Trong nhà văn hóa các thôn rộn ràng điệu hò khoan của các nghệ nhân và bà con nhân dân luyện tập văn nghệ chuẩn bị tham gia hội diễn kỷ niệm 78 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9. Với người dân Lệ Thủy, Quảng Bình, sinh nhật Đại tướng Võ Nguyên Giáp luôn là một ngày đặc biệt. Lúc sinh thời, mỗi khi Đại tướng về thăm quê, người dân Lệ Thủy đều dành cho ông những điệu hò khoan mộc mạc, sâu lắng, lay động lòng người. Vì thế, dù đã yên nghỉ trong lòng đất mẹ Quảng Bình, nhưng mỗi dịp sinh nhật Đại tướng thì tình yêu, niềm tự hào và những điệu hò khoan của người dân Lệ Thủy dành cho Đại tướng vẫn còn vẹn nguyên!

Người dân Lệ Thủy luyện tập hò khoan bên sông Kiến Giang. Ảnh: Q.B 

Tình yêu quê hương, đất nước và điệu hò khoan luôn theo suốt Đại tướng đến hết cuộc đời. Bên dòng Kiến Giang êm đềm, bao đời nay người dân huyện Lệ Thủy luôn vang điệu hò khoan.

Theo nghệ nhân Thanh Tú, thành viên “Câu lạc bộ yêu câu hò xứ Lệ”, hò khoan Lệ Thủy có rất nhiều làn điệu mang nhiều cung bậc khác nhau. Chất liệu làm nên điệu hò khoan được lấy từ đời sống, lao động của nhân dân nên điệu hò mộc mạc, gần gũi. Tùy theo đặc trưng của mỗi vùng có một làn điệu mang bản sắc riêng, như: Vùng núi có điệu hò lỉa trâu; vùng sông nước, chiêm trũng có điệu hò mái xắp, hò mái dài, hò mái ruỗi, hò mái nện; vùng biển có hò khơi, hò nậu xăm...

Trong hồi ức của nữ nghệ nhân này thì lần biểu diễn hò khoan mà bà nhớ nhất đó là vinh dự cùng các nghệ nhân khác biểu diễn hò khoan Lệ Thủy khi Đại tướng về thăm quê hương. Bà vẫn còn nhớ những lời dặn dò chân tình, mộc mạc của Đại tướng với người dân quê nhà trong việc gìn giữ cái hay, cái đẹp của hò khoan Lệ Thủy.

Hò khoan gắn liền với đời sống người xứ Lệ. Ảnh: Q.B 

"Hò khoan như là món ăn tinh thần của quê hương Lệ Thủy, Đại tướng thích lắm. Lần đầu tiên bác Giáp dặn dò lúc đó tôi đang còn trẻ, bác dặn rằng quê hương Lệ Thủy có điệu hò khoan rất hay, các cháu phải giữ gìn nó. Lời bác Giáp nhắn nhủ căn dặn nên chúng tôi cố gắng gìn giữ làn điệu hò khoan", nghệ nhân Thanh Tú xúc động nói.

Thực hiện ý nguyện của Đại tướng, những năm qua cấp ủy, chính quyền và người dân Lê Thủy luôn giữ gìn và phát huy các điệu hò khoan. Nhiều bài hò khoan được sáng tạo lồng ghép vào các video clip về quê hương Lệ Thủy, khi đưa lên các nền tảng mạng xã hội rất được công chúng, nhất là những người trẻ, yêu thích và chia sẻ. Hiện nay, nhiều bài hò khoan Lệ Thủy được viết mới để phù hợp với những đổi thay của quê hương.

Những ngày tháng Tám này, tìm về căn nhà lưu niệm Đại tướng Võ Nguyên Giáp ở làng An Xá, xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy, chúng tôi được nghe ông Võ Đại Hàm, người trông coi nhà lưu niệm này chia sẻ về tình yêu của Đại tướng với hò khoan Lệ Thủy.

Đại tướng sinh ra và lớn lên bên dòng Kiến Giang, những làn điệu hò khoan đã thấm vào máu thịt của ông, để rồi dù đi xa đã lâu, nhưng trong tâm trí của Đại tướng vẫn luôn neo lại hình bóng quê hương và làn điệu hò khoan. Những lần Đại tướng về thăm quê, chính quyền địa phương, bà con làng xóm đều tổ chức hát hò khoan vào buổi tối ngay tại khoảnh sân trước ngôi nhà nhỏ của gia đình Đại tướng.

 Ngôi nhà tại làng An Xá, xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy gắn liền với tuổi thơ Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

“Mỗi lần Đại tướng về quê thì Trung tâm văn hóa huyện về tổ chức hò khoan Lệ Thủy giữa sân nhà, Đại tướng ngồi xem, cũng vỗ tay, hò dô theo. Đại tướng rất thích hò khoan Lệ Thủy và mong muốn bảo tồn làn điệu hò khoan, các thế hệ tiếp nối điệu hò khoan Lệ Thủy", ông Võ Đại Hàm cho biết.

Mỗi lần về quê và nghe điệu hò khoan, Đại tướng Võ Nguyên Giáp luôn dặn dò cán bộ lãnh đạo, các nghệ nhân và bà con gìn giữ hò khoan Lệ Thủy cho thế hệ mai sau. Những lời Đại tướng Võ Nguyên Giáp căn dặn về gìn giữ, bảo tồn và phát huy những giá trị tốt đẹp của hò khoan Lệ Thủy đã được chính quyền địa phương, các nghệ nhân và người dân nỗ lực thực hiện.

Năm 2017, hò khoan Lệ Thủy vinh dự trở thành Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, mở ra nhiều cơ hội để đưa các giá trị của hò khoan vươn xa. Năm 2019, Câu lạc bộ hò khoan Lệ Thủy được thành lập và những năm qua luôn được gìn giữ, phát triển.

Câu lạc bộ Hò khoan Lệ Thủy tập luyện các làn điệu mới. Ảnh: Q.B 

Bà Đặng Thị Hồng Thắm, Phó chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Lệ Thủy cho biết: “Trong những sự kiện lớn, lễ kỷ niệm, những tiết mục hò khoan Lệ Thủy luôn xuất hiện trên sân khấu, góp phần giới thiệu những làn điệu hò khoan Lệ Thủy dung dị, mộc mạc đến với công chúng. Đặc biệt sau khi được công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, các nội dung liên quan đã triển khai trong trường học như "Chúng em với làn điệu hò khoan", các hình thức sân khấu hóa, các cuộc thi được ngành giáo dục tổ chức qua hàng năm mang tính giáo dục truyền thống, không để hò khoan Lệ Thủy mai một. Ở huyện có Câu lạc bộ hò khoan Lệ Thủy bao gồm các nghệ nhân rất tâm huyết. Huyện xác định đây là nội dung để gắn kết, thúc đẩy sự phát triển du lịch Lệ Thủy”.

Chia tay dòng Kiến Giang hiền hòa, xinh đẹp, trong mỗi chúng tôi vẫn vang vọng điệu hò khoan say đắm lòng người. Và dường như hình bóng Đại tướng vẫn hiện hữu trong mỗi điệu hò khoan, được thể hiện bằng cả trái tim mỗi người dân Lệ Thủy.

Bài, ảnh: GIA HÂN

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.