức. "Thư viện làng Hồ Khẩu xây dựng được đội ngũ cộng tác viên nhiệt tình, tâm huyết. Trong đó, các bà, các cô là công chức nghỉ hưu tự nguyện đóng góp, thậm chí bỏ tiền ra để đưa cộng tác viên đi du lịch kết hợp học tập mô hình tại các thư viện hoạt động hiệu quả trên cả nước”, chị Nguyễn Thị Phương cho biết.
Thu hút nguồn lực xã hội hóa
Theo khảo sát, mạng lưới thư viện cộng đồng tại Hà Nội tương đối cao, nhưng chất lượng hoạt động còn nhiều hạn chế. Một số thư viện cộng đồng tồn tại nhưng không duy trì hoạt động do các điều kiện còn nhiều khó khăn. Hầu hết thư viện có địa điểm hoạt động nhưng vị trí không thuận tiện cho người dân hoặc diện tích sử dụng hạn chế, thiếu không gian cho các hoạt động trưng bày, giới thiệu sách. Kinh phí hoạt động, vốn sách báo và nhân lực chủ yếu phụ thuộc vào nguồn xã hội hóa nên thiếu tính ổn định cho các hoạt động phục vụ bạn đọc tại địa phương.
Trên địa bàn Thủ đô hiện có một số thư viện cộng đồng hoạt động hiệu quả tại các thôn: Bình Vọng (xã Văn Bình, huyện Thường Tín); Kim Tân (xã Kim Sơn, thị xã Sơn Tây); Yến Vỹ (xã Hương Sơn, huyện Mỹ Đức); Hoàng Xá (thị trấn Vân Đình, huyện Ứng hòa); Thuần Mỹ (xã Trạch Mỹ Lộc, huyện Phúc Thọ)... Tiêu biểu trong số này là Thư viện thôn Bình Vọng hoạt động hiệu quả do thu hút tốt nguồn lực xã hội hóa và phương thức tổ chức quản lý, phục vụ nhân dân bảo đảm. Hiện nay, Thư viện thôn Bình Vọng có hơn 15.000 bản sách với đủ các thể loại, từ chính trị-xã hội, giáo dục tư tưởng đạo đức, phong cách sống; tôn giáo, văn học, khoa học kỹ thuật... Trung bình hằng năm, thư viện đón gần 3.000 lượt độc giả trong thôn, xã và người dân địa phương khác đến đọc, mượn sách. Trong đó, có hơn 50% độc giả cao niên, hơn 40% thanh thiếu niên.
Để tăng sức hút cho các thư viện cộng đồng tại Hà Nội, bà Vương Thị Lý, Phó giám đốc Thư viện Hà Nội cho rằng, cần đẩy mạnh xã hội hóa các hoạt động thư viện phù hợp với điều kiện thực tế địa phương, giúp giảm ngân sách nhà nước, khuyến khích, động viên cá nhân, tập thể tham gia phát triển sự nghiệp văn hóa-giáo dục. “Để phát triển, duy trì hoạt động mạng lưới thư viện cộng đồng trong thời gian tới, Thư viện Hà Nội nói riêng và ngành văn hóa Thủ đô nói chung tiếp tục đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền, quảng bá, thu hút sự quan tâm đầu tư, nâng cao tinh thần sẻ chia trách nhiệm xã hội trong tạo lập, cải thiện môi trường đọc, học tại thư viện. Đồng thời, chúng tôi sẽ tham mưu các cấp chính quyền tạo dựng cơ chế, chính sách thích hợp về xã hội hóa hoạt động thư viện; bảo đảm thực hiện tốt việc động viên, khen thưởng đối với tổ chức, cá nhân có đóng góp tích cực về nhân lực, vật lực và tài lực cho hoạt động thư viện cộng đồng”, bà Vương Thị Lý cho biết.
Bài và ảnh: THUẬN ĐINH
* Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.