Những “nữ tướng” trên sân khấu, màn ảnh

1. Đang trong thời gian bận rộn đảm đương vương vị Đội trưởng Đội diễn viên Đoàn 1, Nhà hát Chèo Quân đội dàn dựng vở diễn “Đời luận anh hùng”, Đại úy, NSƯT Thùy Linh chia sẻ rằng, chẳng có nhiều thời gian mà đi ngắm nghía, mua sắm món quà cho mình dịp 8-3. Hơn 15 theo đuổi nghiệp diễn chèo, trên gương mặt xinh đẹp, đằm thắm của người nghệ sĩ-chiến sĩ này luôn tỏa rạng khi nói về niềm đam mê hát chèo của mình. 19 tuổi, sau khi tốt nghiệp Cao đẳng Sân khấu Hà Nội, Thùy Linh được Đoàn Tổng cục Hậu cần (nay là Nhà hát Chèo Quân đội) tuyển chọn, và ngay lập tức giao cho vai diễn “nặng ký”- Nguyên phi Ỷ Lan trong vở chèo “Nhiếp chính Ỷ Lan”. Nhớ lại lần đầu vào vai diễn vua bà mà tuổi đời và tuổi nghề của mình còn trẻ, Thùy Linh lo lắm, lúc ăn lẩm nhẩm lời thoại, rồi cả trong cơn mơ cũng nhớ đến động tác diễn của vua bà. Nhưng qua sự tận tình chỉ dạy của hai nghệ sĩ gạo cội từng vào vai Nguyên phi Ỷ Lan là nghệ sĩ Xuân Theo và nghệ sĩ Ngọc Viễn, vai diễn vua bà của Thùy Linh đã thể hiện khá tốt trên sân khấu truyền hình trực tiếp kênh VTV1, năm 2003. Vai diễn về Nguyên phi Ỷ Lan là vai diễn mẫu mực của bất kỳ người diễn viên sân khấu nào mong ước, vì thế mà Thùy Linh sau buổi công diễn thành công đó đã tiếp tục rèn luyện mình qua quá trình tự tập, nhập vai để hiểu sâu sắc thêm chân dung của một vị vua bà có tài trị quốc, an dân, chống quân xâm lược, chấn hưng Phật giáo ở thời nhà Lý. Thùy Linh chia sẻ, từ vai diễn đầu đời đó, Linh đã học hỏi được rất nhiều, chân dung của Nguyên phi Ỷ Lan cũng như cung cách đi lại, nói năng của bà trong nghệ thuật dường như vận vào cuộc sống ngoài đời thực của Thùy Linh, khiến cho Linh ngày một trưởng thành hơn trong suy nghĩ, trong làm nghề, làm việc gì cũng chỉn chu, chín chắn hơn. Đó chính là nền móng vững chắc để con đường nghệ thuật của Thùy Linh ngày một tiến xa. Vai diễn mang lại cho bảng thành tích xuất sắc trong toàn khóa học 4 năm đại học, hệ vừa học vừa làm do Trường Đại học Văn hóa nghệ thuật Quân đội tổ chức. Không những thế, Thùy Linh còn được mời diễn vai Nguyên phi Ỷ Lan trong 3 tập chèo ghi hình “Bài ca giữ nước”.

Tài năng “nhí” Phương Mỹ Chi thể hiện xuất sắc vai diễn Triệu Thị trinh trong trích đoạn vở cải lương “Nhụy kiều tướng quân”. Ảnh: Phú Hưng 

Không chỉ hóa vai thành công nữ tướng Bùi Thị Xuân, NSƯT Diệu Hiền còn thể hiện thành công vai nữ tướng Triệu Thị Trinh trong vở cải lương “Nhụy kiều tướng quân”. Vai diễn đặc biệt này đã có sự tiếp nối tới thế hệ diễn viên trẻ, đặc biệt là sự hóa thân vào vai của tài năng “nhí” Phương Mỹ Chi trong phần thi “Gương mặt thân quen nhí” vừa qua. Dưới sự hướng dẫn của NSƯT Diệu Hiền, Phương Mỹ Chi với giọng hát vọng cổ truyền cảm, chất giọng mạnh mẽ, phong cách biểu diễn tự tin, dứt khoát đã lột tả tốt thần thái của nữ tướng Triệu Thị Trinh mà NSƯT Diệu Hiền từng thể hiện thành công thuở nào. Ngồi dưới hàng ghế khán giả, nghệ sĩ Diệu Hiền nay đã bước qua tuổi 70 xúc động nói rằng, bà đã yên tâm vì có thế hệ trẻ tiếp nối…

3. Có thể nói, chân dung các nữ tướng, nữ anh hùng là nguồn cảm hứng sáng tạo vô tận của các vở diễn sân khấu. Sân khấu trong Nam ngoài Bắc đã góp phần tô điểm phẩm chất cao quý cũng như sự hy sinh, quả cảm của những nữ anh hùng. Tuy nhiên, dường như với loại hình nghệ thuật thứ 7-điện ảnh lại đang quá ít những tác phẩm về đề tài này, mặc dù trong một số bộ phim đề tài lịch sử, các nữ tướng này được nhắc thoáng qua.

Đại úy, đạo diễn Đặng Thái Huyền-người luôn được nhắc đến trong giới điện ảnh về dòng phim chiến tranh gắn với thân phận những người phụ nữ, bày tỏ tiếc nuối: “Tôi vẫn luôn cho rằng ít có quốc gia nào lại có nhiều nữ tướng như Việt Nam, sử sách ghi danh họ như những chiến tướng uy dũng có nhiều đóng góp trong lịch sử dựng nước và giữ nước. Tuy nhiên điều tôi lấy làm tiếc là hình như chân dung và chiến công của họ mới được nhắc đến trong sử sách, trên những trang giấy mà chưa xuất hiện nhiều trên màn ảnh một cách quy mô, hệ thống và có sự đầu tư công phu. Điện ảnh Quân đội có hai bộ phim: Phim truyện “Đêm Bến Tre” của đạo diễn Trần Phương, lấy hình ảnh bà Nguyễn Thị Định là trọng tâm và phim tài liệu “Nữ tướng xứ dừa” của đạo diễn Trần Vinh cũng về chân dung bà Nguyễn Thị Định. Phải chăng đây là cánh cửa còn để ngỏ, một sự lãng quên đáng tiếc về mảng đề tài đầy chất liệu và cảm xúc của điện ảnh nước nhà. Tôi luôn hy vọng, một ngày nào đó, mình sẽ được thực hiện một tác phẩm điện ảnh về chân dung của một trong số những nữ tướng mà tôi ngưỡng mộ như một sự vinh danh, tự hào về sức mạnh tiềm ẩn và tài năng, đức độ của người phụ nữ Việt Nam”.

VƯƠNG HÀ