Trao đổi với phóng viên Báo QĐND, Đại tá, nhạc sĩ Hồ Trọng Tuấn, Hiệu trưởng Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội cho biết, trong thời gian qua, MSO từng bước đi vào hoạt động với các chương trình biểu diễn được giới chuyên môn đánh giá cao, công chúng hưởng ứng.

Đại tá, nhạc sĩ Hồ Trọng Tuấn.

Phóng viên (PV): Trước yêu cầu thành lập MSO, nhà trường đã triển khai những kế hoạch như thế nào để đáp ứng được quy mô của một dàn nhạc mà Quân đội chưa có tiền lệ, thưa đồng chí?

Đại tá Hồ Trọng Tuấn: Ngay khi nhận nhiệm vụ, nhà trường đã phối hợp với các cơ quan chức năng, đơn vị liên quan tìm hiểu, nghiên cứu mô hình của những dàn nhạc công lập và tư nhân đang hoạt động trong nước, như: Dàn nhạc giao hưởng quốc gia Việt Nam, Nhà hát Nhạc vũ kịch Việt Nam, Dàn nhạc giao hưởng Mặt trời... Ở nước ngoài, chúng tôi nghiên cứu và khảo sát mô hình Dàn nhạc Lực lượng Vệ binh quốc gia Nga; các dàn nhạc của châu Âu như Đức, Pháp, Áo... Cùng với đó là khảo sát nguồn nhân lực, nhạc công, chỉ huy, sáng tác âm nhạc bác học trong nước và du học sinh, nghệ sĩ của Việt Nam ở nước ngoài.

Sau thời gian triển khai, được sự chỉ đạo của thủ trưởng các cấp, cơ quan chức năng xác định quy mô của MSO gồm 3 quản mở rộng với bộ dây, bộ gõ, bộ gỗ và bộ đồng, tương đương dàn nhạc của Áo, Pháp, Đức; nhạc công khoảng hơn 100 người. Tổ chức biên chế giao cho nhà trường thực hiện. Hiện nhà trường có đội ngũ giảng viên, nhạc sĩ tài năng được đào tạo trong và ngoài nước; nhiều nghệ sĩ của nhà trường thời gian qua đã thường xuyên tham gia cộng tác, dàn dựng nhiều chương trình giao hưởng, cổ điển lớn của đất nước và Quân đội, như: Nghệ sĩ Nhân dân Nguyễn Xuân Bắc, nhạc sĩ Đỗ Bảo, Đức Tân, Mai Kiên, Đình Thắng... Bên cạnh đó, nhà trường kết nối chặt chẽ với Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, Hội Nhạc sĩ Việt Nam để tham vấn chuyên môn cũng như định hướng cả về chuyên môn và nhân sự.

Cùng với chuẩn bị lực lượng, tổ chức biên chế, MSO dần mua sắm trang thiết bị, nhạc cụ đồng bộ, phù hợp, theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại nhất hiện nay trên thế giới. Sắp tới, chúng tôi sẽ tổ chức các cuộc hội thảo để xác định tiêu chí phát triển cũng như sứ mệnh, hướng phát triển của dàn nhạc. Bước đầu định hướng thành lập MSO là sự đóng góp lớn cho nền âm nhạc Quân đội nói riêng, nền âm nhạc bác học đất nước nói chung.

Tiết mục biểu diễn của Dàn nhạc giao hưởng Quân đội trong Chương trình nghệ thuật giao hưởng thính phòng “80 năm - Bản trường ca vang mãi’. Ảnh: NGÔ TRUNG

PV: Thưa đồng chí, có nhiều áp lực đối với đơn vị thực hiện khi thành lập dàn nhạc giao hưởng mang tiêu chuẩn quốc tế?

Đại tá Hồ Trọng Tuấn: Làm sao để thành lập dàn nhạc phù hợp với điều kiện của Quân đội, của Việt Nam nhưng xứng tầm với khu vực và thế giới, đây là vấn đề chúng tôi trăn trở. Nhất là làm thế nào để tổ chức được dàn nhạc có quy mô, biên chế phù hợp, đa dụng, vừa có thể trình diễn những tác phẩm âm nhạc cổ điển châu Âu nhưng lại đáp ứng điều kiện chơi được các tác phẩm khí nhạc của Việt Nam và nền âm nhạc cách mạng Việt Nam. Khó khăn nhất là nguồn lực về con người. Bởi có một giai đoạn dài âm nhạc cổ điển của Việt Nam chưa được chú trọng đào tạo, phát triển. Các loại hình âm nhạc mới như jazz, pop, rock thịnh hành lấn át, loại hình âm nhạc mới được các trường ưu tiên mà bỏ qua việc tuyển sinh đào tạo âm nhạc cổ điển. Chính vì thế, nhạc công đáp ứng được nhu cầu của dàn nhạc giao hưởng hiện nay rất khó khăn.

Nhưng không phải vì thế mà chúng ta thiếu nhân tài, hiện trong nước và nước ngoài có rất nhiều nghệ sĩ tài năng; nhiều du học sinh ở nước ngoài có trình độ cao, chơi chuyên nghiệp trong các dàn nhạc quốc tế, từ chỉ huy, nhạc công hay nhạc sĩ sáng tác. Đây là yếu tố để chúng ta tự tin thu hút nhân tài. Đặc biệt, Quân đội có chính sách thu hút nhân tài, dàn nhạc được thành lập, chúng tôi sẽ vận dụng chính sách này, báo cáo lên các cơ quan chức năng để chiêu mộ và tuyển dụng nhân tài trong âm nhạc, làm sao đặt chất lượng lên hàng đầu. Minh chứng là thời gian vừa qua, MSO đã thí điểm thành công với các chương trình: “Bài ca thống nhất”, “Đất nước trọn niềm vui” chào mừng kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước tổ chức tại TP Hồ Chí Minh; ngày đầu tháng 8 vừa qua là Chương trình “80 năm-Bản trường ca vang mãi” hướng tới kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9 tại Hà Nội. Chương trình và dàn nhạc đã được giới chuyên môn đánh giá cao về quy mô tổ chức cũng như chất lượng nghệ thuật khi có sự kết hợp hài hòa giữa tác phẩm âm nhạc trong nước và quốc tế; giữa các hình thức thể hiện nghệ thuật với sự tham gia của MSO.

Tạo dấu ấn trong các chương trình kể trên, MSO đã thể hiện màu sắc riêng khi dàn dựng, thể hiện những tác phẩm âm nhạc đi cùng năm tháng-những tác phẩm đóng vai trò chủ lưu, góp vào sự phát triển của âm nhạc Việt Nam từ trong quá khứ tới hiện tại. Các nghệ sĩ của MSO đã chuyển soạn những tác phẩm khí nhạc của âm nhạc cách mạng Việt Nam, hòa âm phối khí các tác phẩm thanh nhạc nổi tiếng của âm nhạc cách mạng Việt Nam kết hợp với dàn nhạc giao hưởng. Có thể nói, đây là cách làm nâng tầm âm nhạc cách mạng Việt Nam lên chất lượng nghệ thuật cao hơn, đưa âm nhạc giao hưởng đến gần với công chúng.

PV: MSO sẽ mang màu sắc và sứ mệnh riêng, vậy kho tàng khí nhạc của các thế hệ nhạc sĩ trong và ngoài Quân đội có giá trị như thế nào khi dàn nhạc đi vào hoạt động?

Đại tá Hồ Trọng Tuấn: Việt Nam có những nhạc sĩ tài năng, những sáng tác của các thế hệ nhạc sĩ đã đồng hành và mang sứ mệnh đối với tiến trình phát triển của đất nước. Thế hệ đầu có những nhạc sĩ: Đỗ Nhuận, Nguyễn Xuân Khoát, Nguyễn Văn Thương, Nguyễn Văn An, Doãn Nho...; tiếp nối là Đỗ Hồng Quân, Trần Mạnh Hùng...; hiện nay có lớp kế cận là Đỗ Bảo, Đình Thắng... Nhưng tại sao khí nhạc Việt Nam chưa phát triển xứng tầm, một phần lớn là thiếu “đất” để thể hiện. Tác phẩm khí nhạc của các nhạc sĩ sáng tác đang thiếu một không gian, dàn nhạc để vang lên, đến với công chúng. Chúng ta đang thiếu nhiều thiết chế văn hóa để phổ cập âm nhạc bác học, chẳng hạn ở Hà Nội chỉ có Nhà hát Lớn, gần đây có Nhà hát Hồ Gươm. Đối với âm nhạc bác học cần sự đầu tư bài bản, đồng bộ của nhà nước cùng sự chung tay của các doanh nghiệp để đẩy hoạt động âm nhạc cổ điển xứng tầm với mong đợi thưởng thức của nhân dân. Trong tương lai, hy vọng có thêm nhiều nhà hát để có thể chơi được nhạc giao hưởng.

PV: Để chuẩn bị cho quy mô, biên chế cũng như chiến lược phát triển MSO, nhà trường sẽ có những kế hoạch như thế nào trong công tác đào tạo nguồn nhân lực này, thưa đồng chí?

Đại tá Hồ Trọng Tuấn: Việc đào tạo nhạc công cho dàn nhạc giao hưởng đòi hỏi quá trình lâu dài 10-15 năm. Căn cứ vào nhu cầu thực tế, nhà trường cũng đã và đang xây dựng kế hoạch báo cáo mở lớp đào tạo dài hạn. Từ năm 2025, nhà trường được trở lại đào tạo hệ dân sự, do đó, chúng tôi sẽ có những đề xuất mở thêm các lớp đào tạo nhạc công, trình diễn nghệ thuật nhạc cụ cổ điển dài hạn để gối nguồn cho tầm nhìn 15-35 năm sau.

PV: Trân trọng cảm ơn đồng chí!

VƯƠNG HÀ (thực hiện)

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.